باشگاه خبرنگاران: زمین لرزه یکی از پدیده‌ها یا بلایای طبیعی است که به طوی ناگهانی رخ داده و موجب تخریب و حتی مرگ انسان‌های زیادی می‌شود.
زمین لرزه‌ها در مناطقی که گسل گفته می‌شود، بیشتر رخ داده و بر اثر شدت و نزدیکی آن به سطح زمین میزان تخریب و ریشتر متفاوتی دارند.
چگونگی حادث شدن زلزله
زمین لرزه معمولا هنگامی ایجاد می‌شود که سنگ‌های زیرزمین به طور ناگهانی در طول یک گسل می‌شکنند. این اتفاق باعث آزاد شدن ناگهانی انرژی شده و امواج ایجاد شده موجب لرزه در زمین می‌شوند.
کره زمین و مرکز آن دمای بالا و فشار بسیار بالایی داشته و مواد درون آن به شکل مذاب هستند و این مواد مذاب حرارت و گرمای شدید در حدود چهار تا هفت هزار درجه سانتی‌گراد ایجاد کرده و با نزدیک شدن به لایه‌های بیرونی دما کاهش پیدا می‌کند.
تفاوت و تغییر دما بین لایه‌های مختلف موجب آزاد شدن انرژی از قسمت‌های درونی به سمت لایه‌های بیرونی شده و در صفحات زمین حرکت ایجاد می‌کند.
هنگامی که بلوک‌ها یا صفحه‌ها در کنار هم لغزیده شده و به یکدیگر فشار وارده می‌کنند، صفحات سنگی زمین می‌شکنند و در امتداد هم حرکت می‌کنند که به این صفحات گسل گفته می‌شود.
زمانی که صفحات شکسته یا گسل‌ها جابجا می‌شوند در صورتی که لایه‌ها و طبقات زمین نتوانند انرژی نهفته درون زمین را تحمل کنند، این انرژی به یکباره آزاد شده و زمین زلزله رخ می‌دهد.
آشنایی با زلزله، پیش لرزه و پس لرزه
نیروهای درونی و انرژی‌های آزاد شده قبل از زلزله اصلی لرزه‌های کوچکی در سنگ‌ها و لایه‌های زمین ایجاد می‌کنند که به این لرزه‌ها پیش لرزه می‌گویند.
هنگامی که فشار‌ها در لایه‌های درونی زمین ادامه پیدا کرده و شدت آن‌ها افزایش پیدا می‌کند انرژی نهفته آزاد و زمین لرزه اصلی رخ می‌دهد.
پس از زمین لرزه، لرزه‌هایی نیز با شدت کم اتفاق می‌افتد که به پس لرزه مشهور است. در زمین لرزه‌های شدید پس لرزه‌ها شدیدتر و حتی مانند یک زلزله مخرب هستند. در مواردی تعداد پس لرزه‌ها کم بوده و در مواردی تعداد زیادی پس لرزه اتفاق می‌افتد.
مکان هایی که سرآغاز لرزه محسوب می‌شوند
زمین‌لرزه به سه شکل عمودی، افقی و موجی رخ می‌دهد که بیشترین زلزله‌ها به شکل موجی رخ می‌دهد.
نقطه‌ای در سطح زمین که مرکز لرزه‌ها در آنجا اتفاق می‌افتد مرکز زمین لرزه و مکانی که صفحات زمین دچار شکست شده و انرژی از آن نقطه آزاد می‌شود، مرکز زلزله نام دارد.
شدت زلزله و میزان تخریب
زلزله‌های کمتر از ۳ ریشتر غیر محسوس بوده و آسیبی وارد نمی‌کنند، اما زلزله‌های بین سه تا ۷ ریشتر بر اساس مکان و فاصله با سطح زمین ممکن است آسیب کمی داشته باشند یا در مواردی موجب تخریب شوند.
زلزله‌های بالای هفت ریشتر به شدت تخریب کننده بوده و خسارت‌های جدی به بار می‌آورند.
مراکز ثبت زلزله
زمین لرزه‌ها در مراکز زلزله سنجی با دستگاه «زلزله‌سنج» یا «لرزه‌نگار» در هر لحظه ثبت و گزارش می‌شوند. بزرگی زلزله بر اساس یک استاندارد جهانی با ریشتر اعلام و ثبت می‌شود که نشان دهنده میزان انرژی آزاد شده و شدت زلزله است.
ساز و کار کانونی زمین‌لرزه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین فاکتور‌ها در مطالعات زلزله‌شناسی بوده و در مراکزی مانند سازمان زمین‌شناسی آمریکا (USGS) و مرکـز لرزه‌نـگاری اروپا-مدیترانـه (EMSC) ساز و کار کانون زمین‌لرزه‌های بزرگی که در دنیا اتفاق می‌افتند، مشخص می‌شوند.
انفجارهایی که لرزه در زمین می‌اندازند
در مواردی نیز امواج زمین لرزه می‌توانند در اثر انفجارهای زیرزمینی که مربوط به عملیات ساخت تونل، جاده ها، راه آهن، مترو یا معادن است، ایجاد شود.
این انفجارها با حرکت دادن گسل‌ها، لرزه‌های بسیار جزئی در زمین ایجاد می‌کند و در معادن بزرگ که انفجارهای قوی‌تر اتفاق می‌افتد، در مناطق نزدیک به معدن لرزه احساس می‌شود.