بدخط بودن دستخط برخی پزشکان و نسخه‌های ناخوانا، می‌تواند اختلال جدی در فرآیند درمان به بار بیاورد.
جام جم: ظاهرش که به خطوط کج و معوجی می‌ماند که به همه چیز شبیه است، بجز نسخه‌های پزشکی. شاید باورش سخت باشد، اما هر ساله تعداد زیادی از بیماران به‌دلیل همین نسخه‌های بدخط پزشکان، بیمارتر می‌شوند و حتی تا پای مرگ پیش می‌روند.
تاکنون هیچ تحقیق مستند و علمی درخصوص تبعات و عوارض نسخه‌های بدخط پزشکان انجام نشده است، اما اگر پای حرف خود پزشکان و مسئولان بنشینید، اغلب آنها تائید می‌کنند که نسخه‌های بدخط پزشکان می‌تواند سلامت بیمار را به شکل جدی تهدید کند.
البته بدخطی پزشکان، فقط مشکل نظام سلامت ما نیست، بلکه در اغلب کشورهای جهان نیز بدخطی پزشکان، رواج دارد. مثلا گفته می‌شود که در کشور آمریکا، سالانه بیش از 200 هزار نفر به‌دلیل خطاهای پزشکی، کشته می‌شوند که هفت هزار نفر از این مرگ‌ها فقط به‌دلیل بدخطی پزشکان اتفاق افتاده است.
وقتی نسخه تجویزی از سوی پزشک، به حدی بدخط است که نسخه پیچ و داروساز داروخانه به اشتباه می‌افتد و داروی اشتباه به بیمار می‌دهد، این اتفاق سهوی، کل زحمات کادر درمان را به باد می‌دهد و حتی ممکن است بیمار را به عوارض جدی‌تری مبتلا کند.
نسخه‌نویسی صحیح را آموزش نمی‌دهند
نسخه‌نویسی صحیح، طوری که حداقل داروساز بتواند داروی تجویز شده را تشخیص دهد، از جمله حقوق اولیه بیمار است که نادیده گرفتن این حق، هم اعتبار پزشک را مخدوش می‌کند و هم در نهایت به نارضایتی بیمار منجر می‌شود.
دکتر علیرضا اسپید، نایب رئیس مجمع عمومی نظام پزشکی کشور راه‌حل این مشکل را در جدی گرفتن نسخه‌نویسی صحیح در دوره‌های آموزش پزشکی می‌داند و می‌گوید: «باید در همان ابتدای دوره آموزش پزشکی، نسخه‌نویسی صحیح و خوش‌خط به دانشجو آموزش داده شود تا دانشجو یاد بگیرد که این مساله حیاتی است و آن را جدی بگیرد. اگرچه به‌طور موردی دیده می‌شود که گاهی برخی اساتید به دانشجویانشان در این خصوص آموزش می‌دهند، اما هنوز دوره آموزشی کلاسیک و رسمی برای نسخه‌نویسی صحیح در دانشگاه‌های علوم پزشکی، ایجاد نشده است.»
جالب است که به گفته این مقام مسئول، بیشتر این بدخطی‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که پزشک به تبحر کافی در حوزه تخصصی‌اش رسیده است و یا این‌که مثلا به‌دلیل کار در جای حساسی مثل اورژانس، وقتش بسیار تنگ است. به قول اسپید: «باید به همین پزشک هم آموزش داد که وقت گذاشتن برای نسخه‌نویسی با خط خوش، بخش مهمی از فرآیند درمان است که در صورت بی اهمیت دانستن آن، امکان دارد کل زحمات و دانش پزشک زیر سوال برود. اگر پزشک نسبت به چنین مساله ای، حساس و آگاه شود، این بدخطی‌ها کمتر خواهد شد.»
به گفته این مقام مسئول، «بدخط نوشتن نسخه‌ها در صورتی که منجر به ضایعه‌ای در بیمار شود، گونه‌ای خطای پزشکی به حساب می‌آید که قطعا پزشک خاطی باید پاسخگوی این خطایش باشد.»
پرونده الکترونیک سلامت؛ رویایی دست‌یافتنی
حدود 20 سال از مطرح شدن بحث «پرونده الکترونیک سلامت بیماران» می‌گذرد، اما هنوز این طرح مترقیانه، به سرانجام مطلوب نرسیده است. در این طرح قرار است که سابقه بیماری، عمل‌های جراحی، فرآیندهای درمانی گذشته و سابقه داروهای تجویز شده به صورت الکترونیکی ثبت شود تا پزشک با سرعت و دقت بالاتری، بیمار را درمان کند.
نایب رئیس مجمع عمومی نظام پزشکی کشور، تاکید دارد که «در صورتی که پرونده الکترونیک سلامت بیماران راه بیفتد، در آن صورت بسیاری از فرآیندهای درمانی به صورت الکترونیکی مدیریت می‌شود و در نتیجه عوارض بدخطی پزشکان و خطاهای نسخه پیچی به حداقل می‌رسد.»
اگرچه به‌طور جسته و گریخته، پرونده الکترونیک سلامت بیماران در برخی مراکز درمانی به راه افتاده است، اما هنوز این طرح کلان نتوانسته به شکل جدی در سراسر کشور اجرا شود.
اسپید تصریح می‌کند که «اجرای این طرح به تقویت زیرساخت‌ها نیاز دارد و می‌طلبد که اعتبارات قابل‌توجهی به این موضوع اختصاص داده شود.»
نسخه‌نویسی الکترونیک در مرحله نوزادی
جدای از این‌که پرونده الکترونیک سلامت بیماران، راه بیفتد یا نیفتد، نسخه‌نویسی الکترونیک می‌تواند تا حد زیادی از خطاهای نسخه پیچی بکاهد. دکتر محمد عباسی‌نظری، متخصص داروسازی بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان می‌کند: «درصورتی که طرح نسخه الکترونیکی در کشور اجرا شود، در آن صورت دیگر دستخط خوب یا بد پزشک، چندان اهمیتی نخواهد داشت، زیرا همه داروها به شکل الکترونیکی از سوی پزشک، تجویز خواهد شد.»
به گفته نظری، «الکترونیکی شدن فرآیند تجویز دارو، خطاهای نسخه‌پیچی را به حداقل می‌رساند، این فرآیندی است که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته اجرا شده است و دیر یا زود باید در کشور ما نیز نهایی شود.»
پیشتر هم رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو و معاون وزیر بهداشت از اجرای طرح الکترونیکی شدن نسخ پزشکان کشور تا چهار سال آینده خبر داده بود.
به گفته دیناروند، برنامه نسخه‌نویسی الکترونیک در منطقی کردن تجویز و مصرف دارو تاثیر بسزایی خواهد داشت. در این طرح تمامی سوابق و داروهای مصرفی بیمار روی کارت هوشمندی ثبت خواهد شد و بیمار در مراجعه به پزشک، کارت هوشمند خود را به وی تحویل می‌دهد. در این روش نسخه به‌صورت هوشمند ثبت می‌شود و چنانچه دو دارویی که نباید همزمان مصرف شوند تجویز شود، نرم‌افزار مربوط آن را به پزشک اطلاع می‌دهد.
البته این طرح به شکل آزمایشی در برخی شهرها مثل پاوه، ساوه و جهرم اجرا شده، اما اجرای سراسری آن علاوه بر تخصیص اعتبارات و تجهیز زیرساخت‌ها به همکاری گسترده پزشکان نیز نیاز دارد، زیرا کم نیستند پزشکانی که با نسخه‌نویسی الکترونیک، میانه خوبی ندارند و همچنان نسخه‌نویسی با شیوه‌های سنتی را ترجیح می‌دهند.