موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی: تا نیمه اول سال 1301 در تهران زمین مشخص برای نشستن و برخاستن هواپیما وجود نداشت؛ ولی چـــنــانـکــه روزنامه ایران در شماره 7 تیرماه 1301 خود می نویسد: در پی درخواست انگلیس برای ورود دو فروند هواپیما به تهران و اختصاص محلی برای فرود آنها، دولت وقت، زمین قلعه مرغی را برای این منظور اختصاص داده و به یاری زندانیان شهربانی وقت به تسطیح آن اقدام کرده است.

عین خبر روزنامه مذکور چنین است: ....به طوری که اطلاع حاصل نموده ایم قریباً دو فروند آئروپلان که متعلق به دولت انگلیس است در هوای تهران پرواز خواهد کرد و ورود آئروپلانهای مزبور قبلا به دولت ایران اطلاع داده شده اختصاص محلی را جهت فرود آمدن تقاضا نموده اند؛ لذا به اداره نظمیه اطلاع داده شده که در بیرون دروازه محل مناسبی را برای پائین آمدن آنها تهیه و در صورت پست و بلندی، محل را تسطیح نمایند. اداره نظمیه نیز در اطراف قلعه مرغی، سمت امامزاده حسن را برای فرود آمدن آئروپلان اختصاص داده و عده ای از محبوسین نظمیه هم چند روز است مشغول تسطیح آنجا هستند که برای ورود آئروپلان حاضر باشد ....

 

سپس روزنامه مذکور در شماره پنجشنبه 9 مرداد ماه 1301 خود می نویسد: ....دو فروند آئروپلان انگلیسی که اخیرا از بغداد به تهران آمده، در قلعه مرغی فرود آمده از صبح روز گذشته در آسمان تهران به پرواز و نمایش مشغول بوده و در پایان در قلعه مرغی فرود آمدند....

مسجد سليمان

مسجد سليمان را مي توان شهر اولين ها در ايران دانست. اولين شهر صنعتي كشور و خاورميانه، دارنده ي اولين چاه نفت اكتشافي در منطقه ... و اولين فرودگاه ايران و خاورميانه و اولين جايي كه هواپيما و بالگرد در خاورميانه به زمين نشست. ويليام ناكس دارسي امتياز استخراج معدن از جمله نفت را از ناصرالدين شاه مي گيرد، مهندس رينولدز را براي كشف نفت به ايران مي فرستد اما جستجوها در مناطق مختلف بي نتيجه مي ماند تا رينولدز داستان آتشكده هاي فروزان و چشمه هاي ساري و جاري نفت را در مسجدسليمان مي شنود و توجه اش به آنجا جلب مي شود. پس از كشف گنج ارزشمند نفت در مسجد سليمان رينولدز چاه شماره يك را بنا و شروع به حفاري مي كند. از رينولدز مي خواهند حفاري را متوقف كند، اما او آنقدر به وجود نفت ايمان دارد كه مته حفاري را خاموش نمي كند و سر انجام در صبح روز پنجم خردادماه 1287 خورشيدي نفت با فشار زيادي فوران مي كند و فصل جديدي در تاريخ سياسي اجتماعي، اقتصادي ايران و خاورميانه آغاز مي شود. يك چاه به 316 چاه ميرسد، قصبه قشلاقي طوايف بختياري كه اسم و رسمي نداشت تبديل به شهري مدرن مي شود.

تنها چند سال پیش از فوران اولین چاه نفت در مسجد سلیمان ، یعنی اوایل قرن 19 میلادی ، تکه زمینی مسطح کافی بود تا نخستین پرواز در خاورميانه انجام شود و یک فروند هواپیمای راپیر (قدیمی ترین هواپیمای استفاده شده در صنعت نفت) که از فرودگاه لندن برخاسته بود ، در مسجد سلیمان فرود آید ، پروازی که حامل یک هیات از کارشناسان ، لوازم زمین شناسی ، میکروسکوپ و اندکی مواد دارویی بود.  این پرواز مقدمه ای شد برای احداث نخستین فرودگاه غیر نظامی ایران که حدود 80 سال پیش در منطقه نفتی "یمهه" مسجد سلیمان ساخته شد تا کار جابجایی مدیران و کارکنان ، ارسال مراسلات و بارهای ویژه صنعت نفت از این طریق انجام شود.

مراد علی بهرامی (آموزگار بازنشسته مدارس صنعت نفت) با افسوس از گذر گذشته های خوش ، به خوبی به یاد دارد که بچه ها لحظاتی پیش از پرواز هواپیما ، از معلم شان اجازه می گرفتند و برای رسیدن به فرودگاه و تماشای لحظه پرواز ، نفس زنان و سراسیمه می شتافتند.

 اما مسجد سليمان را نمي توان اولين فرودگاه رسمي ايران دانست. زماني كه اولين هواپيما در مسجد سليمان نشست در واقع فرودگاهي در كار نبود بلكه زميني مسطح براي نشستن هواپيما در نظر گرفته شده بود و پس از چندي با توجه به رفت و آمد زياد انگليس ها به مسجد سليمان تصميم به ساخت فرودگاه در همان مكان مسطح گرفته شد. اين فرودگاه در منطقه اي ساخته شد كه در حال حاضر به آن گلگير مي گويند. بنابراین اولين فرودگاه رسمي ايران فرودگاه قلعه مرغي است كه به دستور رضاخان ساخته شد.

فرودگاه مسجد سليمان

 از اولين ها در مسجد سليمان كه به پايان رسيدند يكي همين فرودگاه مسجد سليمان است. فرودگاه مسجد سليمان هم با پايان كار شركت نفت و انگليس ها در مسجد سليمان به فراموشي سپرده شد و تعطيل شد. اين فرودگاه هم مانند قلعه مرغي سرانجام غريبي دارد. روزگاري فرودگاه مسجد سليمان محلي براي رفت و آمد انگليسي ها و شركت نفتي ها بود اما الان رها شده است. این فرودگاه هم اکنون با نام فرودگاه شهید آسیایی شناخته می شود. شرکتهای هواپیمایی بسیاری در گذشته در این فرودگاه مشغول بکار بودند . از جمله شرکتهایی که در فرودگاه مسجد سلیمان بیشترین فعالیت و خدمات را ارایه می کردند می‌توان به شرکت کی ال ام هلند و بریتیش ایرویز انگلستان اشاره کرد. بعد از ملی شدن صنعت نفت و تشکیل وزرات نفت در ایران و به دنبال آن خرید چندین فروند هواپیما برای وزارت نفت، این هواپیماها نیز در کنار سایر شرکتهای خدمات دهنده مسیرهای متعددی را در دست گرفتند.

هواپیما ها در آسمان مسجد سلیمان بال می گشودند و پرواز آن ها نقل محافل مردم شگفت زده می شد. خاطرات آن روزگاران ، تاریخ شفاهی ارزشمندی است که شنیدن و مرور هر کدام ، هنوز هم آدمی را به وجد می آورد و افتخاری آمیخته با غرور را بر وجود او مستولی می سازد.(به نقل از سامانه شرکت هواپیمایی نفت ایران)

روزگاری فرودگاه مسجد سلیمان محلی برای رفت و آمد انگلیسی ها و شركت نفتی ها بود اما الان رها شده است. هرچند هنوز آن را تبدیل به پارك و بوستان نكرده اند.