شاید برای بخشی از مسافران که با هدف تفریح، گردشگری و فعالیت‌های اقتصادی قصد سفر به کشورهای اروپایی را دارند، تعیین وقت صدور ویزا اهمیت نداشته باشد، اما برای آن دسته افرادی که اقوامشان در این کشورها زندگی می‌کنند و بعد از تهیه دعوت‌نامه چشم‌انتظار عزیزانشان در غربت هستند یا مادر و پدری که بعد از سال‌ها دوری می‌خواهند به آن کشور مورد نظر سفر کنند تا فرزند و نوه‌شان را در آغوش بگیرند، اهمیت زیادی دارد.
روزنامه شرق: شاید برای بخشی از مسافران که با هدف تفریح، گردشگری و فعالیت‌های اقتصادی قصد سفر به کشورهای اروپایی را دارند، تعیین وقت صدور ویزا اهمیت نداشته باشد، اما برای آن دسته افرادی که اقوامشان در این کشورها زندگی می‌کنند و بعد از تهیه دعوت‌نامه چشم‌انتظار عزیزانشان در غربت هستند یا مادر و پدری که بعد از سال‌ها دوری می‌خواهند به آن کشور مورد نظر سفر کنند تا فرزند و نوه‌شان را در آغوش بگیرند، اهمیت زیادی دارد.
این اواخر سفارتخانه ایتالیا نیز مشکلاتی را برای مسافران ایرانی به وجود آورده است؛ به‌طوری‌که دلالان فروش وقت با مبالغ هنگفتی اقدام به فروش وقت برای صدور ویزا برای مسافران می‌کنند. دراین‌میان نیز هستند افرادی که به‌ناچار مجبورند برای به‌دست‌آوردن وقت برای صدور ویزا به دلالان فروش وقت مراجعه کنند، در این گزارش بیشتر به این موضوع می‌پردازیم.
بی‌توجهی سفارت ایتالیا به حقوق شهروندان ایرانی
در مقابل کنسولگری سفارت ایتالیا در خیابان جردن، جمعیت درخور توجهی حضور دارند. به چهره افرادی که قصد ورود به این کنسولگری را دارند نگاه می‌کنم؛ بیشتر آنها جوان هستند.
از یکی از این جوانان که در مقابل این کنسولگری حضور دارد، دلیل کمبود وقت ویزا از سوی این سفارتخانه را جویا شدم. او این طور بازگو می‌کند: در چند سال گذشته چندین دانشگاه در کشور ایتالیا از سراسر دنیا برای ادامه تحصیل در مقاطع گوناگون، به‌ویژه در رشته هنر و معماری، دانشجو بورسیه کرده است. تعداد درخور توجهی از جوانان کشورمان برای ادامه تحصیل رهسپار این کشور شده‌اند. به همین دلیل مراجعه دانشجویان زیاد شده است و سفارت با حجم زیاد مسافر روبه‌رو شده است. از سوی دیگر، فصل تابستان باعث شده بسیاری از گردشگران ایرانی تصمیم بگیرند به ایتالیا سفر کنند.
او که خود را «مهدی مرادی»، معرفی می‌کند، درباره نحوه گرفتن وقت برای صدور ویزا می‌گوید: «هرکسی که قصد سفر به ایتالیا را دارد باید ٤٠ تا٦٠ روز قبل از سفر اقدام به تهیه وقت برای صدور ویزا از طریق سایت سفارت کند، در غیر این صورت ظرفیت وقت برای صدور ویزا در این سایت تکمیل می‌شود و مسافران مجبورند به شرکت‌های خدمات مسافربری که نقش دلال دارند، مراجعه کنند».
یکی دیگر از مسافران ایرانی که قصد سفر به ایتالیا را دارد و مدام مراقب پوشه‌هایی است که در دست دارد می‌گوید: « مشکل، فقط تعیین وقت برای صدور ویزا نیست، بلکه برای دیدن اقوام‌مان در آن کشور حساب بانکی، سند مالکیت، گواهی اشتغال و... را باید به کارکنان سفارت ارائه بدهیم تا اگر صلاح دیدند ویزای ما را صادر کنند».
او که می‌خواهد بعد از سه سال فرزندش را ببیند، می‌افزاید: «دعوت‌نامه که برای مسافران ارسال می‌شود، حکم ضمانت‌نامه دارد؛ بنابراین نیازی نیست سفارتخانه‌ها این‌قدر برای صدور ویزا سخت‌گیری کنند».
از دیگر مسافران ایتالیا، فرد جوانی است به نام آقای فتحی، او می‌گوید: «برای اینکه وقت ویزا بگیرم، مجبور شده‌ام یک میلیون تومان به شرکت‌های خدمات مسافربری پرداخت کنم».
او ادامه می‌دهد: «کاملا مشخص است که کارکنان سفارت با شرکت‌های خدماتی در ارتباط هستند، یکی از دلایل این موضوع برمی‌گردد به اینکه چطور مسافران نمی‌توانند زمان مشخصی را برای صدور ویزا بگیرند، اما شرکت‌های خدماتی به‌راحتی برای مسافران زمان دقیقی در فاصل دو تا چهار روز تهیه می‌کنند که جا دارد در اینجا از مسئولان وزارت امور خارجه درخواست کنیم موضوع تعیین وقت برای صدور ویزا از سوی سفارتخانه‌ها را پیگیری کنند».
فتحی در بخش دیگری از صحبت‌هایش می‌گوید: «سفارتخانه‌ها، هزینه مراجعه مسافران به کارکنان سفارتخانه‌ها را از مسافران دریافت می‌کنند؛ بنابراین حقوق کارکنان سفارت از مراجعه مسافران برای صدور ویزا به دست می‌آید. به همین خاطر سفارتخانه‌ها نیروی انسانی بیشتری استخدام کنند؛ چراکه حقوق کارکنان را مراجعه‌کنندگانِ بیشتر به سفارت تأمین می‌کنند و رسیدگی به صدور ویزای مسافران نیز به سهولت انجام می‌شود».
سخت‌گیری ایتالیا برای مسافران خارجی
طبق بررسی‌ها، ایتالیا از آن دسته کشورهایی به شمار می‌رود که قوانین بسیار سختی برای مهاجرت دارد، این کشور درآمد مالی مناسبی را از صنعت گردشگری به دست می‌آورد، اما به دلیل اینکه محدوده جغرافیایی ایتالیا طوری است که به قاره اروپا دسترسی کامل دارد؛ بنابراین کشور ایتالیا برای اتباع خارجی سخت‌گیری‌های را اعمال می‌کند تا نکند به نیت سفر تفریحی، گردشگری، اقتصادی و دیدوبازدید ویزا بگیرند، اما یکباره مسیر زندگی‌شان را تغییر دهند.
راه‌اندازی فراکسیون برای دفاع از حقوق شهروندان ایرانی
پیش از این نیز «حشمت‌الله فلاحت‌پیشه»، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و حقوق‌دان مسائل بین‌الملل به خبرنگار «شرق» گفته بود: از سالیان گذشته موضوع دلالی و واسطه‌گری در تعدادی از سفارتخانه‌های کشورهای اروپایی وجود داشته است، دلیل این موضوع نیز مربوط به تقاضای بالای سفر به این کشورهاست که ایجاد دلالی و واسطه‌گری را به دنبال آورده است.
به گفته این استاد حقوق دانشگاه، در کنوانسیون ژنو دلالی و واسطه‌گری در امور سفارتخانه‌ها خلاف قانون بین‌الملل است و در صورت اثبات تخلف، امکان پیگیری دارد.
آن‌طور که فلاحت‌پیشه، می‌گوید: «برای دفاع از حقوق شهروندان ایرانی در کشورهای دیگر، فراکسیون حقوق شهروندان ایرانی در مجلس هفتم تشکیل شد، امااین فراکسیون آن‌طور که باید فعالیت نداشت و در مجلس هشتم نیز تعطیل شد و امیدوار هستیم در مجلس دهم بتوانیم این فراکسیون را احیا کنیم تا به شکل جدی از حقوق شهروندان ایرانی دفاع کنیم».
پیگیری بی‌نتیجه
برای اینکه از وضعیت تعیین وقت مسافران برای صدور ویزا و دلالان فروش وقت ویزا، بیشتر آگاه شویم به سفارت ایتالیا در خیابان نوفل‌لوشاتو مراجعه می‌کنیم، پلیس دیپلماتی که در کنار ساختمان این سفارت قرار دارد، به ما اجازه می‌دهد زنگ این ساختمان را بزنیم، فردی با زبان فارسی گوشی آیفون را جواب می‌دهد، به ما می‌گوید: «باید به کنسولگری ایتالیا واقع در خیابان جردن مراجعه کنیم».
از او می‌خواهم شماره تماس و نام مسئولی را که با خبرنگاران در ارتباط است به ما بدهد که در پاسخ صدایش را بالا می‌برد می‌گوید: « امکان این نیست که بتوانیم شماره و نام مسئول را به شما بدهیم...».
رهسپار خیابان جردن، محل کنسولگری ایتالیا می‌شویم، در این محیط نیز برخورد همانند سفارتخانه است و نگهبان ساختمان کنسولگری اجازه نمی‌دهد با مسئول مربوط در‌این‌باره صحبت کنیم، اما شماره کنسولگری را به دست آوردیم. با شماره تماس می‌گیریم، یک فرد ایرانی آن سوی خط تلفن جواب می‌دهد، این فرد نیز مانند دیگر افرادی که در سفارت ایتالیا با ما صحبت کردند از ادبیات مناسبی برای پاسخ‌گویی استفاده نمی‌کرد و از ما خواست سؤالاتمان را به ایمیل سفارت یا شماره فکس مورد نظر ارسال کنیم، اما بیش از ١٠ روز از ارسال سؤالات ما به مسئولان سفارت گذشته است و هنوز پاسخی به سؤالات داده نشده است.
تنها در سایت این سفارت این متن آمده است: «به اطلاع مراجعان محترم بخش کنسولی سفارت ایتالیا می‌رساند سیستم تعیین وقت جهت ارائه درخواست روادید، تغییر کرده است. متقاضیان اخذ وقت ملاقات جهت ارائه درخواست روادید توریستی یا تجاری، می‌توانند با کلیک‌کردن روی آدرس اینترنتی www.italianembassy.ir، روز مد نظر خود را از میان روزهایی که ظرفیتشان تکمیل نشده انتخاب کرده و سایر مراحل تعیین وقت را چنان که مشخص شده است طی کنند». این در حالی است که این آدرس اینترنتی در دسترس قرار ندارد.
با وجود این، روزنامه «شرق» همچنان این آمادگی را دارد تا پاسخ سؤالات از سوی مسئولان سفارت ایتالیا را به چاپ رساند.
اما یک منبع آگاه از سفارت ایتالیا به «شرق» اعلام کرده سفارت ایتالیا در تهران از وزارت امور خارجه کشورش درخواست افزایش نیروی انسانی کرده است تا روند صدور ویزا برای مسافران ایرانی به سهولت انجام شود که تاکنون این درخواست سفارت ایتالیا در تهران از سوی وزارت امور خارجه ایتالیا تأیید شده است.
این منبع آگاه که در قسمت واحد تشریفات سفارت مشغول به کار است و نخواست نامش مطرح شود، در پاسخ به سؤال خبرنگار «شرق» درباره اینکه شرکت‌های خدماتی به‌راحتی اقدام به فروش وقت برای صدور ویزا می‌کنند، اما سایت سفارت برای تعیین وقت به‌سختی به مراجعه‌کنندگان خدمات ارائه می‌دهد، آیا رابطه‌ای بین کارکنان سفارت با شرکت‌های خدماتی وجود دارد؟ پاسخ می‌دهد: «موضوع رابطه بین شرکت‌های خدمات مسافرتی با کارکنان سفارت درست نیست، اما سفارتخانه‌ها برای هر یک از شرکت‌های خدمات مسافرتی که در کشور ما نیز شعبه‌ای داشته باشند، هر هفته برای توریست‌ها سهمیه تعیین وقت در نظر می‌گیرند، حال اینکه این شرکت‌ها از این فرصت سوء‌استفاده می‌کنند و در زمان مشخصی که توریستی ندارند، اقدام به ثبت نام افراد غیرتوریست می‌کنند که به دلایل دیگر درخواست سفر به ایتالیا را دارند و برای آنها تعیین وقت انجام می‌دهند».