در حالی که نرخ بیکاری عمومی کشور در زمستان سال گذشته که آخرین گزارش رسمی از اوضاع بازار کار کشور است ۱۱.۸ درصد بود، نرخ بیکاری جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در همین زمان همچنان بالا و به میزان ۲۸.۶ درصد است، این موضوع نشان می دهد که بیکاری جوانان ۲.۴ برابر سایر گروه ها بوده و در بحران به سر می برد.
از سویی یک میلیون و ۶۸۵ هزار نفر از کل بیکاران مطلق کشور زیر ۳۰ سال و جوان هستند که ۵۵۴ هزار نفر از آنها زن و یک میلیون و ۱۳۱ هزار نفر هم مردان را تشکیل می دهند. در حال حاضر، یک میلیون و ۲۹۴ هزار نفر از جوانان بیکار زیر ۳۰ سال کشور در شهرها و ۳۹۱ هزار نفر هم در روستاهای کشور سکونت دارند.
عملکرد دو ساله دولت در بازار کار
مقایسه وضعیت بازار کار در پایان سال ۹۴ نسبت به پایان سال ۹۳ و همچنین پایان ۹۲ نشان می دهد که با وجود بیشتر شدن تعداد متقاضیان کار کشور که به نظر وزارت کار ۶۶۷ هزار نفر از آنها توانسته اند تنها در سال ۹۳ شاغل شوند، دولت توفیق چندانی در ایجاد فرصت های جدید شغلی نداشته و در واقع نتوانسته به وعده بزرگ خود درباره حل معضل بیکاری جوانان عمل نماید.
رئیس جمهور اخیرا از ایجاد حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار شغل جدید در فاصله سال های ۹۲ تا ۹۴ خبر داد؛ در حالی که گزارش وزارت کار و مرکز آمار ایران نشان می دهد با وجود افزایش تعداد متقاضیان کار در این دوره که می تواند بر نرخ بیکاری تاثیر گذار باشد، تعداد بیکاران مطلق کشور ۵۱۵ هزار نفر افزایش یافته است.
در عین حال، بررسی ها نشان می دهد که در بازار کار ایران تحولاتی رخ داده و با منفی شدن رشد اقتصادی بخش صنعت، ۲۲۷ هزار نفر در فاصله زمستان سال ۹۳ تا ۹۴، شغل خود را در این بخش از دست داده و بیکار شده اند.
همچنین باید گفت در بخش کشاورزی هم توفیق چندانی به دست نیامده و با وجود اینکه در فاصله زمستان ۹۲ تا زمستان ۹۴، بر تعداد شاغلان این بخش حدود ۲۰۰ هزار نفر افزوده شد، اما این میزان اشتغال هرگز نمی تواند پاسخگوی نیازهای بازار بحران زده کار ایران باشد چرا که در هر سال این بخش تقریبا ۱۰۰ هزار اشتغال زایی داشته، در حالی که طبق اعلام مقامات دولتی هر یکی از بخش های اشتغال زا در طول سال دستکم باید ۳ برابر این میزان اشتغال زایی داشته باشند تا بتوان امیدوار بود در یک دوره ای نرخ بیکاری روند کاهشی به خود بگیرد.
تنها مشاغل خدماتی رشد دارند!
کارشناسان می گویند سال هاست بازار کار ایران به ویژه در کلانشهرها به سمت گسترش مشاغل خدماتی رفته و اساسا این نوع اشتغال در دنیا خیلی نمی تواند از امنیت و پایداری برخوردار باشد. اغلب کشورهای دنیا که توانسته اند رشدهای اقتصادی مثبت را تجربه و آن را حفظ کنند معمولا از طرییق رشد صنعتی بوده و از اینرو وجود کشورهای صنعتی در دنیا مطرح است. تاکنون در دنیا کشوری به دلیل اینکه تنها در بخش خدمات موفق بوده مطرح نشده و به عنوان الگوی مناسب معرفی نمی شود.
با این وجود رشد مشاغل خدماتی در ایران روند صعودی یافته و این مسئله در کلانشهرها بخش قابل توجهی از بازار کار را تشکیل می دهد تا جایی که اشتغال کشاورزی در تهران تقریبا صفر و سهم مشاغل خدماتی بالای ۶۰ درصد از کل اشتغال است. در زمستان سال ۹۲ تعداد شاغلان در بخش خدماتی ۹ میلیون و ۷۹۶ هزار و ۸۶۴ نفر بوده که این میزان در مدت زمان مشابه سال ۹۴ با یک میلیون و ۳۰۷ هزار نفر افزایش به ۱۱ میلیون و ۱۰۴ هزار نفر بالغ شد.
شاید بتوان گفت بخش قابل توجهی از تغییر مشاغل در ایران هم به سمت خدمات باشد. به بیان ساده تر احتمال خروج افراد از مشاغل صنعتی و کشاورزی و برگزیدن مشاغل خدماتی بسیار بالا است. نکته حائز اهمیت دیگر درباره تغییرات بیکاری کشور این است که تعداد مردان بیکار کشور از یک میلیون و ۷۵۱ هزار و ۵۵۰ نفر زمستان سال ۹۲ به ۲ میلیون و ۶۴ هزار و ۲۹۶ نفر در زمستان سال گذشته افزایش یافته است که این مسئله می تواند اثرات منفی و آثار زیانبار اجتماعی در نتیجه شکست مردان در یافتن شغل به همراه داشته باشد.
احتمال ۳ میلیونی شدن بازار بیکاری
هم اکنون ۹ میلیون و هزار و ۱۱۳ هزار نفر از مردان شاغل در بازار کار ایران مشاغل خدماتی دارند و در این بخش سهم زنان یک میلیون و ۸۷۷ هزار و ۹۹۸ نفر است. ۹ میلیون و ۵۸۰ هزار نفر از شاغلان خدماتی کشور در شهرها و یک میلیون و ۵۲۳ هزار نفر نیز در روستاها سکونت دارند.
مسئولان دولتی معتقدند افزایش تعداد بیکاران به ناتوانی دولت در ایجاد اشتغال جدید ربطی ندارد چرا که دولت در حال حاضر اقداماتی را در این زمینه داشته ولی چون بیککاری بسیار بزرگ است، اقدامات کوچک صورت گرفته به چشم نمی آید و برای جامعه قابل لمس نیست.
با این وجود آمارها نشان می دهند که به دلیل ایجاد اشتغال ناکافی در سال های اخیر و بالا بودن تعداد تقاضاهای شغل در کشور، بیکاران کشور از ۲ میلیون و ۲۳۷ هزار نفر در زمستان سال ۹۲ با ۳۷۷ هزار نفر افزایش به ۲ میلیون و ۷۴۸ هزار نفر در زمستان سال ۹۳ رسید.
روند افزایش تعداد بیکاران مطلق کشور در سال ۹۴ هم ادامه داشته و تعداد بیکاران در فاصله سال های ۹۳ تا ۹۴ به میزان ۱۳۹ هزار نفر دیگر هم بیشتر شد و به ۲ میلیون و ۸۸۷ هزار نفر رسید و در صورت ادامه این روند در سال جاری، قطعا در ماه های آینده باید منتظر اعلام افزایش دوباره تعداد بیکاران به ۳ میلیون نفر باشیم؛ آماری که در سال های گذشته نیز تکرار شده است.