روزنامه خراسان: سکته مغزی جزو شایع ترین بیماری های ناتوان کننده است که به راحتی قابل پیشگیری است. رعایت سبک زندگی صحیح و رژیم غذایی سالم و داشتن تحرک کافی از جمله مواردی است که دکتر علی شعیبی متخصص مغز و اعصاب بر آن تاکید می کند .وی که دانش آموخته رشته پزشکی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد است، با دقت به بررسی ابعاد مختلف سکته مغزی می پردازد. وی سکته مغزی را آسیب مغزی می داند که طی آن عروق خون رسان مغز دچار مشکل می شود. آسیب به مغز ممکن است به دو شکل اتفاق بیفتد؛ در حالت اول رگ خونی بسته می شود و در این شرایط به قسمتی از مغز خون رسانی انجام نمی شود و از آن جا که سلول های مغزی بسیار حساس است، در صورتی که 4 دقیقه به سلول های مغزی خون نرسد، برای همیشه از بین می رود و دیگر بازسازی نمی شود؛ در حالت دوم نیز خونریزی از رگ های مغزی است. نوع اول را ایسکمیک یا انفارکتوس مغزی و نوع دوم را خونریزی مغزی می گویند. این دو مورد، بیماری سن بالاست که گفته می شود به ازای هر 10 سال افزایش سن احتمال سکته درصدی افزایش می یابد. اما این گفته به آن معنا نیست که سکته در سن پایین بروز نمی کند بلکه شروع در دهه 6 زندگی است و گاهی در افراد 40 و50 ساله هم دیده می شود. در مواردی که سکته زیر 45 سال رخ دهد به آن سکته مغزی نوع جوانان گفته می شود که اگر چه علایم یکسان است اما علت های جداگانه ای دارد.


5 علامت سکته مغزی
ضعف ناگهانی بدن
( ضعفی که یک قسمت بدن را درگیر کند و معمولاً غیر قرینه است و با کاهش قدرت عضلانی در قسمت خاصی از بدن همراه است.)
مشکل تکلم به صورت ناگهانی
اختلال بینایی به صورت ناگهانی
افت هوشیاری یا گیج شدن ناگهانی
سردرد ناگهانی
در صورت مشاهده هر یک از این 5 علامت چه به تنهایی و چه با هم، باید به سرعت فرد را به مرکز درمانی منتقل کرد.
زمان طلایی
چه در خونریزی مغزی وچه در انفارکتوس زمان حیاتی (طلایی)3 ساعت است که اگر بیمار در این زمان (البته ترجیح بر یک ساعت است) به بیمارستان منتقل و بیماری تشخیص داده شود شاید بتوان کاری کرد که علایم بیمار به طور کامل برطرف شود. در این شرایط برای درصد قابل توجهی از بیماران، شاید بتوان از معلولیت های بعدی پیشگیری کرد اما اگر زمان به تعویق بیفتد بعضی از علایم مانند فلج یکطرفه بدن، اختلال تکلم و... تا پایان عمر با فرد باقی می ماند.


نکته
برای درمان علایم سکته مغزی طی زمان طلایی، شناخت علایم آن بسیار ضروری است تا اطرافیان به محض مشاهده هر یک از این موارد فرد را در اسرع وقت به مراکز درمانی برسانند؛ بنابراین اگر هر کدام ازاین 5 علامت به سراغ شما یا یکی از اطرافیانتان آمد بدون فوت وقت به اورژانس مغز و اعصاب مراجعه کنید. اگر چه ممکن است علایم مربوط به بیماری دیگری باشد اما احتمال سکته مغزی را نادیده نگیرید.


درمان علامتی
اگر در زمان طلایی، اقدام لازمی برای بیمار انجام نشود، بازسازی سلول مغزی امکان پذیر نخواهد بود؛ بنابراین باید درمان های علامتی انجام شود. به عنوان مثال وقتی یک سمت از بدن فلج شد، ممکن است درد داشته باشد و سفت شود. ما در این مواقع درمان های علامتی انجام می دهیم یعنی درمان های بازتوانی که مانع از سفتی بیشتر عضلات و انسداد مجدد رگ شود؛ همچنین تلاش می شود از تکرار سکته پیشگیری شود. در این شرایط از عوارض بعدی پیشگیری خواهد شد .


علت ها
عامل اصلی سکته مغزی ایسکمیک که طی آن خون رسانی به مغز مختل می شود، تصلب شرایین یا آترواسکلروز است. عوامل اصلی در انسداد رگ در سکته مغزی همانند سکته قلبی ، فشار خون بالا ، چربی خون بالا،قند خون بالا، مصرف دخانیات از هر نوع ، مصرف الکل ، چاقی وافزایش وزن برشمرده می شود. البته علت های دیگری مانند بیماری های قلبی، جداشدن لخته از قلب وبسته شدن رگ مغزی وجود دارد. مصرف قرص ضد بارداری نیز تا حدودی احتمال سکته را بیشتر می کند.مهم ترین عامل شناخته شده در سکته نوع خونریزی دهنده در سنین بالای 55 سال، فشارخون بالاست که می توان با کنترل آن از بروز سکته پیشگیری کرد. این بیماری با این که شایع ترین عامل ناتوانی است، قابل پیشگیری است.


پیشگیری
تغییر سبک زندگی ، ورزش منظم ، کنترل دوره ای فشار وقند خون و درمان آن ، داشتن تحرک ، پرهیز از مصرف غذاهای چرب وفست فود ، ترک سیگارو مواد مخدر به ویژه مواد صنعتی و درمان بیماری قلبی تا حد زیادی احتمال ابتلا به سکته مغزی را کاهش می دهد.


شایع ترین علت ناتوانی و سومین علت مرگ ومیر
با این که می توان با یکسری اقدام های ساده از بروز سکته پیشگیری کرد متأسفانه در بسیاری از موارد افراد به دلیل بی توجهی در کنترل عوامل خطر، دچار شایع ترین بیماری ناتوان کننده یعنی سکته مغزی می شوند.


قرص های لاغری و سکته
مسئله مهمی که بیشتر در خانم های جوان دیده می شود مصرف قرص های لاغری است که در شبکه های ماهواره ای تبلیغ می شود .ماده اصلی در این قرص ها ترکیب دارویی قرص های روانگردان است که محرک دستگاه سمپاتیک است. اگر چه مصرف این قرص ممکن است باعث کاهش وزن شود اما خطر سکته به ویژه از نوع خونریزی دهنده را در پی دارد.


ارتباط سکته مغزی و قلبی
سکته مغزی و سکته قلبی مشابه هم است به ویژه در ایسکمی که رگ مسدود می شود؛ به همین علت در منابع علمی به این نکته اشاره شده است که درصدی از بیمارانی که سکته قلبی می کنند، دچار سکته مغزی می شوند و بالعکس. بنابراین کسانی که مستعد سکته قلبی هستند، به سکته مغزی نیز مستعد ند وبالعکس . به طور کلی می توان گفت بیماری های قلبی به ویژه سکته قلبی، فاکتور خطر سکته مغزی است.
درمان
در نوع خونریزی دهنده اگر قابل جراحی باشد، می توان خون را خارج کرد اما اگر خونریزی در عمق اتفاق افتاده باشد نمی توان به راحتی تخلیه را انجام داد و این کار دشوار است. اگر عمل جراحی انجام نشود، اقدامات لازم برای کنترل فشارو...انجام می شود تا لخته خون جذب شود.
در نوع ایسکمیک اگر در زمان طلایی بیمار به مرکز درمانی منتقل شود شاید بتوان رگ بسته را باز کرد و بعد از آن زمان درمان های حمایتی است که از بسته شدن مجدد رگ پیشگیری کند.


بسیار مهم
فردی که سکته مغزی کرده است، در پی مکانیزم طبیعی و دفاعی بدن، فشار خونش افزایش پیدا می کند تا خون رسانی به مغز انجام شود؛ در مواردی اطرافیان با مشاهده فشار خون بالا دارویی به بیمار می دهند تا فشارش را پایین بیاورد در این شرایط بیمار آسیب می بیند بنابراین اگر در بین اطرافیان مشکوک به سکته مغزی شدید، نباید به وی داروی کاهش فشار بدهید فقط پزشک می تواند در این زمینه تصمیم بگیرد کما این که در روز اول سکته سعی می شود فشار خون بیمار خیلی پایین نیاید تا به مغز آسیب نرسد.


توصیه هایی برای زندگی پس از سکته
بیمارانی که شرایط روحی خوبی دارند و ناامید نمی شوند، زندگی بهتری دارند. اگر مغز به علت سکته دچار مشکل شود این توانایی را دارد که با قسمت های سالم خود، عملکرد مناسب داشته باشد و این کار با اراده و خواست بیمار امکان پذیر است.
با فیزیوتراپی و گفتار درمانی، کاردرمانی و... می توان تا حد زیادی توانایی های قبلی را باز گرداند. هم چنین در باره نحوه تغذیه وخوابیدن این افراد هم نکاتی باید رعایت شود که پزشک معالج توصیه های لازم را خواهد کرد.