محمد رضا اشرفی‌زاده درباره بانک‌های ژن اظهار کرد: آنچه که در زمینه بانک‌های ژن در دنیا اتفاق می‌افتد، مثالی از کشتی نوح است. حضرت نوح (ع) نمونه‌هایی از حیوانات را در یک کشتی جمع‌آوری و برای آیندگان ذخیره کردند. در بانک ژن نیز هدف اصلی، ذخیره گونه‌های جانوری برای نسل‌های آینده است.

 

وی افزود: با افزایش جمعیت، توسعه و صنعتی شدن جهان به سمت کوچک‌تر شدن جامعه جانوری، تخریب زیستگاه‌ها و ... حرکت کردیم. تخریب زیستگاه‌ها فشار مضاعفی را به جمعیت‌ها وارد کرد. بر همین اساس هدف اصلی بانک‌های ژن این است که از نمونه‌های ذخایر ژنتیکی به‌ویژه گونه‌های در خطر انقراض حفاظت کند. 

 

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاطت محیط زیست با بیان اینکه بانک ژن قدمت زیادی دارد، اظهار کرد: سال ۱۳۸۴ سازمان حفاظت محیط زیست احداث بانک ژن را آغاز کرد. در این بانک صرفا نمونه‌های در خطر انقراض نگهداری نمی‌شود بلکه نمونه‌های تمام گونه‌های جانوری و گیاهی در آن نگهداری و برای نسل‌های آینده حفظ می‌شوند.

 

وی افزود: بانک‌های ژن انواع و اقسام متفاوتی دارند و از جمله آن‌ها بانک‌های DNA و بانک‌های سلولی هستند که در بانک‌های ژن دنیا نیز وجود دارد. در سازمان حفاظت محیط زیست بانک بافت نیز وجود دارد، به این معنا که از تلفاتی که در سطح کشور اتفاق می‌افتد نمونه برداری و به شرایط نگهداری خاصی منتقل می‌شود. 

 

به گفته اشرفی‌زاده بانک ژن فرایندی دارد. کنترل کیفی روی نمونه‌ها انجام می‌شود و آن نمونه‌هایی که استانداردهای سازمان را داشته باشند، جمع‌آوری می‌شوند و در مخازن قرار می‌گیرند اما آنچه که در دستور کار قرار گرفته تا پیگیری شود، ایجاد بانک سلولی در سازمان حفاظت محیط زیست است.

 

وی افزود: هدف اصلی از تشکیل بانک سلولی حفاظت از سلول‌های زنده گونه‌های جانوری است و در تلاشیم تا زمینه را برای ذخیره ژن گونه‌های در خطر انقراضی همچون یوزپلنگ، میش مرغ، گوزن زرد ایرانی، گور ایرانی و.... فراهم کنیم.

 

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی درپاسخ به ایسنا درباره اینکه آیا انتقال نمونه گونه‌ها به سایر نقاط جهان صورت می‌گیرد یا خیر؟ گفت: در تمام دنیا پژوهش‌ها و مطالعاتی در زمینه وضعیت ژنتیک گونه‌ها انجام می‌شود. ما در ایران نیز نیاز داریم که گونه‌های کشورهای مختلف را مطالعه کنیم، به همین دلیل در کشورمان نمونه‌هایی هستند که در شرایط خاصی نگهداری می‌شوند همانطور که از ایران نیز نمونه‌هایی به سایر نقاط منتقل و حفاظت می‌شوند.

 

وی با اشاره به قانون حفاظت و بهره‌برداری از منابع ژنتیکی کشور اظهار کرد: این قانون هم برای خروج ذخایر ژنتیکی از کشور و هم برای ورود منابع ژنتیکی از خارج به کشور مقررات و شرایطی را در نظر گرفته است و پایش و نظارت‌ها در زمینه حیات وحش و صدور مجوزها با کمک سازمان حفاظت محیط زیست صورت می‌گیرد.

 

اشرفی‌زاده افزود: اگر محققی بخواهد نمونه‌ای را از کشور به قصد مطالعات و پژوهش خارج کند، باید هماهنگی‌های لازم را با سازمان حفاظت محیط زیست انجام دهد. از جمله اقداماتی که در دستور کار قرار دارد، طراحی سامانه جامع منابع ژنتیکی حیا وحش کشور است که برخی فرایندهای آن انجام شده است و در تلاشیم تا به زودی به بهره‌برداری برسد.

 

وی تاکید کرد: اگر خروج نمونه‌ها از کشور، بدون هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست انجام شود، نوعی تخلف است و قانونگذار مجازاتی برای این تخلف در نظر گرفته است و با آن برخورد خواهد کرد.

 

اشرفی زاده در پایان درباره مقالاتی که در زمینه ژنتیک منتشر می‌شوند، نیز اظهار کرد: تمام مقالات خارجی و داخلی که از نمونه‌های منابع ژنتیکی ایران برای مطالعات خود استفاده کرده‌اند و منتشر می‌شوند. 

 

به‌طور کامل رصد خواهند شد و به دنبال این هستیم که هرگونه اقدامی که در خصوص نمونه‌های ژنتیکی صورت می‌گیرد با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست باشد تا آسیبی به سرمایه‌های کشور وارد نشود.