با گذشت ۲ ماه از آغاز جنگ تسلط بنیامین نتانیاهو به عنوان نخستوزیر اسرائیل به طور فزایندهای ضعیف بهنظر میرسد. بسیاری از صهیونیستها او و کابینهاش را مسئول شکستهای امنیتی ۷ اکتبر میدانند و از او به دلیل مدیریتش در جنگ با غزه به شدت انتقاد میکنند. البته شرایط ضعیف او فقط به جنگ بر نمیگردد؛ چرا که پیش از آن نیز پروندههای فساد اقتصادی و تظاهرات علیه اصلاحات سیستم قضایی به موقعیت او ضربه میزد و البته همچنان هم ضربه میزند.
به گزارش ایسنا، موسسه تبیان گزارشی از «نیلز ادلر» روزنامهنگار انگلیسی درخصوص محاسن، معایب، خطرات و ریسکهای «جنگ تونلی» نتانیاهو منتشر کرده که در ادامه میخوانید:
طبق نظرسنجیهای انجام شده نتانیاهو در صورت برگزاری انتخابات مجبور به کنارهگیری خواهد شد. اکنون، در حالی که نیروهای اسرائیلی به عمق غزه در سمت جنوب پیشروی میکنند، نتانیاهو ممکن است با تصمیمی مواجه شود که ممکن است پیامدهای سیاسی بزرگی برای حرفه او داشته باشد:
آیا نیروهای اسرائیلی را به شبکه تونل ۵۰۰ کیلومتری زیر غزه بفرستد یا خیر؟
به گفته فیلیپ اینگرام، افسر سابق اطلاعات نظامی بریتانیا «هر تونل تهدید قابل توجهی را ایجاد میکند» اگر اسرائیلیها وارد شبکه تونلی غزه شوند، مرحله جدیدی از جنگ را آغاز میکنند و به طور قابل توجهی زمین بازی را بین مخالفان هموار میکند. در سطح زمین، اسرائیل یک بمباران بیرحمانه و تهاجم زمینی به منطقه محاصره شده ۳۶۵ کیلومتر مربعیرا با استفاده از برتری تسلیحاتی خود انجام داده است. اما حماس در زیر زمین قادر خواهد بود به شبکه پیچیدهای از تونلها تکیه کند که چالش بسیار بزرگی برای سربازان اسرائیلی خواهد بود.
اینگرام میگوید چالش بزرگی پیشروی سربازان اسرائیلی است؛ چرا که آنها اطلاعات کافی در مورد موقعیت تونلها، طول و تلههای تعبیه شده در آنها ندارند.
او افزود که از نقطه نظر نظامی، اسرائیلیها میخواهند «از جنگیدن در تونل اجتناب کنند». الیجا مگنیر، تحلیلگر نظامی که بیش از ۳۰ سال مسائل خاورمیانه را پوشش داده است، معتقد است که با توجه به تخصص حماس در ایجاد تلههای انفجاری و کمین، "هر تونل تهدید قابل توجهی برای سربازان اسرائیلی است".
وی با اشاره به تعداد بالای سربازان اسرائیلی که هنگام جستجوی ورودیهای شبکه تونل جان خود را از دست میدهند یا مجروح میشوند، گفت: «به نظر میرسد در مورد جنگ تونلی مقاومت فلسطین یک مزیت استراتژیک دارد». اینگرام گفت که ارتش اسرائیل به «سمورهای» خود؛ یک واحد تخصصی جنگ تونلی میبالد و توضیح داد که نیروهای متخصص "همه وسایل" و سگهای آموزش دیده برای کمک به هدایت تونلها را خواهند داشت. با این حال او میگوید، مهم نیست سمورها چقدر تمرین کردهاند، واقعیت آنچه در پایین است تا حد زیادی ناشناخته باقی میماند و همین مسئله آن را بسیار خطرناک میکند.
تدارکاتی که حماس انجام خواهد داد و دانش آنها نسبت به شبکه گسترده تونلی نیز جنگ را از یک "درگیری ۳۶۰ درجه" در بالای زمین به یک جنگ "۳ بعدی" برای سربازان اسرائیلی تبدیل میکند که میتوانند با حمله از هر زاویهای روبرو شوند. صرف نظر از این، کارشناسان معتقدند یک درگیری بالقوه در تونلها به دلیل قول نتانیاهو برای از بین بردن حماس و مراکز فرماندهی زیرزمینی آن، همچنان به عنوان یک نتیجه محتمل باقی میماند. مگنیر معتقد است که «توقف بشردوستانه» هفت روزه اخیر در غزه «به حماس و جهاد اسلامی اجازه داد تا استراتژیهای دفاعی خود را بازسازی کنند و برای درگیریهای جاری آماده شوند». هفتهها پیش گزارشهایی در رسانهها منتشر شد مبنی بر اینکه اسرائیل تلاش میکند تا با استفاده از گاز سمی در تونلها برای از بین بردن جنگجویان حماس از آنها استفاده کند. این ایده باعث سر و صدای بینالمللی شد. وال استریت ژورنال نیز اخیراً اعلام کرد که اسرائیل میتواند سیل تونلها را با آب دریا به عنوان جایگزینی برای نیروهایی که باید وارد شوند، ارزیابی کند. این رسانه به نقل از مقامات آمریکایی گفت که نیروهای اسرائیلی قبلاً در اواسط نوامبر یک سیستم پنج پمپی را در شمال اردوگاه آوارگان شاطی مونتاژ کرده بودند. در این مقاله آمده است که پمپها آب را از دریای مدیترانه به داخل تونلها میکشند و میتوانند ظرف چند هفته شبکه را غرق در سیل کنند.
قمار نتانیاهو بر سر قدرت
نادر هاشمی، دانشیار خاورمیانه و سیاست اسلامی دانشگاه جورج تاون هم با توجه به قول نتانیاهو مبنی بر «نابودی حماس» معتقد است این احتمال وجود دارد که نتانیاهو برای نجات سیاسی خود ارتش را علیرغم تمام خطرات ناشناخته و تلفات عظیم به تونلها بفرستد چرا که تا زمانی که او «نتواند حماس را ریشه کن کند و ادعای پیروزی نهایی کند فرصتی برای ادامه حاکمیت سیاسی خود نخواهد داشت.
البته نابودی حماس تنها قول نتانیاهو نیست، او همچنان وعده آزادی ۱۲۵ اسیر اسرائیلی که اسرائیل میگوید هنوز در غزه هستند را به صهیونیستها داده است. اسرائیل معتقد است که اسرا در شبکههای زیرزمینی زیر غزه نگهداری میشوند، به این معنی که به گفته مگنیر، دسترسی به تونلها از سوی نیروهای اسرائیلی که وظیفه آزادسازی آنها را بر عهده دارند، حیاتی تلقی میشود. عملیات نظامی در تونلها نیز میتواند این اسیران را در معرض خطر قرار دهد، چیز دیگری که نتانیاهو ممکن است برای تضمین شکست حماس مایل به ریسک آن باشد. هاشمی به دستورالعمل هانیبال اشاره میکند، یک سیاست نظامی اسرارآمیز اسرائیل که طبق گزارشها اجازه استفاده از حداکثر زور را در صورت ربوده شدن سرباز میدهد، حتی اگر منجر به کشته شدن سرباز شود، این نشان میدهد که «اسرائیل ممکن است اهداف نظامی خود را بر جان سربازان خود ترجیح دهد».
هزینههای نظامی در مقابل منافع سیاسی
هاشمی گفت حتی زمانی که نتانیاهو به یک عملیات احتمالی در تونلها نگاه میکند، این سوال در ذهن او وجود دارد که "او مایل است چقدر تلفات بدهد" تا به هدف خود برسد. اینگرام احساس میکند که این تصمیم پس از سنجیدن خطرات در مقابل منافع اتخاذ خواهد شد و نتیجه احتمالی این خواهد بود که اسرائیل به نقشه برداری تونلها از بالا، با استفاده از رادارهای نفوذی زمینی برای شناسایی مراکز فرماندهی کلیدی و نابودی آنها اقدام خواهد کرد. او میگوید که اگرچه در بسیاری از درگیریهای قبلی جنگ تونلی وجود داشت، اما «شهر زیرزمینی» حماس آن را به «سطح جدیدی» رسانده است. او گفت که ارتش اسرائیل با یک وظیفه بیسابقه روبرو است و باید بسیار محتاط باشد. هنوز مشخص نیست که اسرائیل چه زمانی میتواند وارد تونلها شود. به گفته مگنیر، اسرائیل در مواجهه با انتقادهای فزاینده جهانی و جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت تحت فشار است و این نشان میدهد که باید اهداف خود را سریعتر انجام دهد. او میگوید که پیشروی اسرائیل در غزه «بهرغم اینکه در یک منطقه مسکونی کوچک اما پرجمعیت قرار دارد، بسیار کند بوده است». وی توضیح میدهد که بمباران بیرویه اسرائیل مناطق غیرنظامی، پوشش و سرپناهی را فراهم کرده است و به طور ناخواسته به مقاومت کمک میکند.
ورود نیروهای اسرائیلی به شبکه تونل میتواند منجر به درگیری طولانی مدت شود که به ناچار در خلاء اطلاعاتی زیرزمینی انجام خواهد شد. در همین حال، حماس ممکن است با کمبود سوخت و مهمات مواجه شود و در طرف مقابل نیروهای اسرائیلی هفتهها و هفتهها برای پیشرفت ۱۰۰ متری در تونلها سینهخیز بروند.