برنا نوشت: آب‌معدنی یکی از محصولاتی است که کمتر کسی به تاریخ مصرف آن توجه می‌کند؛ اما محققان هشدار می‌دهند که مصرف آب‌معدنی تاریخ‌مصرف‌گذشته بسیار خطرناک است.
درطول یک سفر جاده‌ای، بطری آبی را که در آخرین پمپ بنزین خریده‌اید، برمی‌دارید و می‌نوشید. باوجود دیدن عبارت «آب‌معدنی طبیعی» روی بطری، طعم شیمیایی خاصی را روی زبان خود احساس می‌کنید و پس از بررسی بطری آب متوجه می‌شوید که یک ماه از تاریخ انقضای آن گذشته است.
می‌توان آب معدنی تاریخ مصرف گذشته را نوشید؟
بله، درست متوجه شدید؛ بطری آب‌معدنی هم ممکن است تاریخ انقضا داشته باشد. این تاریخ هشدار می‌دهد که مواد شیمیایی از صافی گذرانده‌شده، چه زمانی روی طعم آب داخل بطری تاثیر می‌گذارند؛ اما چیزی درمورد میزان ریزپلاستیک‌های سمی موجود در آن به شما نمی‌گوید. ماندگاری دقیق بطری‌های آب‌معدنی به برند آن‌ها بستگی دارد.
در چنین موقعیتی، قبل از اینکه فرمان ماشین را بچرخانید و به‌قصد اعتراض، به سمت پمپ بنزین حرکت کنید، بهتر است این را بدانید که فروش بطری‌های تاریخ‌مصرف‌گذشته در آمریکا کاملا قانونی است. موضع سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) طی ۲۱ سال گذشته این‌گونه بوده است که اگر آب بسته‌بندی شده را به‌شکلی صحیح نگه‌داری کنیم، ماندگاری آن می‌تواند نامحدود باشد.
نکته‌ی بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که اگر شیوه‌ی نگه‌داری این محصول صحیح نباشد، علاوه بر داشتن طعم بد، ممکن است درطول زمان سمی یا آلوده شود؛ البته دانستن تفاوت میان آب بدمزه و آبی که قابلیت بیماری‌زایی بالقوه دارد نیز موضوع بسیار مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
مواد شیمیایی، به‌مرور زمان به آب داخل بطری نفوذ می‌کنند
بدمزه‌بودن آب داخل بطری اغلب به این دلیل است که بطری شروع به خراب‌شدن کرده و مواد شیمیایی میکروسکوپی وارد آب شده‌اند. به‌گفته‌ی برایان کوک‌لی، شیمی‌دان مواد غذایی و نویسنده‌ی کتاب «۱۵۰ سوال علوم غذایی پاسخ‌داده‌شده» این ترکیبات ممکن است طعمی مشابه دارو، کلر یا اُزن به آب بدهند.
بطری‌های آب، به‌دلیل تماسی که با آب دارند مقدار کمی از مواد شیمیایی را دفع می‌کنند. برخی از این مواد شیمیایی، سمی‌تر از انواع دیگر هستند؛ مانند ماده‌ی شیمیایی آنتیموان که می‌تواند به معده و روده‌ی شما آسیب برساند یا استرهای فتالات که قادر هستند سیستم غدد درون‌ریز شما را مختل کنند. بهتر است بدانید که بطری‌های شیشه‌ای، آنتیموان و استرهای فتالات کم‌تری نسبت به بطری‌های پلاستیکی دارند؛ اما بیشتر بطری‌های آب از پلاستیک پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) تهیه می‌شوند و مقدار بیشتری آنتیموان در مواد داخل بطری آزاد می‌کنند.
توجه به این نکته ضروری است که حتی بطری‌های PET هم نباید مواد شیمیایی کافی را برای سمی‌کردن آب داخل بطری آزاد کنند. با گذشت زمان، آب و بطری به تعادل شیمیایی می‌رسند و در هر لحظه، مقدار کمی از این ترکیبات شیمیایی سمی در نوشیدنی داخل بطری آزاد می‌شود. محل نگه‌داری آب نیز می‌تواند روی طعم آن تاثیرگذار باشد. براساس اعلام انجمن بین‌المللی آب‌معدنی، ظروف پلاستیکی کمی نفوذپذیر هستند؛ به این معنی که مولکول‌های هوا ممکن است به داخل و خارج بطری حرکت کنند.
محل نگه‌داری آب‌معدنی، سلامت این محصول را به‌طور مستقیم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ به‌عنوان مثال قراردادن بطری آب در کنار سطل رنگ یا محلول لوله‌بازکن باعث نفوذ بخارهای سمی به داخل آن و تغییر طعم آب می‌شود. مطالعات انجام‌شده تا امروز، نشان می‌دهند که مواد شیمیایی موجود در آب‌معدنی تاریخ‌مصرف‌گذشته معمولا کمتر از مقدار تعیین‌شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا است؛ البته تا زمانی‌که بطری را در مکانی خنک و تاریک نگه‌داری کنید.
شاید از شیمی دبیرستان به‌خاطر داشته باشید که آب گرم، نسبت به آبی با دمای اتاق، مواد شیمیایی بیشتری را در خود حل می‌کند. به‌گزارش ساینس‌آلرت، تحقیقات نشان می‌دهند که بطری‌های PET در دمای بالاتر از ۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌توانند مقادیر بالایی استر فتالات آزاد کنند. این بطری‌ها، در دمای بالاتر از ۶۰ درجه‌ی سانتی‌گراد نیز سطوح خطرناکی از آنتیموان آزاد می‌کنند؛ بنابراین می‌توان گفت که باوجود بی‌خطر بودن آب‌معدنی تاریخ‌مصرف‌گذشته‌ای که در یخچال نگه‌داری شده، نوشیدن آبی که در صندوق عقب خودرو یا در معرض نور مستقیم آفتاب بوده است، احتمالا خطرناک خواهد بود.
میکروب‌های مضر هم ممکن است آب را آلوده کنند
در موارد نادر، طعم بد آب‌معدنی تاریخ‌مصرف‌گذشته ممکن است ناشی از وجود برخی از میکروب‌ها در آن باشد. باوجود حساسیت بالای شرکت‌های تولیدکننده‌ی آب‌معدنی برای حفظ بهداشت محصولات خود، امکان وقوع چنین اتفاقی وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، در آوریل ۲۰۱۶، چند دفتر تجاری در اسپانیا آب‌معدنی آلوده به نوروویروس دریافت کردند. این آب‌های آلوده در کولرهای اداره ریخته شدند که پس از آن، بیش از ۴۰۰۰ نفر دچار علائم بیماری التهاب معده‌ای-روده‌ای مانند استفراغ و تب شده بودند.
علاوه بر ویروس‌های مختلف، امکان واردشدن مخمرها، کپک‌ها و باکتری‌ها نیز در حین بسته‌بندی به داخل بطری‌ها وجود دارد. اگر محصول خریداری‌شده را فورا بنوشید، احتمالا میکروب‌ها زمان زیادی برای تولیدمثل نخواهند داشت؛ اما اگر بطری را برای مدتی طولانی درمعرض تابش نور خورشید قرار دهید، محیطی گرم و پایدار برای تکثیر میکروب‌ها ایجاد خواهید کرد.
به‌گفته‌ی کوک لی، آب آلوده ممکن است طعمی بیات، کپک‌زده، مرداب‌مانند، ترش یا گندیده داشته باشد. علاوه بر این احتمال دارد که غشای نازکی را نیز نزدیک لبه‌ی بطری مشاهده کنید؛ زیرا این ناحیه، نقطه‌ی اصلی ورود میکروب‌ها به داخل بطری است. اگر آبی که می‌نوشید مزه‌ای مرداب‌مانند داشته باشد، احتمال دارد که شما را بیمار کند؛ البته شدت بیماری به سیستم ایمنی بدن‌تان و نوع میکروب موجود در آب بستگی دارد. برخی از میکروب‌ها ممکن است تنها باعث تب یا ناراحتی معده شوند؛ اما برخی دیگر، با ایجاد اسهال شدید، شما را راهی بیمارستان خواهند کرد.
با بطری آب تاریخ‌مصرف‌گذشته چه کنیم؟
اگر فردی صرفه‌جو یا دوستدار محیط‌زیست باشید، حتما به‌دنبال راهی هستید که بتوانید بطری آب تاریخ‌مصرف‌گذشته‌ی خود را نجات دهید. ممکن است این ایده به ذهن‌تان خطور کند که با این آب، گیاهان خود را آبیاری کنید؛ اما باید این نکته را بدانید که آلاینده‌هایی که سلامت شما را به‌خطر می‌اندازند، به گیاهان‌تان نیز آسیب می‌زنند و باعث بیماری آن‌ها می‌شوند. فراموش نکنید که گیاهان هم مانند ما انسان‌ها، به آب تمیز نیاز دارند.
کوک لی پیشنهاد می‌کند که با استفاده از فیلتر ذغال فعال، آب را تسویه کنید تا بسیاری از آلاینده‌های موجود در آن، ازبین بروند. اگر فکر می‌کنید داخل آبی که قصد نوشیدن آن را دارید میکروب وجود دارد، کافی است یک دقیقه آن را بجوشانید تا تقریبا تمام عوامل بیماری‌زای موجود در آب را ازبین ببرید.
کارشناسان، استفاده‌ی مجدد از بطری‌های آب را به‌هیچ‌عنوان توصیه نمی‌کنند؛ حتی اگر زمان زیادی از تاریخ تولید آن‌ها نگذشته باشد. مگر اینکه روی بسته‌بندی آن به‌صراحت قید شود که استفاده‌ی مجدد از آن محصول ممنوعیتی ندارد. دلیل این محدودیت این است که میکروب‌های موجود در دست‌ها و دهان شما امکان دارد که وارد بطری شوند و با پرکردن مجدد بطری، سلامت شما را با خطرات جدی مواجه کنند.
به‌جای استفاده‌ی مجدد از این بطری‌ها، می‌توانید بدون نیاز به شستشو یا حتی کندن برچسب، آن‌ها را داخل سطل‌های بازیافت بیندازید. به‌گفته‌ی انجمن بین‌المللی آب‌معدنی، بطری‌های شیشه‌ای و پلاستیکی ۱۰۰ درصد قابل بازیافت هستند؛ درواقع این بطری‌ها، احتمالا برای تولید بطری‌های جدیدی مورد استفاده قرار می‌گیرند که شما مجددا آن‌ها را خریداری خواهید کرد.