توافق پنهانی اهدا کننده و گیرنده کلیه که دور از چشم مسئولان انجمن حمایت از بیماران کلیوی صورت می گیرد، باعث شده تا بازار خرید و فروش این عضو حساس و حیاتی بدن، شکل غیرقانونی به خود بگیرد. تمامی این اتفاقات در حالی رخ می دهد که موضوع پیوند عضو از بیمار مرگ مغزی، چند سالی است که مطرح شده اما هنوز آنطور که مسئولان وزارت بهداشت انتظار دارند، فرهنگ اهدای عضو از بیمار مرگ مغزی در جامعه نهادینه نشده است.
وضعیت بیماران نیازمند پیوند کلیه
دکتر کتایون نجفی‌زاده رئیس اداره پیوند و بیماری های خاص وزارت بهداشت با اشاره به آمار بالای مرگ مغزی در کشور، می گوید: اگر تعداد اهدا کافی باشد ما هیچ بیمار نیازمند پیوندی نخواهیم داشت که در لیست انتظار فوت کند. از رسانه‌ها انتظار داریم که اطلاعات صحیح را در این زمینه منتشر کنند، چرا که اگر این کار انجام شود مردم متوجه نیاز و پتانسیل بالای کشور خواهند شد و اجازه نخواهند داد که بیماران در لیست انتظار فوت کنند.
وی با اعلام اینکه در حال حاضر نزدیک به ۲۷ هزار نفر بیمار دیالیز خونی در کشور داریم، از افزایش ۷ درصدی مبتلایان به نارسایی کلیوی خبر می دهد و می افزاید: سرعت رشد ابتلا به نارسایی‌های مزمن کلیوی در ایران بالاتر از آمار دنیاست. بطوریکه در دنیا آمار افزایش نارسایی مزمن کلیه و دیالیز خونی حدود ۶ درصد است.
آمارهای وزارت بهداشت نشان می دهد که در دنیا از مجموع بیماران مبتلا به نارسایی‌های کلیوی ۲۱ درصد از طریق پیوند کلیه، ۷۰ درصد با دیالیز خونی و ۹ درصد با دیالیز صفاقی درمان می‌شوند. این در حالی است که در ایران ۴۶ درصد مبتلایان پیوند می‌شوند و ۵۱ درصد با دیالیز خونی و ۳ درصد با دیالیز صفاقی تحت درمان قرار می‌گیرند.
تنها راه درمان قطعی بیمار دیالیزی
دکتر سید حسن هاشمی وزیر بهداشت معتقد است که دیالیز یک درمان قطعی برای بیماران نیازمند به دیالیز نبوده و این بیماران باید پیوند کلیه شوند.
وی با تاکید بر ضرورت ترویج فرهنگ اهدای عضو، می گوید: طی ۲ تا ۳ دهه گذشته بیماران برای تامین کلیه به افراد نیازمند به منظور خرید کلیه مراجعه می کردند که خود این مسئله برای خریدار و فروشنده کلیه بسیار زجرآور است چرا که فرد برای امرار معاش مجبور به فروش کلیه خود می شود.
ویژگی دهنده فامیل
رئیس اداره پیوند و بیماری های خاص وزارت بهداشت، بهترین حالت در روش پیوند را، گرفتن کلیه از دهنده فامیل می داند و می گوید: این دهنده چند خصوصیت خوب دارد که مهم‌ترین آنها تشابه ژنتیکی است و باعث دوام کلیه شده تا دیرتر قابلیت خود را از دست بدهد.
نجفی‌زاده، آمار مرگ مغزی در ایران را سالانه حدود ۵ تا ۸ هزار نفر عنوان می کند و می افزاید: از این تعداد حداقل ۵۰ درصد باید به اهدای عضو برسد در حالی که ما تنها سالی حدود ۷۰۰ اهدای عضو از مرگ مغزی در کشور داریم.
واکنش وزیر به خرید و فروش کلیه
وزیر بهداشت با عنوان این مطلب که بر سر دو راهی خرید و فروش کلیه قرار داریم، می گوید: اگر مانع خرید و فروش کلیه شویم، عده‌ای از بین می‌روند.
وی با طرح این سئوال که آیا می‌توان افرادی را که حاضرند هزینه کنند و جان خودشان را نجات دهند، محروم کرد، می افزاید: به نظر می‌رسد در این زمینه همچنان مجبوریم سکوت کنیم، چرا که در غیر این صورت برخی از هموطنان از بین می‌روند. از طرف دیگر از رسانه‌ها تقاضا داریم که در جهت ترویج فرهنگ اهدای عضو تلاش کنند.
وزیر بهداشت با اظهارتاسف از اینکه برخی افراد برای گذران زندگی حاضر به فروش عضو بدن شان می‌شوند، می گوید: در صورت ترویج فرهنگ اهدای عضو از مرگ مغزی و همچنین کمک سایر اعضای خانواده، می‌توان بساط خرید و فروش کلیه را جمع کرد، چرا که بحث پیوند کلیه با سایر پیوندها نظیر پیوند قلب و ریه متفاوت است.
شانتاژهای رسانه ای
موضوع قیمت کلیه یکی از چالش های پیش روی بیماران دیالیزی است که در انتظار دهنده کلیه لحظه شماری می کنند. این در حالی است که برخی رسانه ها با جوی سازی و شایعه پراکنی، باعث می شوند قیمت کلیه همچون نرخ ارز، بالا و پایین شود. همین مسئله موجب می گردد تا برخی اهدا کنندگان کلیه بر سر قیمت توافقی با بیمار، دچار تردید شوند و در نتیجه از اهدای کلیه خود صرف نظر کنند. در حالی که حداکثر قیمت کلیه ۱۵ میلیون تومان برآورد می شود، اما بعضا می شنویم که دهنده کلیه خواستار ۵۰ میلیون، ۱۰۰ میلیون و... پول شده است. اصولا چنین قیمت های کاذب و غیرمنطقی که در برخی گزارش های رسانه ای منعکس می شود، خود یکی از عوامل پشیمانی دهنده کلیه شده و در نتیجه بیمار دیالیزی در انتظار کلیه، جان خودش را از دست می دهد.