سلامت نیوز: گاهي اگر جلوي آينه بايستيد و به پوستتان نگاه کنيد، متوجه وجود لک‌هايي مي‌شويد که شايد حتي نفهميده باشيد کي و چرا روي پوستتان ظاهر شده‌اند؛ لک‌هايي که در خيلي از مواقع پيشگيري از ايجاد آنها چندان هم سخت نيست.
به گزارش سلامت نیوز، هفته نامه سلامت در ادامه نوشت: با دکتر محمد‌علي نيلفروش‌زاده، متخصص پوست و رئيس مرکز تحقيقات پوست و سلول‌هاي بنيادي، درباره دلايل بروز اين لک‌هاي پوستي و نحوه پيشگيري و درمان آنها گفت‌وگو کرده‌ايم.
لک‌ها چرا و چطور روي پوست ظاهر مي‌شوند؟
رنگ‌پذيري پوست به هموگلوبين، کاروتنوئيد و ملانوسيت‌ها بستگي دارد و بيشترين تاثير را ملانين بر رنگ پوست مي‌گذارد. تغييرات رنگ پوست به 2 شکل است؛ يا رنگ ذاتي و ژنتيکي است يا اکتسابي که در اثر مواجهه با نور خورشيد بروز مي‌کند. در نواحي مختلف بدن چون تراکم ملانوسيت‌ها يا سلول‌هاي حاوي ملانين تفاوت دارد، رنگ پوست ممکن است متفاوت باشد. در اثر تحريکات دروني و بيروني و افزايش سلول‌هاي رنگ‌‌ساز، لک‌هاي پوستي ظاهر مي‌شود. عوامل مختلفي در اين بين نقش دارد که از آن جمله مي‌توان به اختلالات ژنتيکي، عفونت‌هاي موضعي، داروها، مواد‌شيميايي، تغذيه و سوءتغذيه، بدخيمي‌هاي پوستي، اختلال‌هاي هورموني، بارداري و... اشاره کرد.
آيا لک‌ها در سن يا جنس خاصي شايع‌ترند؟
اين به دليل بروز لک بستگي دارد. برخي لک‌ها در مردان و برخي در زنان شايع‌ترند و برخي به دوران کودکي مربوط هستند و برخي در سالمندي ظاهر مي‌شوند.
در مورد شايع‌ترين دليل بروز لک برايمان بگوييد.
شايع‌ترين علت بروز لک، نور آفتاب است و شايع‌ترين نوع لک، لک‌هاي بارداري است که بيشتر در خانم‌ها به رنگ قهوه‌اي به شکل قرينه و به‌تدريج ظاهر مي‌شود. بعضي خانم‌هايي که از قرص‌هاي جلوگيري از بارداري استفاده مي‌کنند نيز دچار همين لک‌ها مي‌شوند. گاهي بعد از اتمام بارداري يا قطع مصرف قرص، لک برطرف مي‌شود اما گاهي تا سال‌ها باقي مي‌ماند.
کدام لک‌ها از دوران کودکي ظاهر مي‌شوند؟
کک و مک از 5 سالگي ظاهر و بيشتر روي نقاط باز بدن ديده مي‌شود. اين نوع لک مخصوصا در افرادي که پوست روشن و موهاي قرمز يا چشمان آبي دارند بيشتر ديده مي‌شود و با افزايش سن روشن مي‌شود. کک و مک گرچه از نظر زيبايي آزاردهنده است اما خطري براي سلامت ندارد.
کدام لک در سالمندي ظاهر مي‌شود؟
لک‌هاي پيري که از نامشان هم مشخص است به دنبال تماس طولاني مدت با نور آفتاب و افزايش سن ظاهر مي‌شوند. اين لک‌ها مسطح و قهوه‌اي‌رنگ در صورت و پشت دست‌ها هستند و به مرور پررنگ‌تر و وسيع‌تر مي‌شوند و بايد حتما معاينه شوند زيرا ممکن است به ضايعات بدخيم تبديل شوند.
آيا تغذيه هم در بروز لک تاثير دارد؟
بله، برخي لک‌ها به دنبال کمبود ويتامين B12 بروز مي‌کند. اين لک‌ها در افرادي که پوست تيره دارند شايع‌تر است. کمبود ويتامين A، اسيد فوليک و کم‌خوني هم مي‌تواند باعث بروز اين مشکل شود.
داروها چطور؟ مي‌توانند عامل بروز لک باشند؟
بله، بسياري از افراد مي‌گويند از پوستشان در برابر آفتاب محافظت مي‌کنند اما دليل بروز لک را نمي‌دانند. مصرف برخي داروها از جمله قرص‌هاي ضدبارداري، ضدمالاريا و برخي داروهاي روان‌پزشکي رنگ قهوه‌اي يا آبي تيره روي پوست ايجاد مي‌کند. داروهاي شيمي‌درماني و داروهايي که پوست را به نور حساس مي‌کنند نيز مي‌توانند باعث بروز لک باشند.
اينکه مي‌گويند روي زخم‌هاي تازه‌ترميم‌شده هم بايد کرم ضد‌آفتاب زد چون آفتاب باعث لک در محل جاي زخم مي‌شود، درست است؟
بله، برخي لک‌ها به دنبال التهاب پوست ايجاد مي‌شوند. پوست کساني که دچار آکنه هستند، زخم مي‌شود يا جوش‌هايشان را دستکاري مي‌کنند، مبتلا به لوپوس هستند يا پوستشان تحت سايش است يا ليزر مي‌کنند اگر در تماس با نور آفتاب باشند، تيره مي‌شود. کساني که صورت را کيسه مي‌کشند هم ممکن است با تکرار اين عادت دچار لک شوند.
بيماري‌ها چطور؟
بيماري هم مي‌تواند عامل بروز لک باشد. در پوست مبتلايان به برخي بيماري‌ها از جمله آسم، مشکلات کبدي و ريوي، روماتيسم و... لک‌هاي تيره به‌وجود مي‌آيد.
آيا ممکن است شغل هم در شکل‌گيري لک‌هاي پوستي تاثير داشته باشد؟
بله، مثلا لک‌هاي شغلي به دنبال تماس پوست با آسفالت يا ترکيب‌هاي روغني و نور خورشيد به‌وجود مي‌آيند. اين نوع لک‌ها بايد حتما به‌وسيله پزشک بررسي و اگر لازم است، نمونه‌برداري و درمان شوند. گاهي هم پدها و ادکلن‌ها عامل بروز لک هستند. وقتي برخي ترکيب‌هاي شيميايي عطرها و ادکلن‌ها روي پوست اسپري مي‌شود، لک تيره ايجاد مي‌کند. اين مشکل به‌خصوص در آقاياني که ادکلن را به گردن يا پشت گوش اسپري مي‌کنند، بيشتر ديده مي‌شود.
آيا مي‌توان از بروز لک‌ها پيشگيري کرد؟
در مورد برخي لک‌ها بله اما برخي ديگر مثل کک و مک ژنتيکي هستند و راه پيشگيري ندارند. از بروز لک ناشي از داروها يا بيماري‌ها هم نمي‌توان پيشگيري کرد، مگر اينکه دليل بروز بيماري را رفع کرد. بيشتر داروها را هم بايد شب‌ها استفاده کرد تا حساسيت به نور بيشتر نشود. يکي از مهم‌ترين راه‌هاي پيشگيري از بروز بسياري از لک‌ها استفاده مکرر و مرتب از ضدآفتاب‌هاست که بايد باتوجه به SPF تعيين‌شده و نوع پوست فرد استفاده شود. قرار نگرفتن در نور شديدآفتاب مخصوصا بين 10ساعت صبح تا 4 بعد از ظهر و استفاده از پوشش مناسب يعني کلاه و عينک آفتابي مي‌تواند کمک‌کننده باشد. ترکيب‌هاي شيميايي نبايد با پوست در تماس مستقيم باشند و اگر با توجه به شغلتان با اين مواد در تماس هستيد، بايد از محافظ‌هايي مثل دستکش و ماسک استفاده کنيد. عطر را هم بايد به لباس اسپري کرد.
درمان لک‌هاي پوستي چيست؟
در درمان برخي از لک‌هاي پوستي، استفاده از لايه‌بردارها يا پيلينگ شيميايي سطحي با دوز مناسب توصيه مي‌شود. استفاده از داروهاي ضدلک يا روشن‌کننده‌ها که ترکيب‌هاي بي‌رنگ‌کننده از جمله هيدروکينون و کورتيکواستروئيد دارند نيز مي‌تواند موثر باشد. گاهي درمان‌هاي موضعي کافي نيست و به درمان‌هاي ليزري يا ساب‌سيژن نياز است. در اين صورت بايد حتما به متخصص پوست مراجعه کرد زيرا انتخاب درست پارامترها بسيار مهم است. نبايد از تجويز افراد غيرمتخصص براي رفع لک استفاده کرد زيرا برخي اقدامات نابجا باعث ماندگاري و پررنگ شدن لک مي‌شود. تمام روش‌هاي درمان چه موضعي چه ليزر بايد با توجه به شرايط بيمار و رنگ پوست و وسعت و عمق لک انتخاب شوند. طي درمان بايد از کرم‌هاي پوشاننده استفاده کرد تا فرد از نظر ظاهري ناراحت نباشد و روند درمان طي شود. لک‌هاي پوستي معمولا در کساني که پوست و رنگ چشم روشن و کساني که موهاي قرمز دارند، شايع‌تر از افراد ديگر بروز مي‌کنند.