طبق پژوهشی که در نشریه «نیوانگلند ژورنال آو مدسین» منتشر شد، ۱۲ بیمار که همگی به سرطان روده بزرگ مبتلا بودند، با مصرف داروی دوستارلیماب طی یک دوره شش ماهه، به مرحله بهبودی وارد شدند.

 

واضح است که این مطالعه بسیار محدود است و دانشمندان گفته‌اند که باید تکرار شود. با این حال بهبودی ۱۰۰ درصدی بیماران بی‌سابقه است و خوش‌بینی زیادی ایجاد می‌کند.  

 

دکتر لوییس دیاز، یکی از نویسندگان اصلی مقاله و متخصص سرطان‌شناسی مرکز سرطان مموریال اسلون کترینگ در نیویورک، به نیویورک تایمز گفت: «این نخستین بار در تاریخ سرطان است که چنین اتفاقی می‌افتد.»

 

خب، از دوستارلیماب چه می‌دانیم؟

 

یک داروی ایمونوتراپی [ایمن‌درمانی] است که برای درمان سرطان آندومتر به کار می‌رود و روی پوشش داخلی رحم تاثیر می‌گذارد و بسیار موثر است.

 

این داروی وریدی نخستین بار در آوریل ۲۰۲۱ برای استفاده در ایالات متحده آمریکا و اروپا تاییدیه گرفت.

 

اگرچه هیچ‌یک از بیماران در کارازمایی ایالات متحده آمریکا عوارض بالینی قابل توجهی نداشتند، خستگی، حالت تهوع، اسهال و یبوست از جمله واکنش‌های نامطلوب [مصرف] دوستارلیماب است.  

 

این نخستین مطالعه‌ در نوع خود است که تاثیر دوستارلیماب بر تومورهای سرطانی روده بزرگ را بررسی می‌کند. بیماران این دارو را در یک دوره شش ماهه، هر هفته تزریق کردند.

 

عملکرد این دارو چگونه است؟

 

دوستارلیماب یک مهارکننده نقاط وارسی است که خود مستقیما به سرطان حمله نمی‌کند، بلکه سیستم ایمنی فرد را به سمت این کار هدایت می‌کند.

 

این نوع داروهای ایمن‌درمانی جلو پروتئین‌هایی را که مانع از حمله سیستم ایمنی به سلول‌های سرطانی می‌شوند، می‌گیرند.

 

سلول‌های تی (T) که معمولا سلول‌های آلوده به پاتوژن‌های خارجی را جست‌وجو می‌کنند و از بین می‌برند، پروتئین‌هایی دارند که پاسخ ایمنی را فعال می‌کند و پروتئین‌های دیگری که آن را از کار می‌اندازد. به این‌ها پروتئین‌های نقاط وارسی گفته می‌شود.

 

برخی از پروتئین‌های نقاط وارسی به فعال شدن سلول‌های تی کمک می‌کنند؛ مثلا وقتی عفونتی رخ می‌دهد. اما اگر سلول‌های تی در درازمدت فعال باشند یا به چیزهایی که نباید واکنش نشان بدهند، می‌توانند تخریب سلول‌ها و بافت سالم را شروع ‎‌کنند. بنابراین سایر نقاط وارسی به سلول‌های تی کمک می‌کنند که خاموش شوند.

 

برخی از سلول‌های سرطانی میزان زیادی پروتئین تولید می‌کنند. این‌ها می‌توانند سلول‌های تی را غیرفعال کنند؛ در حالی که در واقع باید به سلول‌های سرطانی حمله کنند. بنابراین سلول‌های سرطانی دکمه توقف سیستم ایمنی را فشار می‌دهند و سلول‌های تی دیگر نمی‌توانند سلول‌های سرطانی را تشخیص بدهند و آن‌ها را از بین ببرند.

 

بنابراین داروهایی که پروتئین‌های نقاط وارسی را مسدود می‌کنند، مهارکننده نقاط وارسی نامیده می‌شوند. آن‌ها جلو فشار پروتئین‌های سلول‌های سرطانی روی دکمه توقف را می‌گیرند. این کار سیستم ایمنی را دوباره فعال می‌کند و سلول‌های تی سلول‌های سرطانی را می‌یابند و به آن‌ها حمله می‌کنند.

 

به طور میانگین، از هر پنج بیمار یک نفر به مهارکننده‌های نقاط وارسی نوعی واکنش نامطلوب نشان می‌دهد. هرچند بیشتر واکنش‌ها به‌راحتی کنترل می‌شوند، سه تا پنج درصد از بیمارانی که این دارو را مصرف کرده‌اند، عوارض شدیدتری را از سر می‌گذرانند که در برخی موارد، به ضعف عضلانی و مشکل در بلع و جویدن منجر می‌شود.

 

نکته دیگری هست که باید بدانم؟

 

هر ۱۲ بیمار این مطالعه تومورهایی با جهش ژنتیکی به نام نقص ترمیم فقدان تطابق (ام‌ام‌آردی) داشتند که زیرمجموعه‌ای از تقریبا پنج تا ۱۰ درصد بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ دیده می‌شود.

 

مبتلایان به چنین تومورهایی به شیمی‌درمانی و پرتودرمانی کمتر واکنش مطلوب نشان می‌دهند که این امر، نیاز به برداشتن تومورهای آن‌ها با جراحی را افزایش می‌دهد.

 

با این حال، جهش‌های ام‌ام‌آردی سلول‌های سرطانی را در برابر پاسخ ایمنی بدن آسیب‌پذیرتر می‌کند؛ به ویژه زمانی که با یک عامل ایمن‌درمانی- در این مورد دوستارلیماب، تقویت شود.

 

دانشمندان چه می‌گویند؟

 

دکتر هانا سانوف، از دانشگاه کارولینای شمالی که در این پژوهش شرکت نداشت، این مطالعه را «کوچک اما قانع‌کننده» خواند.

 

او در سرمقاله‌ای که برای این مقاله نوشت، اشاره کرد که «این نتایج دلیلی برای خوش‌بینی فراوان است» و اضافه کرد که این تحقیق «چیزی را ارائه کرده که ممکن است نگاهی آغازین به تغییری انقلابی در درمان باشد».

 

با این حال هشدار داد که «چنین رویکردی را هنوز نمی‌توان جایگزین رویکرد درمانی فعلی کرد» و افزود که هنوز مشخص نیست آیا بیماران درمان شده‌اند یا خیر.

 

دکتر سانوف نوشت: «نمی‌دانیم چقدر طول می‌کشد که بفهمیم آیا پاسخ کامل بالینی به دوستارلیماب معادل درمان است یا خیر.»

 

دکتر کیمی انگ، متخصص سرطان روده بزرگ در دانشگاه پزشکی هاروارد، به نیویورک تایمز گفت که این نتایج «قابل توجه» و «بی‌سابقه» بود، اما گفت که باید تکرار شوند تا اهمیتشان اثبات شود.