علی اعطا با ارائه نطق پیش از دستور خود در دویست و هفتاد و دومین جلسه شورای شهر، نطق خود را به طرح ساماندهی خیابان ولیعصر اختصاص داد، از کوهستان تا دشت، از ارتفاع ۱۶۰۰ متر از سطح دریا در شمال، تا ارتفاع ۱۱۲۰ متر در جنوب، دالان سبز چنارها و چشم انداز کوه کبود، چنارستان شهر چنارها، باغ-خیابان ولیعصر.

 

وی خطاب به شهردار تهران افزود: شهردار محترم تهران، جناب آقای دکتر حناچی، پس از سال‌ها انتظار، طرح ساماندهی خیابان ولیعصر به زودی در دستور کار کمیسیون ماده 5 قرار می گیرد. جنابعالی که از دهۀ ۱۳۸۰ در تهیه پرونده ثبت ملی و ثبت جهانی باغ-خیابان پایتخت حضور فعال داشته اید. بنابرین بیش از بسیاری کسان، نسبت به ارزش های فرهنگی، تاریخی و طبیعی آن آگاهید و چنانکه انتظار می رفت، پیگیری ثبت جهانی این خیابان را در برنامه ارائه شده به شورا وعده کرده اید. چنارستان تهران، میراث طبیعی تاریخی و فرهنگی پایتخت است؛ ولیعصر یک باغ-خیابان است؛ تنها جایی برای عبور نیست؛ معبر نیست؛  مقصد شهروندان نیز هست.

 

اعطا ادامه داد: ترکیبی از چشم انداز کبود کوه، چنارهای سر به آسمان کشیده. قنات هایی پرآب در روزگاری نه چندان دور و اکنون نیمه جان. پیوند دشت و ارتفاعات کوهپایه ای تهران ولیعصر را به عنصری اصلی از عناصر میراث طبیعی پایتخت تبدیل کرده است. ولیعصر چنارستان شهر چنارهاست. چنارهایی که پا در قنات ها دارند و بسیاری از آنها، امروز نیمه جانند و چشم انتظار. قنات باغ فردوس در مقابل میدانگاه باغ فردوس؛ قنات محمدیه. قنات محمودیه. کمی پایین تر، رشته قنات های ده ونک. پایین تر، رشته قنات های یوسف آباد، قنات های قلمستان، قنات بهجت آباد. پایین تر به سمت بلوار کشاورز امروز یا همان نهر قدیم کرج، قنات جلالیه. پایین تر و در ولیعصر جنوبی، قنات فرمان فرما. قنات هایی که درختان ولیعصر و باغ های این خیابان را سیراب می کردند. 

 

رییس کمیته معماری و طرح های شهری ادامه داد: باغ ها و درختان باغ-خیابان ولیعصر، چنارستان تهران. میراث طبیعی ولی عصر، نیازمند حفاظت است. این محور که در ابتدا، منطقه ای شهری را به مناطق ییلاقی تهران پیوند می داد و  روستاهای پراکنده و باغ ها را به هم متصل می کرد و تدریجا محله های جدید در پیرامون آن شکل گرفت و ساختار شهر، در پیرامون آن قوام یافت، امروز، به تاریخ مجسم تحولات کالبدی یک قرن اخیر تهران بدل شده است.

 

به گفته اعطا، در این خیابان مکان های خاطره ساز آن شکل گرفت و هویت منحصر به فرد آن را تثبیت کرد. با اتصال محله های قدیمی شهر و شکل گیری تدریجی بافت ها و بناها و محله های جدید، به موزه معماری تهران تبدیل شد. طولانی ترین خیابان خاورمیانه، درست در میانه شهر تهران، جایی است که می توان معماری تهران را، از عمارت های قاجاری همچون مسجد و مدرسه مشیرالسلطنه و عمارت امیربهادر، تا آثار پر ارجی همچون ساختمان تئاتر شهر در چهارراه ولیعصر تا پردیس سینمایی ملت را کمی آن سوتر، در مجاورت آن دید.

 

سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: دور از انتظار نبوده و نیست که ماموریت تهیۀ طرح ساماندهی خیابان ولیعصر و اصلاح طرح تفصیلی خیابان ولیعصر، حفاظت از این میراث پرارج طبیعی، تاریخی و فرهنگی باشد. اینجانب بنا به جایگاه نمایندگی شهروندان تهرانی از ابتدای تابستان امسال مکرراً پیگیر بررسی طرح ساماندهی این محور بوده‌ام.

 

سخنگوی شورا ادامه داد: به تازگی و با اتمام فرآیند تهیه طرح ساماندهی توسط مشاور طرح، معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران درصدد ارسال طرح یادشده به کمیسیون ماده پنج شهر تهران جهت سیر مراحل تصویب برآمده است. اقدامی در خور تقدیر و شایسته که می توان به عنوان یادگاری از این دوره مدیریت شهری برای حفاظت از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی پایتخت برای آیندگان به یادگار بماند.

 

رییس کمیته معماری و طرح های شهری شورای شهر تهران تاکید کرد: در این میان اما نکاتی هست که اینجانب در طی جلسات مختلف و مکاتبات متعدد با جنابعالی و همکاران معاونت شهرسازی و معماری و سازمان زیباسازی شهر تهران، مطرح کرده ام و تکرار چندباره آن را تا حصول نتیجه، ضروری می دانم. در گزارش‌های ارائه شده، موضوع حفاظت از درختان خیابان ولیعصر به عنوان میراث طبیعی مهم شهر تهران، به عنوان اولویت اصلی در فرایند تدوین طرح معرفی شده است. این، چنارهای ولیعصر است که در کنار سایر عناصر، خیابان ولیعصر را به یک باغ-خیابان تبدیل کرده است. 

 

اعطا افزود: اگر در طرح ساماندهی ولیعصر، اولویت حفاظت از میراث طبیعی است، چنانکه باید این گونه باشد، در کاهش تراکم مجاز ساخت و ساز در جداره های خیابان ولیعصر، تردید نکنید. نمی توان از اولویت حفاظت از چنارهای قدیمی چنارستان تهران سخن گفت، اما در عمل، همچنان رونق ساخت و ساز در پلاک های مجاور را اولویت بیشتر بخشید. نمی توان به حفاظت از میراث طبیعی اندیشید، اما در کاهش تراکم ساخت و سازهای آسیب زننده، محافظه کار و دست به عصا بود. اگرچه در ضوابط پیشنهادی تراکم ساختمانی و ارتفاع مجاز ساخت و ساز، نیم نگاهی به حفاظت از چنارها وجود داشته است، اما بررسی های کارشناسی نشان می دهد برای امر حفاظت از این میراث طبیعی، آنچه پیش بینی شده است، هدف حفاظت را محقق نمی کند.

 

سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: بررسی ضوابط پیشنهادی تراکم ساختمانی و ارتفاع مجاز ساخت و ساز در پلاک های حاشیه چنارستان تهران نشان می‌دهد، رونق ساخت‌وساز در این خیابان همچنان نسبت به حفاظت از درختان اولویت بیشتری دارد و تحقق طرح فعلی، تضمین کننده حفاظت از درختان نیست. در این طرح در حدود ۷۰% ساخت‌وسازهای خیابان ولیعصر از تقاطع انقلاب تا میدان تجریش، دارای ۶ طبقه و ارتفاع ۲۵ متر خواهد بود. این درحالی است که متوسط ارتفاع چنارهای ولیعصر ۱۵ متر است و ارتفاع ۲۵ متری ساختمان‌ها در مجاور این درختان، همچون گذشته، گیرم با ارتفاع کمتر، بر درختان ولیعصر سایه می اندازد و برخورداری آنها از نور کافی را با چالش مواجه می کند.

 

وی افزود: از دیگر سو، در این طرح گودبرداری در ساخت‌وسازهای جدید با عمق ۱۰ متر مجاز دانسته شده است که با در نظر گرفتن عمق حداکثر ۴ متری ریشۀ درختان چنار، مانع بهره بردن درختان از منابع آب زیرزمینی از جمله قنات‌های باقیمانده خواهد شد و چه بسا روند تخریب قنات های چنارستان به واسطه ساختمان سازی های بی توجه به بستر طبیعی را، تداوم بخشد.

 

ویخطاب به شهردار تهران گفت: جناب آقای دکتر حناچی، آنچه به عنوان ضوابط جدید ساخت و ساز در خیابان ولیعصر، در کمیسیون ماده 5 به تصویب خواهید رساند، شاید آخرین فرصت برای حفاظت از چنارستان تهران باشد. این فرصت را دریابید. 

 

وی خطاب به حناچی‌ ادامه داد: جنابعالی که در برنامه پیشنهادی خود به شورای اسلامی شهر تهران به منظور تصدی مسئولیت شهرداری، پیگیری ثبت جهانی خیابان ولیعصر را وعده کرده اید؛ اجازه ندهید آخرین فرصت حفاظت از چنارستان، با توجیه رونق ساخت و ساز در ولیعصر، از دست برود. مساله چنارستان تهران، رونق ساخت و ساز در پلاک های باقیمانده نیست. مساله چنارستان تهران، حفاظت است. حفاظت از میراث طبیعی، فرهنگی و تاریخی آن. چنانچه، بخش قابل توجهی از بناهای ارزشمند اما غیرثبتی آن در فهرست های میراث، همچنان در سایه عدم کاهش معنادار تراکم ساختمانی، می تواند در معرض آسیب و خطر تخریب قرار گیرد. حفاظت واقعی را در ولیعصر بیازمایید و به رویه مالوف شهرداری در وابستگی به اقتصاد مبتنی بر ساخت و ساز، لااقل در این موضوع خاص، پایان دهید.

 

وی با بیان اینکه همه، هم نظریم که هرگونه ساماندهی خیابان و اصلاح طرح تفصیلی آن، باید با هدف و رویکرد حفاظت از میراث طبیعی آن انجام شود، گفت: طرح فعلی که در آستانه تصویب در کمیسیون ماده 5 است، اگرچه توسط همکاران فهیم و دلسوز معاونت شهرسازی و معماری و اداره کل معماری و ساختمان آن معاونت و نیز جمع برجسته ای از اهل فن راهبری شده است، اما همچنان در آن رگه هایی از محافظه کاری نسبت به حفاظت واقعی از میراث طبیعی، تاریخی و فرهنگی پایتخت مشهود است. آقای حناچی بر اساس دانش و تدبیر و تجربه خود، محافظه کاری در کاهش تراکم را پایان دهید.