خبرگزاری ایلنا: کتاب «مساله ظروف تزیینی زرین و سیمین فرهنگ کاسپی» آخرین اثر مرحوم صادق ملک شهمیرزادی توسط مرکز معرفی فرهنگی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری موزه ملی ایران چاپ و منتشر شد.
کتاب «مساله ظروف تزیینی زرین و سیمین فرهنگ کاسپی» که ترجمه پایان نامه دوره فوق لیسانس مرحوم صادق ملک شهمیرزادی در موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو است در قالب دو فصل به همراه عکس‌های رنگی به تشریح مطالبی در خصوص ظروف تزیینی زرین و سیمین فرهنگ کاسپی می‌پردازد.
نگارنده در پیشگفتار این کتاب آورده است؛ این کتاب ترجمه‌ای است از پایان نامه دوره فوق لیسانم که در موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو در سال ۱۳۴۸خورشیدی (۱۹۶۹) اخذ کردم. بنابراین دقیقا ۵۰سال از نگارش آن گذشته و اطلاعات آن را باید با توجه به موازین و معیارهای علمی باستان‌شناسی ۵۰سال پیش مورد ارزیابی قرار داد. این پایان نامه را بر اساس ضوابط موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو و با راهنمایی استادم زنده یاد دکتر هلن ج. کنتور که استاد تارخ هنر و باستان‌شناسی ایران و بین النهرین و مصر باستان بود نوشتم.
این عنوان را برای ارتباط شمال غرب ایران با سایر قسمت‌های آن منطقه نوشتم، انگیزه من برای نوشتن پایان نامه‌ای با چنین عنوان بیانات استاد جان برینکمن استاد تاریخ بین النهرین و ایران بود که در یکی از کنفرانس‌های کلاسی گفته بود در حدود ۶۰۰پیش از میلاد شاهک‌نشین‌های خراجگذار دولت آشور مانند مادها، میتانی‌ها، مانایی‌ها، اورارتوها و سکاها و چند قدرت دیگر منطقه ائتلافی تشکیل دادند و در ۶۱۲پیش از میلاد دولت آشور را منقرض کردند.
جبرئیل نوکنده در مقدمه‌ای با نام «پژوهشی از جنس تاریخ هنر» در آغاز این کتاب آورده است: کتاب حاضر بیش از ۵دهه پیش به قلم استاد صادق ملک شهمیرزادی و به منظور تدوین پایان نامه کارشناسی ارشد ایشان به نگارش در آمده است.
بخشی از این آثار حاصل کاوش علمی نبودند و در همان سال‌ها به عنوان نو یافته‌های باستان‌شناسی ایران در کاتالوگ نمایشگاه‌های مختلف منتشر شدند و توجه ایشان را به خود جلب کرد.
انتشار این کتاب از دو نظر حائز اهمیت است: نخست اینکه بخشی از تاریخچه مطالعات باستان‌شناسی ایران را نشان می‌دهد و اهمیت اصالت‌سنجی و مطالعات کنونی را برای ما بیشتر روشن می‌کند.
از آنجایی که در باره زمانی نگارش این پژوهش امکانات آزمایشگاهی کنونی برای اصالت‌سنجی و تعیین هویت آثار وجود نداشت، مطالعات بعدی بر پایه دانش امروز در مورد اصالت برخی از آثار معرفی شده در این پایان نامه تردید ایجاد کرد.
دوم، این پژوهش در مکتب تاریخی –فرهنگی و از دل نسلی به عرصه ظهور رسیده است که تاریخ هنر و باستان‌شناسی را بصورت موازی و همزمان می‌شناختند و اشراف داشتند. دانستن تاریخ هنر و ویژگی‌های سبکی و هنری دوره‌های مختلف اندوخته مهم و اصلی این نسل بود که متأسفانه کمرنگ شده است و آنچنان که باید به آن پرداخته نمی‌شود و باستان‌شناسان ایرانی بیشتر غافل مانده‌اند و گویی این رسالت خویش را به رشته‌هایی مانند پژوهش هنر واگذار کرده‌اند که متأسفانه آنان نیز آنچنان که باید از عهده انجام این رسالت بر نیامده‌اند.
انتشار این کتاب تلنگری به ذهن باستان‌شناسان جوان برای بازگشت به این حوزه فراموش شده است و اینکه بتوانند از دل هزاران اثری که امروز از رهگذر فعالیت‌های غیر مجاز به موزه‌ها و مجموعه‌ها راه یافته‌اند، ناگفته‌های علمی را بیرون بکشند و بر تاریکی‌ها و ابهاهات هزاران‌ساله این سرزمین نوری از دانش و معرفت بتابانند.
