امروز (۴ دسامبر) روز جهانی یوزپلنگ است؛ گونه‌ای که تعداد آن در کشور ما بر اساس آخرین آمار رسمی منتشر شده در سال ۲۰۱۶ کمتر از ۴۰ قلاده تخمین زده شده است. همین موضوع سبب شده که طی چندین سال اخیر با استفاده از روش‌های مختلفی از جمله حفاظت از زیستگاه‌ها و تکثیر در اسارت سعی در جلوگیری از انقراض این گونه با ارزش شود. سازمان محیط زیست نیز از ادامه اقدامات خود در این حوزه خبر می‌دهد و پروژه بین‌المللی یوز در حال استخدام نیرو برای حفاظت از زیستگاه‌ها است.
شهاب‌الدین منتظمی در گفت و گو با ایسنا ضمن بیان اینکه هدف اصلی و خواسته ما حفاظت از یوزپلنگ در زیستگاه‌های اصلی خود است، اظهار می‌کند: موضوع تکثیر در اسارت منافاتی با عملکرد ما در زیستگاه اصلی ندارد. در حال حاضر سه قلاده یوز (دو یوز ماده به نام‌های «ایران» و «دلبر» و یک یوز نر به نام «کوشکی») در پارک طبیعت پردیسان داریم که امکان بازگشت به زیستگاه طبیعی خود را ندارند بنابراین ما باید از هر فرصتی استفاده کنیم تا بتوانیم این گونه را در شرایط اسارت تکثیر کنیم.
مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه پیش از این از روش لقاح مصنوعی روی «دلبر و کوشکی» استفاده شده بود اما متاسفانه موفقیـت‌آمیز نبود، تصریح می‌کند: برنامه بعدی ما این است که از شرایط نیمه‌اسارت برای تکثیر یوز ایرانی استفاده کنیم. به این صورت که مکانی را با وسعت حدود ۱۰۰۰ هکتار در حوالی استان یزد آماده و «دلبر» را به آن مکان منتقل کنیم تا بتواند با دو قلاده یوز نری که در استان یزد مشاهده شده است به‌صورت طبیعی جفت‌گیری داشته باشد.
منتظمی ادامه می‌دهد: چنانچه «ایران» نیز شرایط جفت‌گیری داشته باشد می‌توانیم او را هم به این مکان منتقل کنیم البته اتخاذ این تصمیم نیازمند بررسی‌های بیشتر مانند انتخاب محل، نحوه جذب یوزهای نر و... است.
وی با بیان اینکه «کوشکی» نیز می‌تواند به محل تعیین شده برای تکثیر در اسارت منتقل شود،می‌گوید: البته با توجه به اینکه «کوشکی» ۱۲ سال دارد که سن بالایی محسوب می‌شود ممکن است نتواند در جفت‌گیری طبیعی عملکرد مثبتی داشته باشد.
به گفته مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست استفاده از «رحم ثانویه» از دیگر برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای یوز است. در این روش از تخمک دلبر و اسپرم کوشکی جنین آزمایشگاهی تولید می‌شود و از یک ماده یوز آفریقایی به عنوان رحم ثانویه استفاده خواهد شد.
یوز ایرانی آخرین شانس‌های خود را برای بقا دارد
مرتضی اسلامی که از مؤسسان انجمن یوزپلنگ آسیایی است نیز در گفت و گو با ایسنا یکی از اقدامات مهم برای حفظ یوز پلنگ ایرانی را تکثیر در اسارت می‌داند و می‌گوید: در کنار این موضوع، حفاظت از زیستگاه‌ها نیز برای ما بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر پروژه بین‌المللی یوز در حال استخدام نیرو برای حفاظت از زیستگاه‌ها است و از سوی دیگر خرید «پروانه چرا» در زیستگاه‌ها به ویژه منطقه توران و میاندشت باید ادامه داشته باشد. متاسفانه این اقدام بودجه جاری و دائمی ندارد و هر زمان که بودجه‌ای برای خرید پروانه‌های چرا تامین شود این اتفاق صورت می‌گیرد.
این عضو انجمن یوزپلنگ آسیایی ادامه می‌دهد: ایمن‌سازی جاده‌ها از دیگر اقداماتی است که باید ادامه داشته باشد. در حال حاضر یک سمت جاده عباس‌آباد فنس‌کشی شده است و سمت دیگر آن در حال فنس‌کشی است.
اسلامی در پایان می‌گوید: متاسفانه چندی پیش جاده‌ای در حاشیه میاندشت در حال احداث بود که از کریدور مهاجرتی یوز عبور می‌کرد. خوشبختانه جلوی ساخت این جاده گرفته شد البته سازمان حفاظت محیط زیست باید نسبت به این گونه اقدامات هوشیارتر باشد. در حال حاضر یوز ایرانی آخرین شانس‌های خود را برای بقا دارد و اگر طی دو یا سه سال پیش‌رو از این شانس‌ها استفاده کنیم، می‌توانیم به آینده یوز امیدوار باشیم.