فرارو: چند روزی ست که صدای طرح حذف زندان از مهریه در راهرو‌های مجلس میان اعضای کمیسیون حقوقی وقضائی به گوش می‌رسد. طرحی که نیامده سوالات بسیاری را در ذهن مردم ایجاد کرده است. اگر چه در ابتدا محمد کاظمی عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس حذف زندان از مهریه را در حد ارائه یک طرح در مجلس مطرح کرد، اما حالا نوروزی سخنگوی این کمیسیون از تصویب طرح حذف زندان از مهریه در کارگروه تخصصی کمیسیون حقوقی وقضایی مجلس خبر داده و جزئیات این طرح را تشریح کرده است.


 

حجت الاسلام حسن نوروزی در تشریح طرح گفته که اگر حذف زندان از مهریه به تصویب نهایی برسد به موجب آن مردانی که توانایی پرداخت مهریه را ندارند حتی برای مهریه یک سکه هم به زندان نمی‌روند. او همچنین گفته که "اگر آن مرد توان مالی داشته باشد و مهریه را پرداخت نکند و علی رغم توان مالی لجبازی کند، حکومت می‌تواند ورود کند و از او مهریه را بگیرد. "

سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس در توضیح اهداف این طرح می‌گوید: " اگر این موضوع تبدیل به قانون شود، زندگی‌ها منطقی‌تر شده و دیگر بحث پول در میان نیست. چراکه با اندک دعوایی مهریه به اجرا گذاشته می‌شد و طرف به زندان می‌رفت. در این صورت زندگی درست و منطقی می شود. "

اوایل خردادماه سال جاری بود که رئیس قوه قضائیه دستور بررسی مجدد پرونده‌های مرتبط با مهریه را داد و در پی آن تعداد زندانیان مهریه از چهار هزار و ۵۰۰ نفر به یکهزار و ۳۰۰ نفر کاهش یافت. دستوری که در میان موافقان و مخالفان واکنش‌هایی را به دنبال داشت. بعد از این دستور بود که مجلسی‌ها به فکر ارائه طرح حذف زندان از مهریه افتادند.

واکنش‌ها به طرح حذف زندان از مهریه
با جدی شدن طرح حذف زندان از مهریه، بسیاری از نمایندگان زن مجلس و مسئولان زن در دولت به این موضوع واکنش نشان دادند. سیده فاطمه ذوالقدر عضو فراکسیون زنان مجلس اولین مخالف این طرح بود، او در این باره می‌گوید: "مجازات‌های فعلی برای عدم پرداخت مهریه در حال حاضر جنبه بازدارندگی دارد و حذف آن بسیاری از زنان را دچار مشکل می‌کند"، او همچنین در ادامه گفته که "این موضوع صرفاً در حد یک طرح در مجلس مطرح شده و فراکسیون زنان مجلس قطعا این موضوع و نقاط قوت و ضعف آن را با حضور کارشناسان بررسی می‌کند. "

در میان مخالفان طرح حذف زندان از مهریه، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، واکنش متفاوتی به این طرح دارد و می‌گوید: "در هیچ یک از مجازات‌ها اصراری بر زندان نداریم. مجازات باید بازدارنده و در رفتار فرد تاثیرگذار باشد. اگر مجازات در رفتار فرد تاثیری نداشت و مرد در نهایت مهریه همسرش را پرداخت نکرد، یعنی بازدارندگی نداشته است. "

البته سال گذشته هم آیت الله مکارم شیرازی در درس خارج فقه خود از زندانی شدن مردان به دلیل اجرا گذاشتن مهریه گلایه کرد و گفت: "برخی مهریه را به اجرا می‌گذارند و دادگستری هم فورا مرد را به زندان می‌اندازد که این کار اشتباه است و ما بار‌ها به قوه قضائیه تذکر داده‌ایم؛ عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن با هم فرقی ندارد که برخی اصرار دارند این دو را از هم جدا کنند؛ فرد اگر قدرت نداشته باشد عندالمطالبه هم تبدیل به عندالاستطاعه می‌شود. "

حذف زندان از مهریه؛ خوب یا بد؟
با وجود مخالفت‌های جدی در میان مسئولان زن با طرح حذف زندان از مهریه، سوالی که ذهن مردم را به خود درگیر کرده، خوب یا بد بودن حذف زندان برای بدهکاران مهریه است. لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور در پاسخ به این سوال می‌گوید: "این امر مطلوبی است که برای پرداخت مهریه تا جایی که امکان دارد از راهکار کیفری استفاده نکنیم، اما مشروط بر اینکه ضمانت‌های اجرایی موثر باید جایگزین داشته باشیم. "

او ادامه می‌دهد: "تا زمانی که این امر محقق نشود، حذف ضمانت‌های اجرایی گذشته به توانمندی مالی و تکیه گاهی که بخشش قابل توجهی از بانوان دارند، صدمه وارد می‌کند، بنابراین نباید در این حوزه به طور یک بعدی تصمیم‌گیری شود. "

جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور اضافه می‌کند: "برای پرداخت مهریه که بسیاری از بانوان به این منبع مالی متکی هستند باید راهکار‌های جایگزین را ایجاد کنیم تا بتوان از راهکار‌های جزایی صرف نظر کرد. "

علیرضا آذربایجانی، حقوقدان و استاد دانشگاه در تحلیل حذف زندان از مهریه می‌گوید: "در مورد مساله بازداشت محکومان مهریه، نمی‌توانیم صرفا به حقوق بدهکاران محبوس در شرایط دشوار توجه کنیم. بلکه باید به حقوق طلبکار هم عنایت داشته باشیم. بنابراین، در موضوع مهریه باید حقوق و حدود زوجین یعنی زوج و زوجه را با هم در نظر بگیریم. "

این حقوق دان اضافه می‌کند: "وقتی ضمانت اجرایی به عنوان حق محکوم علیه مستنکف از پرداخت تعیین می‌کنیم و توجه داریم که بدهکاری که از نظر مالی ناتوان است، باید آزاد شود، در سوی مقابل هم اگر ناتوان نباشد، به تشخیص دادگاه بازداشت می‌شود و بنابراین، به حقوق زوجه هم توجه می‌کنیم. پس نباید صرفا به ایجاد تسهیلات برای جلوگیری از بازداشت بدهکاران مهریه فکر کنیم. بلکه باید تسهیلاتی ایجاد شود که اگر قرار است، تعداد کمتری از بدهکاران مهریه بازداشت شوند، جایگزینی هم برای ضمانت اجرای حقوق زوجه در نظر بگیریم. "

علیرضا آذربایجانی اضافه می‌کند: "الان هرچه مطرح می‌شود در حد طرح و پیشنهاد و تئوری است و تا زمانی که قانونی در این زمینه به تصویب نهایی نرسد، روند اجرایی در کشور ما همین احکام فعلی است. ضمن آنکه در ایران، مهریه هیچ سقفی ندارد و بنابراین، زوجین می‌توانند بر هر عددی به عنوان مهریه توافق کنند. "

با وجود دغدغه و مخالفت بخشی از زنان با حذف زندان و تایید حذف زندان از مهریه در شرایط ارائه راهکار جایگزین از سوی مسئولان، باید دید که مجلسی ها نسبت به طرح ارائه شده از سوی کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس چه تصمیمی می‌گیرد.