سرهنگ دکتر آرش باستانی؛ رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا اظهار کرد: پیش از این، تأیید صلاحیت پزشکی متقاضیان گواهینامه تنها به معاینات چشم محدود می ‏شد، اما با توجه به نقش مهم و تأثیرگذار عامل انسانی در تصادفات، کارگروهی متشکل از وزارت بهداشت، معاونت‏‌های بهداد و راهور ناجا تشکیل و ضمن احصای بیماری‏‌های جسمی و روانی مؤثر در رانندگی و تعیین روش‏‌های معاینات پزشکی، آئین نامه راهور ناجا، تدوین و در سال ۱۳۸۴ توسط هیات محترم وزیران تصویب و ابلاغ شد.

 

رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا اضافه کرد: پیوست شماره ۲ این آئین نامه به ضوابط احراز صلاحیت پزشکی اعم از سلامت روانی و جسمانی متقاضیان انواع گواهینامه رانندگی می‌‏پردازد که در آن کلیه عارضه‌‏های جسمی و روانی مؤثر در رانندگی احصا و تعیین تکلیف شده‌‏اند.

 

وی با اشاره به اینکه به‌‏طور کلی هر نوع بیماری مؤثر در رانندگی که هوشیاری و توانایی فرد را تحت تأثیر قرار دهد می‏‌تواند شامل موارد محدودیت و ممنوعیت دریافت گواهینامه رانندگی باشد، بیان کرد: به عنوان مثال فرد مبتلا به صرع در صورت تشنج در حین رانندگی هوشیاری خود را از دست داده و جان خود و سایرین را در معرض خطر قرار می‌‏دهد. این موضوع در مورد بیماری پارکینسون که تسلط و سرعت عمل فرد در رانندگی را مختل می‏‌کند نیز صادق است.

 

سرهنگ باستانی در پاسخ به این سوال که آیا خالکوبی نیز مشمول موارد ممنوعیت یا محدودیت دریافت گواهینامه می‏‌شود یا خیر؟ اظهار کرد: صرف داشتن خالکوبی مانع احراز صلاحیت فرد برای دریافت گواهینامه رانندگی نیست، اما چنانچه فرد دارای خالکوبی‏‌های مشهود، نامتعارف و یا سابقه خودزنی داشته باشد، باید از نظر احتمال ابتلاء به برخی اختلالات روانی تأثیرگذار در رانندگی مورد بررسی و ارزیابی‌های روانشناختی قرار بگیرد که نظریه نهایی براساس رأی کمیسیون روان‌پزشکی و براساس مصاحبه و تست‌های روانشناسی صادر می‌شود.

 

وی با توضیح اینکه در سابقه اغلب افرادی که اصطلاحاً رفتار‌های ضد اجتماعی دارند، مواردی از خودزنی، خالکوبی‏‌های نامتعارف، تخطی از قانون، فرار از سربازی و رفتار‌های پرخطری مثل رانندگی با سرعت بالا و مارپیچ مشهود است، تصریح کرد: خالکوبی به خودی خود بیماری محسوب نمی‏ شود، اما وجود آن به همراه رفتار‌های پرخطر در رانندگی به عنوان یکی از شاخص‏‌های ابتلا به برخی اختلالات روانی و شخصیتی، نیازمند بررسی و ارزیابی‌های روان‌شناختی در کمیسیون‌‏های اعصاب و روان است.

 

وي متذکر شد: ما هیچ فردی را به دلیل داشتن صرف خالکوبی از رانندگی منع نمی‌کنیم، اما اگر فردی دارای خالکوبی‌های نامتعارف در بدن، و یا خودزنی و یا رفتار‌های ضد اجتماعی و متضاد با عرف جامعه باشد (به عنوان مثال به دنبال یک تصادف، رفتار‌های تهاجمی، کتک کاری و قمه کشی می‏‌کند) به دلیل این که احتمال ابتلای این فرد به اختلالات شخصیتی و عارضه‌‏های روان‌‏شناختی بالا است این افراد به کمیسیون‌های اعصاب و روان ارجاع داده می‌شوند و سه روانپزشک در خصوص احراز سلامت روانی این افراد تصمیم گیری می‌‏کنند که با توجه به نوع و شدت عارضه، مشمول موارد ممنوعیت یا محدودیت رانندگی می‌‏شوند.

 

دکتر باستانی در پاسخ به این سوال که چنانچه فردی دارای خالکوبی مشهود از نوع نامتعارف و یا خود زنی باشد، دائم العمر از داشتن گواهینامه محروم می‌شود یا خیر؟ گفت: چنین افرادی به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع داده می‌شوند و تحت درمان روانپزشک و سلامت روانی قرار می‌گیرند، پس از طی درمان و تاییدیه سلامت، به این افراد گواهینامه "مشروط" و "مدت دار" ارائه می‌شود و تمدید گواهینامه منوط به ارزیابی رفتار فرد در دوره رانندگی است، چنانچه فرد در بازه زمانی مشروط برای رانندگی و البته پس از درمان، مرتکب رفتار‌های پر خطر شود دیگر امکان تمدید گواهینامه را نخواهد داشت.

 

رئیس مرکز معاینات پزشکی معاونت بهداد ناجا در ادامه از توافقات اولیه این مرکز با پلیس راهور ناجا مبنی بر دریافت اطلاعات سابقه رانندگی افراد اعم از کیفیت رانندگی، تعداد تخلفات و نمره منفی رانندگان خبر داد و اظهار داشت: این اطلاعات به ما کمک می‏‌کند تا سابقه رانندگی فردی را که به عنوان مثال به دنبال تائید اختلال شخصیت، گواهینامه مدت دار دو ساله دریافت کرده است و برای تمدید مجدد گواهینامه مراجعه می‏‌کند در ارزیابی‌های پزشکی خود لحاظ کنیم.

 

دکتر باستانی یادآور شد: یکی از برنامه‏‌های جدید که از چهار ماه گذشته با همکاری معاونت راهور و سازمان وظیفه عمومی عملیاتی شده، احراز سلامت جسمانی و روانی متقاضیانی است که در پی ابتلا به بیماری از خدمت سربازی معاف شده‌‏اند و اتفاقا بیماری این افراد جزء آن دسته از بیماری‏‌هایی است که در آئین نامه، ممنوعیت یا محدودیت رانندگی برای آن‌ها در نظر گرفته شده است.

 

وی اضافه کرد: این افراد در صورت احراز بیماری بلافاصله به معاونت راهور معرفی می‌‏شوند و ضبط گواهینامه آن‌ها در دستورکار قرار می‏‌گیرد.

 

دکتر باستانی یادآور شد: افرادی که برای اولین بار برای دریافت گواهینامه اقدام می‌‏کنند یا قرار است گواهینامه خود را تائید کنند، به پزشکان معاین معتمد ناجا که عملکرد آن‌ها همزمان تحت سامانه الکترونیک معاینات راهور ناجا ارزیابی می‌شود، ارجاع داده می‌‏شوند.

 

این مقام مسئول اضافه کرد: اگر در غربالگری‌های اولیه، بیماری مشخص شود فرد متقاضی به شورا‌های پزشکی ارجاع داده می‏‌شود تا با حضور متخصصیان مربوطه در خصوص شرایط محدودیت یا ممنوعیت گواهینامه این افراد تصمیم گیری شود.