فارس: سید محمدحسن کلانتر معتمدی، متخصص جراحی قلب و عروق و مدیر گروه جراحی عروق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درخصوص انواع ترومای قلب گفت: به طور کلی ترومای قلبی به دو صورت صدمات غیرنافذ و صدمات نافذ است. صدمات ناشی از اشیای تیز مانند خنجر، چاقو، تیر و ترکش جزء صدمات نافذ محسوب می‌شوند در حالی که صدمات غیرنافذ عواملی مانند ضربات ناشی از تصادفات و یا سقوط از بلندی را شامل می‌شود.
این متخصص قلب و عروق گفت: شایع‌ترین صدمات نافذ، آسیب‌های حاصل از اشیا تیز و برنده مانند چاقو، دشنه، خنجر و وسایلی از این دست است که در نزاع‌ها و درگیری‌ها به بروز صدمه به قلب منجر می‌شود و یکی از شایع‌ترین علایم ظاهری آن خونریزی‌های شدید است.
وی ادامه داد: در این خونریزی‌ها، پرده احاطه شده دور قلب که به طور طبیعی حاوی مقدار کمی مایع است پر از خون شده و به قلب فشار وارد می‌کند. این فشار مانع از کارکرد صحیح قلب می‌شود و به دنبال آن فرد دچار افت فشار خون شده و اصطلاحاً دچار شوک می‌شود و در صورتی که فشار خون فرد به زیر 50 میلیمتر جیوه برسد خطر مرگ مغزی و مرگ آنی را در پی خواهد داشت که در این حالت فرد مصدوم باید هر چه سریع‌تر به اتاق عمل منتقل شود.
کلانتر معتمدی گفت: شایع‌ترین صدمات غیرنافذ به قلب، صدمات ناشی از سوانح رانندگی هستند که برخورد شدید خودروی در حال حرکت با یک مانع باعث می‌شود فرد به جلو پرتاب شود و به فرمان خودرو یا داشبرد برخورد کند و منجر به وارد آمدن ضربه به ماهیچه قلب شود. همچنین در سقوط فرد از بلندی، ضربه شدید به ماهیچه قلب وارد می‌شود و فشرده شدن قلب میان استخوان ستون فقرات و جناغ سینه باعث ایجاد صدمات مختلفی به قلب می‌شود که این صدمات به ۳ دسته تقسیم می‌شوند.
وی ادامه داد: یک دسته از این صدمات آنهایی هستند که به عناصر داخلی قلب آسیب وارد می‌کنند به طور مثال دریچه قلب را پاره می‌کند. در نوع دیگر دیواره بین بطنی یا دیواره بین دهلیزی یا دیواره آزاد قلب، دچار پارگی می‌شود. این نوع صدمات معمولاً کشنده است و فرد زنده به بیمارستان نمی‌رسد.
کلانتر معتمدی گفت: اما صدماتی مانند پارگی دریچه قلب یا پارگی دیواره بین دو بطن یا دیواره بین دو دهلیز از شدت آسیب کمتری برخوردار هستند و معمولاً فرصت کافی برای انتقال مصدوم به بیمارستان وجود دارد که باید مصدوم سریع تحت عمل جراحی قرار گیرد.
این جراح قلب به دسته دیگری از صدمات غیرنافذ اشاره کرد و گفت: دسته دیگر صدماتی هستند که معمولاً به دنبال تصادفات و سقوط از بلندی رخ می‌دهد و در آن به عضله قلب و ماهیچه قلب صدمه وارد می‌شود که کنتوزیون یا ضربه شدید نامیده می‌شود.
وی گفت: در این حالت معمولاً به دیواره آزاد قلب ضربه وارد می‌شود و به طور شایع در دیواره قدامی بطن راست اتفاق می‌افتد زیرا این قسمت در مجاورت استخوان سینه و در معرض آسیب و صدمات قرار دارد و این نوع صدمات قلبی خود را مانند سکته قلبی نشان می‌دهد به طوری که در فرد علایمی مثل ضعف، بی‌حالی و درد شدید در ناحیه قلب بروز می‌کند و حتی مانند یک سکته می‌تواند باعث افزایش آنزیم‌های قلبی شود.
وی ادامه داد: بنابراین باید مانند یک سکته قلبی حاد تحت درمان قرار گیرد و در سی سی یو بستری و تحت مراقبت‌های ویژه و مانیتورینگ دقیق قلبی باشد. از آنجایی که این افراد در معرض بی‌نظمی‌های ضربان قلبی هستند در هر لحظه این امکان وجود دارد ضربان قلبشان نامنظم شود و به شوک قلبی نیاز پیدا کنند. این دسته از مصدومین نیازی به عمل جراحی ندارند و با درمان نگهدارنده و طبی و درمان دارویی نجات می‌یابند.
کلانتر معتمدی گفت: دسته دیگر صدمات غیرنافذ قلب، صدمات وارده به عروق بزرگ مدیاستن است یعنی صدماتی که در اثر ضربه شدید مانند تصادفات و یا سقوط از بلندی به قفسه سینه وارد و در این حالت اگر تمام لایه‌های شریان آئورت یا سرخرگ آئورت پاره شود متأسفانه باعث مرگ مصدوم می‌شود و احتمال زنده رسیدن مصدوم به بیمارستان و مراکز درمانی به صفر می‌رسد.
وی افزود: اما اگر پارگی درتمام لایه‌ها به طور کامل رخ ندهد و تنها قسمتی از لایه‌های قلب پاره شود احتمال اینکه مصدوم زنده بماند وجود دارد و باید سریع تحت عمل جراحی قرار گیرد.
شایع‌ترین صدمات قلب، صدمات غیرنافذ هستند
این متخصص جراحی قلب و عروق گفت: طبق آمارها، شایع‌ترین صدمات قلب، صدمات غیرنافذ هستند که اکثراً در اثر تصادفات رانندگی ایجاد می‌شوند. به طوری که 70 درصد کل تروماهای قلبی، غیرنافذ و حدود 30 درصد نافذ هستند. اما به هر حال این آمارها در روستاها و شهرها متفاوت است. در شرایط جنگ آمار صدمات غیرنافذ در اثر ترکش گلوله افزایش می‌یابد اما در شهرها و در زمان غیرجنگ، صدمات نافذ مانند تصادفات رانندگی شایع‌تر است.
وی در مورد زمان طلایی ترومای قلبی گفت: زمان طلایی برای تروماهای قلبی بر اساس شدت آسیب وارد شده تغییر می‌کند به طوری که نمی‌توان یک زمان طلایی برای تروماهای قلبی در نظر گرفت. گاهی ممکن است صدمه خفیف باشد و فرد بدون مراجعه به پزشک بهبود یابد یا شدت جراحت آنقدر زیاد باشد که که فرد در محل سانحه فوت شود.
ترومای قلبی در کودکان کمتر است
کلانتر معتمدی گفت: در اطفال استخوان‌ها بسیار نرم و انعطاف پذیر هستند لذا شکستگی قفسه سینه و صدمات وارده به قلب از طریق آن بسیار کمتر است به طوری که به ندرت دیده می‌شود.
این متخصص جراحی قلب و عروق در مورد نحوه برخورد با مصدوم ترومای قلبی گفت: یکی از نکات در بحث ترومای قلبی، نوع برخورد با مصدوم است. پزشک، پرستار یا امدادگری که در صحنه حاضر می‌شود ابتدا باید مصدوم را به مکان امنی انتقال دهد. سپس مصدوم را از لحاظ داشتن هوشیاری بررسی کرده و ببیند آیا راه هوایی برای تنفس باز است یا خیر؟ زیرا گاهی اوقات راه هوایی تنفس توسط اشیای خارجی مانند خاک، سنگ و یا افتادن زبان در ته حلق بسته شده و مانع تنفس مصدوم می‌شود.
وی گفت: در صورت عدم تنفس بلافاصله باید تنفس مصنوعی به مصدوم داده شود. در گام بعدی باید نبض دست یا گردن و یا شریان کشاله ران بررسی شود. اگر نبض حس شود، نشانه این است که قلب کار می‌کند و فرصت بیشتری جهت رسیدگی به وضعیت مصدوم وجود دارد. سپس فشار خون مصدوم اندازه‌گیری شود. بعد از این اقدامات باید فرد از لحاظ شکستگی‌های احتمالی بررسی و یک رگ محیطی مناسب برای تجویز مایعات و سرم گرفته شود تا بعد بیمار را به یک مرکز مجهزتر جهت اقدامات تشخیصی مانند رادیوگرافی و آنژیوگرافی انتقال داد