رئیس سازمان انتقال خون نسبت به فعالیت مراکز جمعآوری پلاسما در حاشیه تهران و پلاسما فروشی هشدار داد. خون و فرآورده‌های خونی از جمله پر کاربرد‌ترین محصولات در روند درمانی است. هنوز محققان موفق به ساخت خون مصنوعی نشده‌اند. از آنجا که در بسیاری موارد تزریق خون یا استفاده از فرآورده‌های خونی می‌تواند جان افراد را نجات دهد، خون ارزش زیادی در خدمات پزشکی دارد، اما از این بابت که گرفتن خون از کسی و تزریق آن به دیگری می‌تواند تبعاتی برای دهنده خون نیز داشته باشد، معمول است که این کار داوطلبانه صورت گیرد. در ایران عمدتا خون به صورت داوطلبانه گرفته میشود، اما هستند مراکزی که در ازای دریافت خون پول می‌دهند؛ این مراکز ممکن است بتوانند افراد فقیر و نیازمند را جذب کنند، حال آنکه خونفروشی می‌تواند چهره خشن و بی‌رحم فقری را نشان دهد که زیر پوست شهر وجود دارد.
به گزارش روزنامه آرمان، سال 1353 جمعآوری پلاسما در تهران به روش پلاسما فرزیس (جداسازی پلاسما از خون) شروع شد. مرکز اهدای پلاسمای کشور در سال 1387 احداث و پس از تجهیز شدن در بهمن 1388 رسما افتتاح شد. اهدای پلاسما مانند اهدای خون است. یک سر سوزن وارد رگ بازوی اهدا کننده می شود و خون از طریق آن و لوله استریل یک بار مصرف وارد محفظه ای می شود که در آن خون اهدا کننده بسته به نوع دستگاه سانتریفیوژ یا فیلتر می شود. در نتیجه اجزای سلولی خون و پلاسما از هم جدا شده و سلول های خونی از طریق همان سوزن به اهداکننده برگشت داده می شود و پلاسما در ظرف مخصوص جمعآوری میشود که این فرآیند، پلاسما فرزیس نام دارد. با این تفاسیر باید گفت از وقتی که بخش خصوصی برای تهیه داروهای مشتق از پلاسما با داشتن مجوز از وزارت بهداشت به جمع آوری پلاسما پرداخت، بازار سیاه خرید و فروش پلاسما به راه افتاد. آن چنان که تب اهدای پلاسما به جان برخی ها رخنه کرد تا از این طریق مبلغی را به جیب بزنند. با وجود این، حواشی زیادی پیرامون مبحث خون فروشی وجود دارد، چرا که معمولا با اهدای داوطلبانه پلاسمای خون مواجه نیستیم و این مساله تا حدودی به رونق گرفتن بازار خرید و فروش خون دامن زده است. گرچه در این باره اظهارنظرات متفاوتی وجود دارد و برخی مسئولان معضل خون فروشی را کتمان می کنند، اما باید دید که در زیر پوست شهر چه می گذرد. حال در این میان سلامت خون جمع آوری شده نیز سوال برانگیز است. چرا که وسوسه درآمد حاصل از فروش پلاسما ممکن است که افرادی را ترغیب به این کار کند که سلامت خونشان تضمین شده نیست. از این رو گرچه پلاسما به تهیه برخی فرآورده های دارویی کمک می‌کند، اما بازار خرید و فروش آن می تواند این روند را به مخاطره بیندازد. اکنون پای تجارت پلاسمای خون در میان است. مساله‌ای که دیر یا زود ممکن است سلامتی خون ها را به چالش بکشاند. در واقع باید گفت که اگر در میان عده ای اهدای خون نوع دوستی به حساب می آید، برای برخی ها حکم درآمدزایی دارد و نگرانی‌هایی را رقم زده است.
جمعآوری پلاسما در حاشیه شهر
رئیس سازمان انتقال خون با هشدار نسبت به پلاسمافروشی در کشور بیان کرد که اقدامی برای نظارت بر توسعه پالایشگاه پلاسما که اکنون به شرکت پالایش و پژوهش تبدیل شده وجود ندارد و از طرفی شش مرکز جمعآوری پلاسما هم در حاشیه شهر برای کسب درآمد راه‌اندازی شده است. علی اکبر پورفتح ا... درباره صنعت پلاسما در ایران اظهار کرد: در همه جای دنیا مساله جمع آوری پلاسما یک موضوع تئوریک است. نگاه عمومی دنیا این است که اهدای پلاسما هم مثل اهدای خون به سوی اهدای داوطلبانه و بدون چشم‌داشت پیش رود. او ادامه داد: مطالعات متعددی نشان داده که خون و فرآورده های خونی از جمله پلاسما وقتی به کسب و کار و درآمد تبدیل میشود، می تواند مخاطبان را تغییر بدهد. افرادی که داوطلبانه این کار را انجام می دهند با افرادی که به دلیل پول این کار را می کنند، متفاوت هستند. قبل از تاسیس سازمان انتقال خون با پدیده خونفروشی روبه‌رو بودیم و امروز همین موضوع درباره پلاسما وجود دارد. رئیس سازمان انتقال خون با بیان اینکه شرکت «بایو دارو» هم‌چنان در مرحله جمعآوری پلاسماست، افزود: در حال حاضر هفت مرکز جمع آوری پلاسما را ایجاد کرده که در آنها با همان پدیده‌‌هایی که همیشه نگران آن بودیم؛ روبه رو شده ایم؛ یعنی ما می خواستیم جمعآوری پلاسما به کسب و کار تبدیل نشود در حالی که این اتفاق افتاد و تنها یکی از مراکز جمع آوری پلاسما در مرکز شهر و شش مرکز دیگر آن در حاشیه شهر راه اندازی شده که مردم نیازمند وجود دارند و نگاهشان متفاوت است. به گزارش ایلنا، رئیس سازمان انتقال خون با اشاره به سیاست گذاری های وزارت بهداشت برای کنترل جمع آوری پلاسما عنوان کرد که اجازه گسترش مراکز جمعآوری پلاسما از سوی وزارت بهداشت داده نمی‌شود. مقرر شده سازمان انتقال خون وارد بحث جمعآوری پلاسما شود که براساس آن در حال طراحی مراکز جامع اهدا هستیم که در کنار اهدای خون، امکان اهدای پلاسما نیز وجود داشته باشد.
اصطلاح خونفروشی منطقی نیست
عضو کمیسیون بهداشت مجلس درباره خون فروشی در گفت و گو با «آرمان» می گوید که با اصطلاح خونفروشی موافق نیستم. در واقع امروزه برای تهیه پلاسما از روش های پیچیده ای استفاده می کنند که باعث میشود ما آن مقدار فرآورده هایی را که لازم داریم از بقیه فرآورده هایی که مورد مصرف نیستند، جدا کنیم. سیامک مره صدق می افزاید: تهیه پلاسما از خون کاملی که تازه گرفته شده تکنیک بسیار پیچیده‌ای لازم دارد و باید سریع انجام شود. او ادامه می دهد: بنابراین تهیه پلاسما از خون سیستم خاصی دارد که مقداری هم زمان بر است و نیاز به افرادی دارد که به عنوان دهنده این کار را انجام دهند. او بیان می‌کند: در همه جای دنیا هزینه ای به اندازه رفت و آمد به افراد داوطلب بابت وقتی که گذاشته اند تعلق می‌گیرد. از این رو اصلا عنوان خون فروشی منطقی نیست. این عضو کمیسیون بهداشت در مجلس اضافه می‌کند: اهدای پلاسما در خودکفایی کشور بابت برخی فرآورده‌ها نقش مهمی را بازی می کند. از او در مورد وضعیت راه اندازی برخی مراکز جمع آوری پلاسما در حاشیه شهر می پرسیم که می گوید: دقیقا اطلاعی ندارم که این مراکز کجا هستند، منتها فعالیت آنها جزو فعالیت هایی است که حاصل همکاری بخش خصوصی با سازمان انتقال خون است. این عضو کمیسیون بهداشت مجلس اظهار می کند: البته از همه دهندگان پلاسما تست های کامل در رابطه با سلامتی شان گرفته می شود و چنانچه افرادی باشند که به عنوان دهنده خون ممنوعیتی داشته باشند، پلاسما از آنها گرفته نخواهد شد. مانند معتادان تزریقی و افرادی که سابقه بیماری‌های کبدی یا یرقان دارند. او ادامه می دهد: همان گونه که درمانگاه، کلینیک، اتاق عمل و ... در حاشیه شهر داریم و روی آنها نظارت صورت می گیرد، در مورد وضعیت مراکز جمع آوری پلاسما هم وضعیت به همین شکل است. مره صدق می‌افزاید: وقتی می گوییم حاشیه شهر به این معنی نیست که این مراکز از چتر نظارتی خارج باشند.