به گزارش گروه محیط زیست تهرانی نیوز؛آلودگی هوای تهران آن هم در این فصل از سال چون و چرا ندارد، ناغافل می آید و مانند هفته گذشته برای چهار روز مدارس پایتخت را تعطیل می کند. شاخص هایی که در ایستگاه های غربی و جنوبی آمپر می چسبانند و برج میلادی که دیگر از هیچ جای شهر دیده نمی شود هم از خاصیت روزهای آلوده تهران است. البته، زمانی که شرایط سخت 65 روز هوای ناسالم امسال را در کنار 218 روز هوای ناسالم در سال 90 و 147 روز هوای ناسالم در سال 91 قرار می دهیم، تازه متوجه می شویم که هنوز جای شکرش باقی است!

زنگ خطر آلودگی هوا در تهران از سال 74 نواخته شد و اوج آن مانند بسیاری از بحران های زیست محیطی به دولت های نهم و دهم برمی گردد. آن زمان که دولت به دلیل تحریم ها تصمیم گرفت تا با استفاده از یک فرمول وارونه بنزین تولید کند، فرمولی که از طریق تبدیل ظرفیت تولید گازوئیل و نفت سفید به بنزین و تبدیل اتانول و متانول (مشتقات پتروشیمی) به بنزین، امکان افزایش تولید به بیش از ۶۵ میلیون لیتر را فراهم کرد.

تولید بنزین بی کیفیت با حجم سرب اشباع شده در کنار تولید خودروهای بی کیفیت داخلی، تهران را در سال 90 با 218 روز ناسالم و بسیار ناسالم در صدر شهرهای آلوده ایران قرار داد. اگرچه سال 91 وضعیت هوا با یک روز هوای بسیار ناسالم و 146 روز هوای ناسالم کمی بهتر شد اما نمودار سینوسی با 160 روز هوای ناسالم در سال 92 باز هم نفس کشیدن در پایتخت را به سخت ترین کارهای ممکن تبدیل کرد.

چشم هایی  که گاهی می بینند و گاهی نمی بینند

همزمان با روی کار آمدن دولت یازدهم در سال 92 و انتصاب معصومه ابتکار به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اولین موضوعی که به طور جدی مطرح شد، بحث واردات بنزین استاندارد بود. این موضوع در همان ماه های ابتدایی دولت پیگیری شد و در نهایت سال 93 با پیگیری وزارت نفت دولت مجوز واردات بنزین یورو ۴ را صادر کرد. بنزینی که به محل مناقشه میان دولت و مجلس نهم تبدیل شد و مخالفان را واداشت تا به گفته خود دست به افشاگری بزنند و پای همسر ابتکار را در سود میلیاردی واردات این نوع بنزین باز کنند. اگرچه در میان مخالفان دولت، فردی مانند محمدباقر قالیباف شهردار سابق تهران نتوانست چشم ها را بر بهبود کیفیت گازوئیل در تهران و کاهش شاخص آن به زیر 50 پی.پی.ام در چند سال اخیر ببندد، آن هم در شرایطی که این شاخص در سایر نقاط کشور بالای 7 هزار پی.پی. ام است. 

 کاهش 75 درصدی آلودگی هوا از سال 90 تا 95

فارغ از تمام قیل و قال ها به گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران سال 93 سرآغاز کاهش روزهای آلوده بود؛ به طوری که در آن سال با 16 روز پاک، 233 روز سالم، 112 روز ناسالم برای گروه های حساس و 4 روز ناسالم برای عموم افراد روزنه امیدی برای تغییر وضعیت شکل گرفت. روند کاهش هر چند تدریجی در سال 94 ادامه پیدا کرد و تهرانی ها در آن سال 111 روز هوای ناسالم یا بسیار ناسالم را تجربه کردند. وضعیت در سال 95 اما به شکل محسوس تری تغییر کرد به شکلی که سال گذشته از تعداد روزهای نامطلوب 22 روز نسبت به سال 94 کاسته شد و تهران تنها 89 روز ناسالم را پشت سر گذاشت.

در بازه زمانی 5 سال اخیر نیز تعداد روزهای پاک از 139 روز در سال 90 به 277 روز در سال 95 افزایش پیدا کرد و به گزارش روزنامه ایران این به معنای کاهش 75 درصدی آلودگی هوای تهران است.

هر کجا کار کردیم نتیجه هم گرفتیم

61 روز ناسالم برای گروه های حساس و 4 روز ناسالم برای همه گروه ها آن هم تا پایان آذرماه امسال حکایت از آن دارد که تا رسیدن به وضعیت مطلوب هوا در تهران فاصله زیادی داریم. مسافتی که معلوم نیست با پشت گوش انداختن طرح نصب فیلتر دوده روی اتوبوس ها، نوسازی ناوگان تاکسیرانی، تعلل در اجرای فاز دوم طرح LEZ از سوی وزارت کشور و راهور و خشک شدن تنها تالاب استان تهران چه زمانی طی می شود.

در همین رابطه، یوسف رشیدی کارشناس آلودگی هوا و رئیس پیشین مرکز کنترل کیفیت هوای شهر تهران در گفت و گو با خبرنگار شهرنوشت با بیان اینکه کیفیت هوای پایتخت تحت تاثیر دو عامل تولید آلودگی و شرایط هواشناسی است، می گوید: تجربه ثابت کرده است تولید آلودگی در تهران بالاست و به محض آن که شرایط هوا کمی پایدار شود انباشت آلودگی شکل می گیرد. این شرایط موجب شد تا نسبت ذرات معلق زیر 2 و نیم میکرون وضعیت نامساعدی را در یک هفته گذشته در تهران رقم بزند.

وی با بیان اینکه برخلاف برخی از ادعاهایی که به تازگی مطرح شده، در سال های اخیر اقدامات مناسبی از سوی ارگان ها درباره کاهش آلودگی هوا انجام شده است، عنوان می کند: اگر وضعیت را با سال های گذشته مقایسه کنیم، متوجه می شویم در سال های قبل همزمان با شرایط پایداری هوا مونواکسید کربن مانند سایر آلاینده ها از حد استاندارد بالاتر می رفت. اما امروز در بدترین شرایط ناپایداری، میزان مونواکسید کربن که ناشی از خودروها است از حد استاندارد بالاتر نمی رود.

رشیدی حذف سرب و کاهش میزان گوگرد موجود در بنزین و گازوئیل را از دیگر اقدامات انجام شده معرفی می کند و می گوید: اصلاح کیفیت سوخت موجب شد تا از انتشار دی اکسید گوگرد و هیدرو کربن کاسته شود  و به نوعی شاهد کاهش ذرات معلق درپایتخت باشیم.

وی با تاکید بر اینکه هر کجا کار کرده ایم نتیجه هم گرفتیم، تصریح می کند: برای تغییر شرایط موجود لازم است قوانین و مقرراتی که تاکنون تصویب شده اند همچون نصب فیلتر دوده و کاتالیست را اجرا کنیم. البته،  تنها مسائل فنی راهگشا نیست و برای کاهش آلودگی هوا نیازمند یک سری راهکارهای مدیریتی هستیم.  به این معنی که بارگذاری جمعیت در تهران، نحوه قرار گرفتن کاربری های اراضی و عدم توزیع امکانات در این شهر باید مورد بازنگری قرار بگیرد. 

مدیر عامل پیشین شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در پایان با یادآوری این نکته که تمامی سازمان ها در آلودگی هوای تهران مسئول اند، تاکید می کند: این طور نیست که فرد یا سازمانی بخواهد شانه خالی کند. بالاخره یک بخش از اقدامات به توسعه حمل و نقل عمومی، اصلاح ناوگان، نظارت بر عملکرد پیمانکاران شهرداری برای استفاده از خودروهای استاندارد بر می گردد. بخش دیگر به وزارت صنعت برای تولید خودروهای استاندارد و وزارت نفت برای بهبود کیفیت سوخت مربوط است. تنها در شرایطی که تمامی این ها در کنار هم قرار بگیرند می توان به رسیدن به وضعیت مطلوب امیدوار بود.

رشته آلودگی هوای تهران سر درازی دارد و هر طرف آن به یک سازمان وصل است. شاید همین امر موجب شده تا روند بهبود کیفیت هوای تهران تدریجی پیش برود، آن قدر تدریجی که برخی چشم را بر همه مصادیق ببندند و شرایط گذشته را به کلی به فراموشی بسپارند. اما از هر گروه و دسته ای که باشیم آمارهای شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می دهد که با همه گلایه ها از شرایط موجود، شرایط نسبت به گذشته کمی بهتر شده است اما تا رسیدن به شرایطی که هر شهروندان تهرانی به حق اولیه اش که نفس کشیدن در هوایی پاک است برسد راه زیادی باقی مانده است.