به گزارش گروه محیط زیست شهرداری نیوز، برای آنها که دستی بر مدیریت زباله شهر تهران دارند پاکیزه نگهداشتن مخازن زباله پایتخت تبدیل به یک چالش جدی شده است؛ چالشی که با وجود میلیارد ها تومان هزینه و بکارگیری نیروی انسانی تاکنون حل نشده است و تنها دغدغه اش برای مردمی باقی است که درابتدای صبح وقتی در بعضی از کوچه های آن قدم می زنند بوی مشمئز کننده زباله از مخزن به مشام می رسد و انبوه زباله باعث ابراز تاسف می شود.

شهرزاد باباعلی پور: به راستی چه اتفاقی می افتد که با وجود فعالیت 36 هزار نفر در شبانه روز برای جمع آوری زباله و تلاش برای حفظ نظافت و پاکیزگی شهر باز هم مخازن زباله در طول روز آشفته و آزار دهنده است؟ تلاش برای یافتن پاسخی برای این معما منجر به نگاهی عمیق به لایه های زیرین جمع آوری زباله شد جایی که بر خلاف انتظار مشکل سیستمی در کار نبود و کلید حل معما خارج از دستان مدیریت شهری قرار داشت. 

آغاز موشکافی پرونده مخازن همیشه پر زباله های تهران از کف خیابان های شهر شروع شد. بررسی های اولیه گواه آن است که مخازن زباله خیابان ها و کوچه های محله های پر تراکم بیشتر در طول روز پر از زباله است؛ جایی که در ساعات پایانی شب خودروهای مخصوص جمع آوری پسماند از آن عبور کرده است و همه مخازن آن خالی شده است؛ اما عبور از همین خیابان در ساعات ابتدایی آغاز روز با صحنه آزاردهنده مخازن پر مواجه است.

انباشت زباله درمخازن در حالی امروز تبدیل به یک مسئله جدی برای مدیریت پسماند شهر تهران شده است که در گذشته چنین چالشی وجود نداشت. زمانی نه چندان دور شعارهایی در مورد «شهرما، خانه ما» و «زباله‌ها را راس ساعت 9 بیرون از خانه بگذارید» در راستای فرهنگ‌سازی در تمام سطح شهر تبلیغ می شد و رعایت این شعار فرد را تبدیل به چهره ای «با فرهنگ » می کرد.  اما حالا با وجود نصب مخازن زباله این اقدامات فرهنگسازی که تقریبا نیز بین مردم شناخته شده بود، از بین رفته است؛ مردم یاد گرفته اند هر زمانی که بخواهند می‌توانند زباله‌های خود را به خارج از منزل منتقل کنند. حتی این روزها این انتقاد وارد است که مخازن زباله، حقوق شهروندی را زیر سوال برده است چرا که بوی نامطبوع، شیرابه و... ناشی از نصب این مخازن مشکلات عدیده‌ای برای همسایگان ایجاد می‌کند. اما آیا این انتقادات صحیح است؟

نگاهی به زمان مکانیزه شدن سیستم جمع آوری زباله که در پی آن مخازن جمع آوری زباله در سطح شهر نصب شد پاسخی برای پرسش های مطروحه دارد. در نیمه دهه 80 سیستم مکانیزه در شهر تهران اجرا شد . بنا بر آمارهای موجود آن زمان در شهر تهران یک میلیون نقطه زباله گذاری می شد. زباله هایی همراه با شیرابه که علاوه بر ایجاد مشکلات جدی برای محیط زیست، موجب تجمع حیوانات مزاحم و پاره شدن کیسه های زباله و تغذیه موش ها می شد. در حال حاضر بالغ بر 58 هزار مخزن جمع آوری زباله تر در سطح شهر وجود دارد. مخازنی که جلوی انتشار شیرابه را گرفته و امکان جمع آوری مکانیزه را فراهم کرده است. اما مشکل دیگری به میدان عمل آمده است.

حسن اعلایی رئیس انجمن صنفی پیمانکاران خدمات مدیریت پسماند شهر تهران در گفت و گو با «تهران سما» می گوید :  طبق مقررات پیمانکار موظف به جمع آوری زباله و پاکسازی معابر شهری در طول شب است به طوری که از 9 شب این فعالیت آغاز شده و تا 6 صبح ادامه دارد تا زباله، پسماندهای ساختمانی و خدمات رفت و روب شهر به انجام برسد و شهروندان در ابتدای صبح با شهری تمیز و باطراوت رو به رو باشند.

اما رئیس انجمن صنفی پیمانکاران خدمات مدیریت پسماند شهر تهران از اتفاق ناگواری صحبت می کند که سبب شده طراوت شهر تهران بیشتر از چند ساعت دوام نداشته باشد و شهروندان در اغلب محله ها ، هنگام خروج از منزل با مخازنی مواجه شوند که انباشتی از زباله در آن قرار دارد و همین مسئله موجب بروز نارضایتی و ناراحتی می شود.

اعلایی می گوید: چند سالی است که عده ای از شهروندان به جای اینکه در طول ساعت 9 شب زباله و پسماند را در مخزن بگذارند، یا در ساعت پایانی شب حدود 11 تا 12 و یا صبح هنگام حرکت به سمت محل کار و خروج از منزل ، این زباله را در مخزن رها می کنندو بدین ترتیب  در ساعت هفت تا هشت صبح با انبوهی از زباله در بسیاری از مخازن شهر مواجه هستیم.

رئیس انجمن صنفی پیمانکاران خدمات مدیریت پسماند شهر تهران با اشاره به تعهدات پیمانکار در مقابل شهرداری تهران در خصوص نظافت و پاکیزگی شهر می گوید: این وضعیت سبب می شود تا یک خودرو جمع آوری زباله با وجود دشواری های ناشی از ترافیک صبح در طول خیابان ها حرکت کرده و بار دیگر مخازن پر شده را خالی کند و این مسئله بارها سبب درگیری رانندگان با کارکنان شده است چرا که اغلب مواقع، امکان تردد یک خودرو وجود داشته و حرکت در  معبر با حضور خودرو جمع آوری زباله به کندی صورت می گیرد و تصور کنید که مدتی است این اتفاق هر روز تکرار می شود آنچنان که جمع آوری زباله در صبح تبدیل به یک شیفت کاری شده است.

اعلایی گروه دیگری که نظافت شهر را بر هم میزنند را  فعالان صنفی در مجتمع های تجاری عنوان کرد و گفت: با آغاز فعالیت مجتمع های تجاری در طول روز بین ساعت 9 تا 10 صبح پسماندهای دورریز این مجتمع ها روانه مخازن می شود که بدین ترتیب با وجود برگزاری شیفت صبح باز هم بخش قابل توجهی از این مخازن در محدوده های تجاری پر می شود. این در حالی است که اغذیه فروشی ها و رستوران ها نیز توجهی به زمان بارگذاری مخازن زباله ندارند و هر زمانی که دلشان خواست میزان قابل توجهی زباله در این مخازن قرار می دهند به طوری که با وجود فعالیت دو تا سه شیفت باز هم مخازن خالی نمی شود در حالی که تمرکز  80 تا 90 درصد فعالیت جمع آوری زباله باید در شب متمرز باشد.

وی اضافه می کند: پیمانکار در این شرایط مجبور است با همه ظرفیت نیروی انسانی و ماشین آلات کار کند و این به معنای استهلاک خودروها و بالا رفتن هزینه ها است آنچنان یربار که هزینه های فعالیت های غیر شب، برخی از پیمانکاران را به مرز ضرر رسانده است در حالی که در عمل نتیجه ای هم عاید نمی شود.

پیمانکاران یک سوی روند جمع آوری زباله هستند؛سوی دیگر این جریان سازمان مدیریت پسماند شهر تهران قرار دارد که به عنوان عامل شهرداری تهران مدیریت این بخش را بر عهده دارد و به همین دلیل امکان تحلیل دقیق اقتصادی رفتار کسانی را دارد که حاضر نیستند ساعت 9 شب زباله را در مخزن قرار دهند.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران می گوید در هر شبانه روز یک میلیارد و 700 میلیون تومان برای نظافت ، رفت و روب و شست و شوی المان های شهری و کوچه و خیابان ها هزینه می شود.

حسین جعفری می گوید حل این چالش فقط با یاری شهروندان امکانپذیر است. او برای نشان دادن اهمیت همکاری شهروندان مثال خوبی زد. اگر هر شهروند فقط 50 سی سی معادل یک چهارم لیوان معمولی ، رطوبت و خیسی زباله را کاهش دهد ، حجم شیرابه زباله تهران روزانه 120 هزار لیتر کاهش پیدا می کند؛ نه پولی لازم است؛ نه کاری خارج از توان انتظار ،وجود دارد. به  همین سادگی می توان جلوی تشکیل دریاچه شیرابه را گرفت. اما آیا تاکنون این عمل ساده اتفاق افتاده است؟ متاسفانه پاسخ این پرسش منفی است.

جعفری می گوید: در حال حاضر جمع آوری زباله از مخازن در سه پیک زمانی 10 شب تا 5 صبح ، 10 صبح تا 11 و ساعت 3 بعدازظهر تا 4 از سطح خیابان ها و کوچه های شهر صورت می گیرد. یعنی سه بار در روز و این هزینه ای است که یک جریان فرهنگی به شهر و مردم تحمیل کرده است.

باورش آسان نیست. با هیچ دو دو تا چهار تایی نمی خواند که مردم شهر از سربی توجهی چنین هزینه ای را به شهر تحمیل می کنند؛ بدتر آنکه در حق خودشان هم ظلم می کنند. یک اقدام کوچک می تواند یک جریان بزرگ راه بیندازد؛ اقدامی که باید در خانه هر شهروند اتفاق بیفتد و دیگر درید قدرت سازمانی نیست؛ شاید مردم نمی دانند و باید به آنها گفته شود که چه جریانی با تحمیل زباله در ساعتی غیر از 9 شب به مخازن، به شهر ، به روحیه آدم ها و به اقتصاد وارد می شود. شاید باید بیش از این ها با مردم حرف زد و بعضی نکات را یادآور شد.