خبرگزاری فارس: طی روزهای گذشته و به طور کلی در حدود 12 ماه گذشته نرخ برابری دلار و ریال شاهد تغییرات جدی بوده است به گونه‌ای که این نرخ در روزهای گذشته به بیش از 38000 ریال در برابر دلار رسید.
در حالی که در داخل کشور تلاش می شود که علت اصلی تغییر در برابری دلار- ریال عوامل خارجی معرفی شود، واقعیت نشان می دهد که عوامل متعددی در داخل دست به دست هم داده تا ریال را در برابر دلار پایین بکشد.
به طور کلی ارزش دلار با پیروزی دونالد ترامپ جمهوری خواه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا روندی صعودی را در پیش گرفته است اما همه داستان افزایش ارزش دلار نسبت به ریال ایران، این نیست.
روی کار آمدن ترامپ، آینده توافق هسته ای و اجرای برجام را با ابهام مواجه کرد چرا که وی بارها در مبارزات انتخاباتی از برنامه خود برای تجدید نظر در توافق هسته ای سخن گفته بود که همین امر ارزش ریال را در برابر دلار ،فارغ از افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی، کاهش داد.
از سوی دیگر با توجه به آمارهای موجود از نرخ برابری ریال با ارزهای دیگر کشورهای جهان، شاهد آن هستیم که ارزش ریال به جز پوند انگلیس و مصر و برخی کشورهای بسیار کوچک، در برابر دیگر ارزهای موجود کاهش قابل توجهی را تجربه کرده است.
ارزش پوند انگلیس هم نه به خاطر عاملی از طرف ریال، بلکه به دلیل آغاز روند خروج این کشور از اتحادیه اروپا، طی ماه های گذشته کاهش ارزش را تجربه می کند.
در واقع ارزش ریال ایران نه تنها در برابر ارزهایی مانند فرانک سوئیس، ین ژاپن، دلار آمریکا، دلار کانادا، دلار استرالیا کاهش یافته است بلکه شاهد آن هستیم که حتی ارزهای ملی کشورهایی مانند سومالی، وانواتو، تانزانیا، زیمبابوه، جیبوتی، بلیز، فیجی، برونئی، کنیا، گواتمالا‌، اریتره، بوتان، اتیوپی، بولیوی، ارمنستان، کوبا، برمودا و بنگلادش نیز طی 12 ماه گذشته نسبت به ریال تقویت شده‌اند.
در واقع عدم تحقق اهداف صادراتی از پیش تعیین شده با آغاز اجرای برجام از یک سو و تداوم محدودیت‌های ایران در دسترسی به دلار از سوی دیگر در کنار عدم همکاری بانک های بزرگ خارجی عواملی داخلی هستند که به تضعیف ریال در برابر دلار منجر شده اند.
تداوم روند رکود اقتصادی در ایران ناشی از سیاست‌های اعمال شده برای کنترل تورم و همچنین تشدید نگرانی‌ها نسبت به ادامه دسترسی ایران به دلار یا حداقل دلار نقدی که از سوی دولت اوباما برای ایران ارسال می شد، از جمله دیگر دلایل تغییر قابل توجه نرخ برابری ریال با دلار و ارز دیگر کشورها بوده است.
از زمان اجرای برجام تا کنون چند میلیارد دلار به صورت نقدی و از طریق هواپیما به ایران ارسال شده است که همین امر توانسته بود مرحمی هر چند کوچک برای درد کمبود نقدینگی دلاری برای دولت باشد.
همه عوامل فوق از یک سو و تمایل دولت برای جبران بخشی از کمبود بودجه خود از طریق دستکاری برابری دلار- ریال باعث شده اند تا شاهد رسیدن این برابری به حدود 38550 ریال به دلار در بازار امروز ارز باشیم.
دولت یازدهم فارغ از نیاز اقتصاد ایران به یک سطح حداقلی تورم،‌ میان رونق اقتصادی با تورم و رکود اقتصادی بدون تورم گزینه دوم را انتخاب و همین امر رشد اقتصادی را در داخل دستخوش انفعال کرده و پایین نگهداشته است.
باید توجه داشت که پایین بودن نرخ تورم همواره نشانه اوضاع مناسب اقتصادی در یک کشور محسوب نمی شود چرا که هم اکنون دولت انگلیس و بانک مرکزی اتحادیه اروپا به شدت نسبت به تداوم تورم پایین در اقتصادهای خود نگران بوده و تمام تلاش خود را برای افزایش آن در سطح انگلیس و کشورهای اروپایی به کار بسته اند.
پس تورم در اقتصادهای جهان همیشه نامطلوب نبوده و در تمام اقتصادها می‌توان یک حداقل سطح تورم مطلوب را متصور بود که به جرات می توان گفت رقم کنونی تورم در اقتصاد ایران پایین تر از سطح مطلوب و مورد نیاز آن است.
با روی کار آمدن ترامپ، با توجه به برنامه اقتصادی وی برای کاهش نرخ مالیات و در پیش گرفتن برخی سیاست های محرک اقتصادی، پیش بینی ها نسبت به احتمال افزایش بیش از انتظار نرخ بهره در آمریکا در ماه جاری تقویت شد و همین امر دلار را برای سرمایه گذاران عزیر کرد و بسیاری از شرکت ها برای تبدیل کردن دارایی های خود به دلار به تکاپو افتادند اما با توجه به موارد گفته شده به این نتیجه می رسیم که تأثیر این عامل تنها به تشدید کاهش ارزش ریال کمک کرده است و باید علت را در درون ایران جستجو کرد.
در آمارهای موجود شاهد آن هستیم که ارزش ریال در برابر ارزهای ملی کشورهایی کاهش یافته است که نه از نظر جمعیتی و نه از نظر اقتصادی رقمی در جامعه بین الملل محسوب نمی شوند.
در ادامه عملکرد یک ساله ارز ملی تمام کشورهای یاد شده در برابر ریال ایران به صورت نموداری ارائه شده است.