رایج‌ترین انواع سنگ‌های کلیوی کلسیم و اگزالات هستند. هر یک از سنگ‌های کلیوی به برنامه غذایی متفاوتی نیاز دارد. مواد غذایی مفیدی وجود دارد و برخی دیگر نیز نیاز به پرهیز دارند تا بتوان احتمال ایجاد سنگ کلیه مجدد را کاهش داد.
نکات کلیدی
چنانچه سابقه ابتلا به سنگ‌های کلیوی دارید، احتمال ابتلای دوباره به آنها زیاد است. اما با رعایت برنامه غذایی که رژیم شناس یا پزشک‌تان برایتان تنظیم نموده است می‌توان از بروز سنگ‌های کلیوی پیشگیری کرد.
آب فراوان بنوشید. یکی از دلایل معمول بروز سنگ‌های کلیوی عدم دریافت مایعات کافی به ویژه آب است.
سنگ‌های کلیوی چیست؟
زمانیکه کلیه‌ها مواد زاید را از خون فیلتر می‌کنند، ادرار را شکل می‌دهند. برخی اوقات نمک‌ها و دیگر مواد معدنی موجود در ادرار به یکدیگرچسبیده و سنگ‌های کوچک کلیوی را تشکیل می‌دهند. طیف سایزهای آنها از اندازه یک کریستال کوچک شکر تا به اندازه یک توپ پینگ پنگ می‌باشد، اما به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرند مگر اینکه منجر به انسداد شوند. آنها می‌توانند در صورت رها شدن و ایجاد فشار در حالب درد شدیدی را ایجاد کنند. حالب یا میزنای مجرای باریکی است که ادرار را از کلیه به مثانه هدایت می‌کند.
علایم سنگ‌های کلیوی
زمانیکه سنگ‌های کلیوی به درون مجرای ادراری حرکت می‌کنند می‌توانند منجر به علائم زیر شوند:
درد شدید در پشت یا شکم
ادرار دردناک یا مکرر
وجود خون در ادرار
تهوع و استفراغ
ممکن است سنگ‌های بسیار ریز بدون ایجاد علائم از مجاری ادراری عبور کنند.
سنگ کلیه یا علتی دیگر؟
چنانچه درد شدید و ناگهانی در پشت یا شکم دارید بهتر است سریعاً به مرکز مراقبت‌های پزشکی مراجعه کنید. درد شکمی با شرایط متعدد دیگری نیز مرتبط است از جمله شرایطی اورژانسی مانند آپاندیسیت و بارداری خارج از رحم. همچنین دفع دردناک ادرار یکی از علائم رایج عفونت مجرای اداری یا یک STD (بیماری‌های آمیزشی) نیز می‌باشد.
درمان‌های خانگی سنگ کلیه
چنانچه سنگ کلیه به اندازه کافی کوچک باشد پزشک داروهای مسکن را تجویز کرده و از فرد می‌خواهد صبر کند تا سنگ خودش دفع شود. در طول این مدت پزشک توصیه به دریافت کافی آب و مایعات می‌کند در حدی که ادرار زلال و شفاف باشد – حدود 8 تا 10 لیوان آب در روز.
درمان: دارو درمانی
داروهای تجویزی برای کمک به عبور سنگ کلیه از بدن وجود دارد. داروهایی تحت عنوان آلفا-بلوکرها منجر به شل شدن دیواره میزنای می‌شوند و مسیر عبور ادرار عریض‌تر شده و سنگ می‌تواند راحت‌تر عبور کند. عوارض جانبی آنها خفیف بوده و می‌تواند شامل سردرد یا گیجی باشد. انواع دیگر داروها می‌توانند کمک به پیشگیری از تشکیل سنگ‌های جدید کنند.
علل سنگ‌های کلیوی چیست؟
سنگ‌های کلیوی زمانی شکل می‌گیرند که تغییری در تعادل نرمال آب، نمک، و مواد معدنی موجود در ادرار وجود داشته باشد. انواع مختلف تغییرات منتج به انواع مختلفی از سنگ‌های کلیوی می‌شوند. عوامل متعددی وجود دارند که می‌توانند تغییرات را در ادرار تحریک کنند از جمله بیماری‌های مزمن یا آنچه فرد می‌خورد و می‌آشامد.
فاکتورهای خطر قابل کنترل
نوشیدن مقادیر ناکافی آب رایج‌ترین علت سنگ‌های کلیوی است. رژیم غذایی نیز نقش مهمی ایفا می‌کند.
دریافت مقادیر زیادی پروتئین، سدیم، و مواد غذایی با محتوای بالای اگزالات مانند شکلات یا سبزیجات برگ سبز می‌توانند ریسک سنگ‌های کلیوی را در برخی افراد افزایش دهند. دیگر فاکتورهای خطر عبارتند از اضافه وزن و دریافت برخی داروهای خاص.
فاکتورهای خطر غیر قابل کنترل
مردان سفیدپوست نسبت به بقیه گروه‌ها بیشتر در معرض ریسک سنگ کلیه قرار دارند و اوج ابتلا به آن در دهه 40 زندگی است. در زنان ریسک بالاتر در دهه 50 است. احتمال ابتلا به سنگ کلیه با داشتن تاریخچه خانوادگی سنگ کلیه بالاتر می‌رود. برخی بیماری‌ها نیز ریسک سنگ کلیه را افزایش می‌دهند – پرفشاری خون، عفونت‌های دستگاه ادراری، نقرس - اما به‌طور کلی درمان یا کنترل شرایط ذکر شده در پیشگیری از تشکیل سنگ کمک کننده است.
پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ
پزشک در صورت ابتلا به سنگ کلسیمی توصیه به کاهش شدید دریافت نمک و سدیم خواهد داشت چرا که این دو منجر به ورود کلسیم بیشتری به ادرار می‌شوند. همچنین بایستی از مواد غذایی حاوی اگزالات بالا از جمله شکلات، قهوه فوری، چای، حبوبات، توت‌ها، سبزیجات برگ سبز، پرتقال، توفو و سیب‌زمینی شیرین اجتناب نمود. بهترین راهکار برای دوری از سنگ‌های کلیوی جدید نوشیدن مقادیر کافی آب در جهت ایجاد ادرار زلال و شفاف می‌باشد، در واقع ظاهر ادرار نشان از میزان دریافت آب و مایعات دارد.
