روزنامه صبح‌نو: در حوزه مدلینگ تا پیش ‌از این می‌توانستید تصاویر زیادی را در شبکه‌های اجتماعی و اینترنت جست‌وجو کنید اما این روزها خبرها و متن‌های تولیدشده با عنوان مدلینگ بیش از تصاویر آن موردتوجه رسانه‌ها قرار گرفته است. در روزهای گذشته دادستان تهران و سپاه پاسداران در فاصله زمانی کوتاهی خبر از برخورد با فعالان حوزه مدلینگ را مخابره کردند، اما پشت پرده عملیات «عنکبوت 2» چه بود؟

در جست‌وجوی صنعت مدلینگ، مطالب جالبی به چشم می‌خورند. در تعاریف رسمی درباره مدلینگ می‌گویند: «مدلینگ ابزاری است که به‌وسیله آن برندها و شرکت‌های تولیدی به کمک افرادی که به آنها مدل گفته می‌شود کالای خود را به معرض نمایش می‌گذارند.» از شرایط مدلینگ هم نکات جالبی چون فرمول‌های سفت‌وسخت قد و وزن به چشم می‌خورند، اما اگر از این تعاریف ساده و اینترنتی عبور کنیم؛ آنچه این روزها ما از آن به‌عنوان مدلینگ در ایران یاد می‌کنیم، تفاوت معناداری با تعاریف جهانی آن دارد. مدل‌های مجازی صفحه به صفحه شبکه‌های مجازی را فتح کرده‌اند و خبری از موضوع اصلی عکس (همان کالای تجاری) نیست و صرفاً یک جوان با لباسی نیمه‌برهنه مقابل لنز دوربین‌ها خودنمایی می‌کند. اینجا مدلینگ نه یک صنعت درآمدزایی بلکه راه خودنمایی است که برای دیده شدن در آن حتی هزینه مالی نیز متقبل شوید.

وقتی از سعید به‌ عنوان عکاس خبری درباره عکاسی مدلینگ و تفاوت‌ها و مهارت‌های آن پرس‌وجو می‌کنم، می‌گوید: «یکی از سخت‌ترین شاخه‌های عکاسی همین عکاسی مدلینگ است که شما برای فعالیت در این حوزه باید تخصص ویژه‌ای در حوزه نورشناسی و شناخت فیزیک انسان داشته باشید اما چیزی که در کشور ما رایج است، صرفاً عکاسی‌های نیمه‌برهنه در آتلیه‌های زیرزمینی و حتی آتلیه‌های رسمی است که عکاس شناخت چندانی هم با تکنیک‌های عکاسی مدلینگ ندارد.»

 

پالایش رویکرد اصلی برخورد با ناامنی اخلاقی

چند روز پیش دادستان مقابل دوربین‌ها از موفقیت‌آمیز بودن پروژه در برخورد با برهم‌زنندگان امنیت اخلاقی فضای مجازی خبر داد. آقای عباس جعفری دولت‌آبادی از اجرای پروژه‌های «عنکبوت 1 و 2» سخن گفت و اضافه کرد: «حدود 50 آرایشگاه،‌ 50 مزون و 50 آتلیه عکاسی تحت شاخه اطلاعاتی و قضایی درآمدند و دستگیری‌هایی انجام و صفحات زیادی بسته شدند.»

اما صدور اطلاعیه رسمی مرکز بررسی جرائم سازمان‌یافته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نشان داد که خبرهای ویژه و جدید دیگری از برخورد با تخلفات فضای مجازی در راه است. این اطلاعیه، خبر از موفقیت پروژه‌ای داد که طی آن، فضای مجازی و به‌ویژه شبکه اجتماعی «اینستاگرام» را برای خانواده‌های ایرانی، امن‌تر از همیشه کرده است: «پس از حدود دو سال کار مستمر و فشرده اطلاعاتی و در پی وصول تعداد فراوانی شکایت و گزارش از جانب خانواده‌های گوناگون از شهرهای ایران مبنی بر ضرورت پالایش اخلاقی، سرویس‌های پرکاربرد ارتباطی و اجتماعی خارجی به‌ویژه‌اینستاگرام، پروژه عنکبوت 2 را در این محیط با موفقیت به پایان برده و گام بلندی در جهت بهبود نسبی فضای این نرم‌افزار برای خانواده‌های ایرانی برداشته است.»

اینستاگرام تا امروز کم‌حاشیه‌ترین شبکه اجتماعی در کشور ما بوده است. فعالیت آن از ابتدا رنگ و بوی سیاسی نداشت و تصاویر تولیدشده نیز بیشتر به یک آلبوم شخصی شباهت داشت. هرچند در کشور ما برخی صفحات اینستاگرام با انتشار تصاویر و متن‌های سیاسی و اجتماعی از این نرم‌افزار به‌عنوان یک رسانه استفاده می‌کردند اما به دلیل اینکه این اپلیکشین برخلاف توییتر و فیس‌بوک قابلیت موج‌آفرینی‌های سیاسی را ندارد، هیچ‌گاه سایه فیلترینگ بر سر آن احساس نشده است. هرچند همواره از ابتدا موضوع فیلترینگ هوشمند صفحات مبتذل مطرح بوده و حتی اجرایی شده است. فیلترینگی که می‌تواند بر اساس ارزیابی تصاویر و متن‌های یک صفحه در اینستاگرام، نمایش آن را برای مخاطبان محدود می‌کردند.

فیس‌بوک به عنوان پرطرفدارترین شبکه اجتماعی در ایران تا سال 1390، پس از فیلترینگ و کاهش شدید محبوبیت خود درصدد برآمد تا شبکه اینستاگرام را که تا آن زمان به‌صورت تخصصی در زمینه انتشار عکس فعالیت می‌کرد خریداری کند. سرانجام فیس‌بوک توانست در آوریل 2012 باقیمت سرسام‌آور یک میلیون دلار این شبکه را تصاحب کند و جالب اینکه اکنون و پس از سه سال، ارزش اینستاگرام 49 برابر شده و باسیاست‌گذاری‌های کلان و پشت پرده این غول آمریکایی، ماهیت شبکه اینستاگرام از شبکه اشتراک عکس به شبکه انتشار مد تغییر پیداکرده است!

در سال 2013 اینستاگرام 23درصد رشد کرد درحالی‌که فیس‌بوک به‌عنوان کمپانی مادر فقط 3درصد رشد را تجربه کرد.  گفته می‌شود اگر اینستاگرام همین رشد را حفظ کند، از فیس‌بوک بزرگ‌تر خواهد شد.

تا جایی که رادیو فردا طی خبری در 24 مرداد 1394 اظهار می‌کند:«جایزه بخش «رسانه» شورای طراحان مد آمریکا در سال 2015 به اینستاگرام رسید و کوین سیسترم، مدیرعامل این شرکت، آن را از دست کیم کارداشیان، ستاره هالیوودی دریافت کرد. شورای طراحان مد عقیده دارد که اینستاگرام باعث انقلابی در دنیای مد شده و آن را از حالت سنتی آن خارج کرده است. درست است که طراحان مد و فروشگاهی زیادی حالا حساب کاربری اینستاگرام خود را دارند، اما اینستاگرام فضایی را به طراحان ناشناخته، بوتیک‌های محلی کوچک و افراد خوش‌پوش در سراسر دنیا داده است تا در قالب عکس‌هایی شخصی عرضه‌کننده تن‌پوش‌هایشان باشند.»

این روزها  اینستاگرام در سایه قداست ظاهری و پشت پرده خود و نادیده گرفته شدن از سوی برخی از مسوولان مرتبط، جولانگاه سیل عظیم شبکه‌های مد و حتی بهترین بازار خریدوفروش دختران ایرانی شده است!
 
پروژه عنکبوت چه بود؟

پروژه «عنکبوت» با هدف ضربه زدن به فعالیت‌های ضد فرهنگی و ضد اخلاقی شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب نظیر فیس‌بوک و اینستاگرام و همچنین سالم‌سازی فضای فعالیت و جلوگیری از تهدیدات متوجه جامعه کاربران ایرانی، طراحی شد.

در ادامه پروژه عنکبوت 1 و با توجه به رشد شدید شبکه اجتماعی اینستاگرام و هجوم تصاعدی کاربران ایرانی به این شبکه، پروژه عظیم «عنکبوت 2» کلید خورد. بر اساس اطلاعات پروژه عنکبوت 2 را می‌توان به‌واسطه حجم عملیات انجام‌شده و نتایج حاصله آن، منحصربه‌فردترین پروژه پیاده‌سازی شده روی شبکه‌های اجتماعی تاکنون نامید که در ادامه به برخی از شاخصه‌ها و وجوه تمایز این پروژه اشاره می‌شود.

طبق اطلاعات رسیده به خبرنگار صبح نو، مهم‌ترین شاخصه پروژه عنکبوت‌2، حجم سنگین عملیات رصد روی تمامی صفحه‌های ایرانی شاخص در اینستاگرام است. گفته می‌شود گروه عملیاتی این پروژه در تلاش شبانه‌روزی سه‌ماهه خود، تمامی صفحات متخلف در اینستاگرام را رصد و شناسایی کرد. در پایان عملیات گروه شناسایی مشخص شد آنچه بیش از همه در شبکه اجتماعی اینستاگرام می‌بایست موردتوجه قرار گیرد، هدف قرار دادن کاربران ایرانی از طریق انتشار عکس‌های مدلینگ حرفه‌ای و آماتور دختران ایرانی در این شبکه است که البته این همان ماهیت تخصصی شبکه اینستاگرام است.

در بخشی از اطلاعیه عنکبوت 2 آمده است: «از دیگر شاخصه‌های منحصربه‌فرد پروژه عنکبوت 2، جمع‌آوری بسیار دقیق بانک اطلاعاتی بیش از 300 صفحه متخلف در اینستاگرام است. در این بانک اطلاعاتی عظیم، اطلاعاتی نظیر آی‌دی اینستاگرام، تعداد دنبال‌شونده، تعداد دنبال‌کننده، تعداد پست، آی‌دی kik، آی‌دی Line، آی‌دی Facebook، آی‌دی سایر شبکه‌های اجتماعی، ایمیل، تلفن، نشانی، شماره‌ حساب، درجه ابتذال صفحات، افراد مرتبط، صفحات زیرمجموعه، نوع صفحه، عکس‌های منتشرشده و ... تمامی صفحات با دقت توسط گروه شناسایی گردآوری شده است.»

سرشبکه‌های صفحه‌های مدلینگ ایرانی اینستاگرام، بیش از 80 درصد تعداد فالوئرهای ایرانی از مجموع کل صفحات مرتبط با موضوع مدلینگ در اینستاگرام را به خود اختصاص داده‌اند که باوجود فیلترینگ چندباره صفحات آنها و همچنین اخیراً سرویس فیلترینگ هوشمند، به‌صورت کاملاً تصاعدی بر تعداد دنبال‌کنندگان صفحات آنها افزوده می‌شود. از دیگر موارد حائز اهمیت درباره سر شبکه‌های مدلینگ اینستاگرام می‌توان به حضور بسیار فعال آنها در خارج از کشور و شرکت در انواع میتینگ‌های به اصلاح مد، اشاره کرد.

در اطلاعیه پیشین سپاه آمده بود: «مجموعاً 170 نفر از مدیران و اداره‌کنندگان صفحات فوق‌الذکر (شامل 58 مدل، 51 مدیر مزون و طراح لباس، 59 عکاس و آرایشگر و 2 موسسه فعال در عرصه مد) که موفق به اغوای تعداد قابل‌توجهی از جوانان شده و خسارات عظیم اخلاقی به بار آورده بودند، شناسایی و شبکه ارتباطی آنها کشف شد. از این تعداد برای 29 تن از مدیران اصلی و مرتبطین آنها پرونده قضایی تشکیل شد که منجر به بازداشت هشت نفر و احضار بقیه افراد گردید و اماکن مرتبط با جرائم ایشان نیز با حکم قضایی پلمب شد.» طبق اطلاعات رسیده به #صبح_نو شبکه مدلینگ در کشور با تکیه بر پنج پایگاه «آموزشگاه‌ها»، «آرایشگاه‌ها»، «استودیوهای عکاسی»، «مزون‌ها» و «صفحات اینستاگرام» کار خود را پیش برده است و سر شبکه‌های مدلینگ از همین ظرفیت برای پرورش و رونمایی از دختران و پسران جوان در شبکه‌های اجتماعی و سپس ارتباط‌گیری با خارج از کشور بهره برده‌اند.

کشف حجاب شرط آموزشگاه عکاسی

آنچه در آموزشگاه‌های عکاسی ایران نیز با عنوان «آموزش عکاسی پرتره و مدلینگ» می‌گذرد هم خود جای سؤال دارد! نمایش تصاویر Nude یا برهنه در کلاس‌های آموزشی، استفاده از دختران به‌عنوان مدل در کلاس‌های عکاسی مختلط و برپایی گالری‌های عکس‌های مبتذل هم مزید بر علت این چرخه است. به‌ طور مثال آموزشگاه «م» در تهران که در ظاهر رسمی توانسته اعتبار خوبی برای خود دست‌ و پا کند، در کلاس‌های این موسسه کشف حجاب موضوعی پذیرفته‌شده است و تربیت عکاسان مدلینگ و کشف و استعدادیابی برای رونمایی از مدل‌های جوان یکی از اهداف اصلی این موسسه است.

هر عکس یک‌میلیون تومان

استودیوهای عکاسی و فیلمبرداری اصلی‌ترین ابزار ارائه مدل‌های حرفه‌ای‌اند. در حال حاضر حدود صد استودیو فعال و مطرح ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام به انتشار عکس‌های مدلینگ و مبتذل مشغولند. شایان‌ذکر است مدل‌های حرفه‌ای در اکثر موارد با همکاری با استودیوهای عکاسی خانگی و زیرزمینی به معرفی خود و پوشاک موردنظر صاحبان کالا مشغولند. این دسته از استودیوهای عکاسی گاهی برای یک شات عکس از مدل‌های حرفه‌ای به آنان رقمی حدود 300 هزار تا حتی یک میلیون تومان نیز پرداخت می‌کنند و از این طریق به اعتبار و محبوبیت خود در صفحات اجتماعی از طریق انتشار عکس‌های مدل‌ها با لیبل خود می‌افزایند به‌نحوی‌که مدل‌های آماتور می‌بایست برای عکاسی در این استودیوها مبلغ هنگفتی را به صاحبان استودیوها پرداخت کنند!

مزون‌ها

چرخه مدل‌ها، صفحات و استودیوهای عکاسی، سرانجام با ارائه مزون‌ها کامل می‌شود. بدین ترتیب که مدل‌ها، پوشاک صاحبان مزون‌ها را بر تن می‌کنند و استودیوها، عکس مدل‌ها را رنگ و لعاب می‌دهند و صفحات ایرانی اینستاگرام با دریافت سفارش از صاحبان مزون‌ها به انتشار گسترده این عکس‌ها می‌پردازند و مزون‌ها هم به‌شدت سود فروش لباس‌های اغلب مبتذل و حتی مستهجن خود را می‌برند! جالب آنکه مزون‌ها برخلاف محدودیتی که مغازه‌داران با آن مواجه‌اند، بی‌هیچ ابایی به انتشار تصاویر عریان مدل‌ها برای ارائه البسه شب و لباس‌های زیر زنانه مشغولند. تعداد این مزون‌های فعال و مطرح در شبکه اجتماعی اینستاگرام حدود 50 صفحه فعال ارزیابی می‌شود.