آرمان: ويتامين‌ها نقش حياتي براي سلامت انسان داشته و وجود آنها در بدن براي ادامه بقا لازم و ضروري است. ويتامين‌ها به دو گروه تقسيم مي‌شوند؛ برخي محلول در آب و برخي محلول در چربي هستند.
از طرفي بهترين راه دريافت اين تركيبات موثر رعايت تنوع و تعادل در برنامه غذايي و استفاده مناسب از تمام گروه‌هايي غذايي به ويژه ميوه‌ها و سبزيجات است. كمبود ويتامين‌ها در بدن، علائم متفاوتي ايجاد مي‌كند كه گاهي بسيار خفيف و گاهي خطرناك و غيرقابل جبران است. از اين رو مي‌توان به نقش حياتي آنها پي برد. نشانه‌هاي كمبود، با توجه به نوع هر ويتامين در نقاط خاصي از بدن ظاهر مي‌شوند.
ويتامين A
ويتامين A در كبد ذخيره مي‌شود و كمبود آن در مدت زمان كوتاه، عارضه‌اي ايجاد نمي‌كند چون كبد در مواقع ضروري مقادير زيادي از آن را براي استفاده بدن آزاد مي‌كند. برخي از بيماري‌ها مثل اختلالات جذب و اسهال چرب باعث مي‌شوند، كبد نتواند ميزان كافي از اين ويتامين راجذب كرده و در نتيجه فرد دچار علائمي از كمبود اين ويتامين مي‌شود. اين علائم عبارت‌اند از اختلال در بينايي و شب كوري، اختلال باروري به ويژه در جنس مذكر، سقط خود به خود، كم خوني و اختلال در سيستم ايمني.
ويتامين D
ويتامين D توسط نور خورشيد در بدن ساخته مي‌شود و در مناطقي كه نور خورشيد كمتر به زمين مي‌تابد، كمبود اين ويتامين بيشتر مشاهده مي‌شود و با علائمي مثل پوكي استخوان در بزرگسالان و نرمي استخوان در كودكان در حال رشد بروز مي‌كند. براساس آخرين تحقيقات، اين ويتامين در پيشگيري از ابتلا به افسردگي و برخي از سرطان‌ها موثر است. همچنين نقش ويتامين D در پيشگيري از ابتلا به بيماري‌ام اس هم از ديگر نتايج اين تحقيقات است.
ويتامين E و K
اگرچه كمبود ويتامين E و K چندان شايع نيست اما عوارضي از كمبود اين دو ويتامين در مواردي كه اين كمبود، شديد باشد، گزارش شده است. اين نشانه‌ها عبارت‌اند از اختلال در انعقاد خود و شكستگي‌هاي استخواني. درباره كمبود ويتامين E هم مي‌توان به اختلالات عصبي، عضلاني و توليد مثل اشاره كرد.
ويتامين‌هاي گروه B
ويتامين‌هاي گروه B اهميت بالايي در حفظ انرژي بدن دارند اما اين ويتامين در بدن ذخيره نمي‌شود و تامين آن از طريق موادغذايي ضروري است. البته ويتامين B12 تنها ويتامين گروه B محسوب مي‌شود كه داراي ذخاير كبدي براي تامين نيازهاي بدن به مدت 5 تا 7 سال بوده و تنها در گياهخواران مطلق، كمبود آن به چشم مي‌خورد.
ويتامين B1
ويتامين B1 يا تيامين از آن دسته ويتامين‌هايي است كه كمبود آن در بدن با نشانه‌هاي ظاهري در پوست همراه است. اين ويتامين نقش بسيار مهمي در توليد انرژي ناشي از مصرف غذاها در بدن دارد. از ديگر علائم كمبود آن مي‌توان به بي‌اشتهايي، كاهش وزن و علائم قلبي و عصبي اشاره كرد.
ويتامين B2
ترس يا حساسيت نسبت به نور (فتوفوبيا)، سوزش، خارش و اشك ريزش چشم، كاهش شفافيت بينايي و درد و سوزش لب‌ها و زبان از جمله مهم‌ترين نشانه‌هاي كمبود ويتامين B2 است. در مواقعي كه شدت كمبود ويتامين بالا باشد، بروز مشكلاتي مثل شكاف و ترك خوردگي لب، شكاف در پوست گوشه دهان و شقاق گوشه لب ها، ضايعات پوستي، زبان متورم ارغواني و افزايش رشد مويرگ‌هاي اطراف قرنيه چشم نيز ديده مي‌شود.
ويتامين B3
وقتي اين علائم را در بدن خود مشاهده كرديد، امكان دارد به كمبود ويتامين B3 مبتلا شده باشيد: ضعف عضلاني، بي‌اشتهايي و سوء هاضمه و ضايعات پوستي. اين كمبود با تغييرات پوستي نيز بروز مي‌كند به اين ترتيب كه نواحي از پوست كه در معرض نور آفتاب هستند (دست ها، بازو، گردن و پاها) دچار ترك خوردگي، تيرگي رنگ و درماتيت پوسته ريزي‌كننده خواهندشد. حتي گاهي كمبود نياسين سيستم عصبي را هم درگير مي‌كند كه اغلب با نشانه‌هايي مثل گيجي و منگي، التهاب عصبي و تغييرات دستگاه گوارش به شكل تحريك‌پذيري و التهاب غشاي مخاطي دهان و لوله گوارش همراه است.
ويتامين B6
ويتامين B6 در بدن نقش مهمي داشته و كمبود آن موجب مشكلات پوستي و عصبي در فرد مي‌شود و زماني كه بدن فرد اين ويتامين را به ميزان كافي ذخيره نكرده باشد، دچار علائمي مانند ضعف، بي‌خوابي، نوروپاتي محيطي، التهاب زبان، التهاب حفره دهان و اختلال ايمني سلولي خواهدشد.
فولات
كمبود فولات يا ويتامين B9 منجر به بروز كم خوني در بدن شده و بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه عدم مصرف اين عنصر حياتي در دوران بارداري مي‌تواند جنين را به نقايص سيستم عصبي مبتلا كند، زيرا در صورت بروز اين كمبود هنگام بارداري، لوله عصبي جنين به صورت كامل تشكيل نمي‌شود و سلامت جنين به خطر مي‌افتد. با اين حساب توجه به مصرف كافي اين ويتامين در تمام خانم‌ها به ويژه در سنين باروري ضروري است.
ويتامين B12
يكي از عوارض مهم عدم مصرف ويتامين B12 ايجاد عارضه كم خوني است كه همين امر زمينه ساز بروز مشكلات عصبي و استرس‌هاي مزمن را نيز فراهم مي‌كند. بدنيست بدانيد بي‌حالي و خستگي زودرس در افراد مي‌تواند يكي از دلايل كمبود اين ويتامين باشد.
ويتامين C
اگر مي‌خواهيد كمبود ويتامين C بدن تان را رفع كنيد، سراغ مصرف تركيبات طبيعي حاوي اين ويتامين برويد، زيرا كمبود اين ويتامين نه تنها شما را مدام به انواع سرماخوردگي دچار مي‌كند بلكه ممكن است به بيماري اسكوربوت هم مبتلا شويد.
همچنين حذف ويتامين C از رژيم افراد سالم طي 30 روز حتي در صورت اشباع بودن ذخاير آن در بدن، علائم كمبود را تشديد مي‌كند. بزرگسالان مبتلا به اسكوربوت ممكن است دچار تورم و خونريزي لثه، از دست دادن دندان، خواب آلودگي، خستگي، دردهاي مفاصل در پاها، تحليل عضلاني، ضايعات پوستي و تغييرات رواني مختلف شوند. از ديگر علائم كمبود ويتامين C مي‌توان به خونريزي زيرپوستي، پيچ‌خوردگي شديد موها، درد مفاصل، تورم لثه، افسردگي، سندروم شوگرن (نوعي اختلال التهابي مزمن و وابسته به دستگاه ايمني) تب و تنگي نفس اشاره كرد.
