معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور با بیان اینکه آیت‌الله رئیسی به همه وزرا تاکید می‌کرد که حتی اگر نخبگان حوزه‌های شما با دولت موافق و همراه نیستند، نظرات آنها دریافت و از آنها استفاده شود، گفت: این رویکرد موجب شد که سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، همکاری‌هایمان با ایرانیان مقیم خارج از کشور، ۳ برابر شود و همچنین بازگشت نخبگان از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور، ۱.۸ برابر ارتقاء یافته است.
به گزارش ایسنا، دکتر روح‌الله دهقانی فیروزآبادی با حضور در بخش گفت‌وگوی ویژه شبکه خبر صدا و سیما ضمن تسلیت شهادت رئیس‌جمهور، ابزار امیدواری کرد که مکتب خدمت خالصانه‌ای که آیت‌الله رئیسی پایه‌گذار آن بودند و برای آن نماد شدند، مستدام در کشور بماند و هر روز شاهد پیشرفت ایران و درخشش آن در جهان باشیم.
وی با اشاره به نوع نگاه آیت‌الله رئیسی به زیست بوم فناوری ایران، اظهار کرد: در یک هفته گذشته درباره ابعاد شخصیتی شهید جمهورمان صحبت‌های زیادی شد که با توجه به فضای اندوه و احساسی که مردم داشتند، عمده توجهات به سمت منش، رفتار، اخلاق و خلوص و خستگی ناپذیری ایشان بود و من به عنوان معاون کوچک ایشان که در حوزه علمی و فناوری به ایشان کمک می‌کردم، قویا معتقدم که حضرت آیت الله رئیسی یک مدیر راهبردی تمام عیار بود.
دهقانی فیروزآبادی با بیان اینکه اقتصاد دانش‌بنیان برای آیت‌الله رئیسی تنها یک اصلاح عنوان نبود، بلکه تغییر راهبردی جدی در حوزه علم و فناوری کشور بود، گفت: در سال‌های اول انقلاب و حتی ۳ تا ۴ دولت قبل، عمده رشد و پیشرفت کشور بر مبنای اقتصاد منبع پایه بوده است و در این راستا عموما بر پایه منابع نفتی و معادن، اقتصاد کشور را توسعه دادیم، به این معنا که نفت را می‌فروختیم و با پول آن مدرسه، بیمارستان و دانشگاه می‌ساختیم.
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور افزود: ولی در سال‌های اخیر با توجه به بالا رفتن مصرف و هزینه‌های کشور و همچنین تحریم‌های سنگینی که دشمن علیه کشور داشته است، اقتصاد منبع پایه به زودی ضعف خود را نشان داد.
دهقانی فیروزآبادی با تاکید بر اینکه تکیه به نفت و خام فروشی، معضل اقتصاد کشور بوده است، اضافه کرد: اگر ما به دنبال پیشرفت و رشد تراز هستیم، بر مبنای اقتصاد منبع پایه نمی‌توان به آن نائل شد.
وی خاطر نشان کرد: راهبردی که رهبر معظم انقلاب بیش از ۲۰ سال قبل که تحت عنوان جنبش نرم‌افزاری آغاز کردند، در دوران حضرت آیت‌الله رئیسی به بلوغی رسید که تغییر راهبری این زیست بوم از یک زیست بوم صرفا علمی و فناوری افتخارآفرین به یک زیست بوم مؤثر در اقتصاد مورد توجه ایشان قرار گرفت. خروجی این نگرش، در عنوان معاونت علمی مشاهده می‌شود و این معاونت به معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ارتقاء یافت.
دهقانی فیروزآبادی تغییر نام معاونت علمی را ناشی از این نگاه راهبردی دانست و اظهار کرد: اگر می‌خواهیم رشدی در کشور اتفاق بیفتد، کلید گشایش این مسیر، تنها و تنها در علم و فناوری است. مساله بهره‌وری که بارها و بارها آیت‌الله رئیسی در سخنرانی خود بیان می‌کرد، استفاده از نخبگان چه به صورت فردی و چه در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان بوده و نشان دهنده توجه راهبردی ایشان به اقتصاد دانش‌بنیانی بود که باید ارزش آفرینی خود را در علم و فناوری بیابد.
وی افزود: برای اولین بار که خدمت آیت‌الله رئیسی رسیدم تا نکات خود را مطرح کند دو راهبرد جدی را ترسیم کردند که یکی از این راهبردها این بود که دستاوردهای علمی و فناوری کشور باید به صورت جدی، واقعی و مؤثر در زندگی مردم و همه حوزه های اقتصادی چون صنعت، کشاورزی، سلامت، معدن و پتروشیمی نفوذ کند و دومین راهبرد این بود که این توجه نباید ما را از آینده غافل کند.
به گفته وی این نگاه آیت‌الله رئیسی بود که یک نگاه به آنچه که در گذشته داریم و استفاده از آن در اقتصاد و نگاه به آینده و دستاوردهایی که باید داشته باشیم.
دهقانی فیروزآبادی تاکید کرد: بندی در برنامه هفتم توسعه آمد که مورد حمایت ایشان قرار گرفت که موضوع آن، این است که کشور باید در طی برنامه هفتم توسعه، ۶ مجموعه بزرگ و تراز در آفرینش‌های فناوری‌های روز داشته باشد که این ۶ مرکز در حوزه‌های زیست مهندسی، میکروالکترونیک، علوم شناختی، اعصاب و مغز، هوش مصنوعی و کوانتوم است.
دهقانی فیروزآبادی اظهار کرد: فکر نمی کنم که در دولت با توجه به مسائل مختلفی که وجود داشت، کسی مانند رئیس‌جمهور شهید، توجه و پیگیر مسائلی چون هوش مصنوعی و کوانتوم داشته باشد.
معاون علمی رئیس‌جمهور خاطر نشان کرد: معتقدم مرکز ملی هوش مصنوعی و شورای راهبری کوانتوم دو تا از یادگاری‌های شهید رئیسی در حوزه فناوری‌های رو به آینده است و ما سعی کردیم در مدت ۲ سال که در خدمت ایشان بودیم، برنامه‌ریزی‌های خود را بر روی این دو محور متمرکز کنیم.
افق ترسیم شده علم و فناوری از نظر رئیس‌جمهور شهید
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور با بیان اینکه خوشبختانه کشور در سال‌های گذشته رتبه‌های خوبی در حوزه‌های علم و فناوری چون فناوری‌های زیستی، نانو و هوش مصنوعی کسب کرده است و دارای رتبه‌های جهانی هستیم، ولی توجه آیت‌الله رئیسی این بود که در طول برنامه هفتم در جایگاه های اول تا سوم قرار بگیریم.
دهقانی فیروزآبادی، با بیان اینکه آیت‌الله رئیسی توجه جدی به آماده شدن زیر ساخت‌های لازم برای فناوری داشته است، یادآور شد: زمانی توسعه فناوری در قالب آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان کوچک و نوپا قابل تصور بود، ولی در دنیایی که هر روز به واسطه فناوری پیشرفت می‌کند، توجه به ساختارهای متمرکز و بزرگ و ملی یک نگاه راهبردی است که این را به ما تذکر می‌داد.
رئیس بنیاد ملی نخبگان اضافه کرد: این نگاه که در کشور حداقل ۶ مجموعه بزرگ آزمایشگاهی و مرکز آفرینش‌های فناوری داشته باشیم از جمله توجهات خاص رئیس جمهور شهید بوده است.
نگاه رئیس جمهور شهید به نخبگان
دهقانی فیروزآبادی در خصوص رویکرد آیت الله رئیسی به نخبگان گفت: ایشان نگاهشان به نخبگان یک نگاه فراتر از بخشی از جامعه بود و به معنای واقعی کلمه در سیاست‌ها و راهبردهای وی، نگاه حکمرانی نخبگانی را می‌دیدم، به این معنا که تاکید داشتند که مسائل کشور تنها و تنها با کمک و همکاری نخبگان حل می‌شود.
وی ادامه داد: ما از نظر منابع در کشور محدودیت داریم که دولت باید با آن گذران امور داشته باشد، ولی اگر قرار باشد پیشرفتی در کشور اتفاق بیفتد، این پیشرفت لزوما از مسیر سرمایه گذاری‌های پولی و مالی مجددا نیست، بلکه از جنس اصلاح فرایندهای حکمرانی به سمت فرایندهای هوشمندانه و نخبگانی است.
دهقانی فیروزآبادی گفت: تاکیدی که آیت الله رئیسی به همه وزرا در این زمینه داشت، این بود که حتی اگر نخبگان حوزه‌های شما با دولت موافق و همراه نیستند، نظرات آنها دریافت و از آنها استفاده شود.
وی افزود: من معتقدم تنها مسیر پیشرفت را حضرت آقا دنبال می‌کنند و رشدی که ما در کشور انتظار آن را داریم، استفاده از نخبگان در ارکان حکمرانی و حل مسائل کشور است؛ چرا که راهکارهای حل مساله کشور، راهکارهای نخبگانی است نه راهکارهای مالی و سرمایه‌ای و منابعی.
معاون علمی رئیس‌جمهور ادامه داد: تصور نمی‌کنم که در طول این سال‌ها، دولتی جوان‌تر از دولت آیت‌الله رئیسی تجربه کرده باشیم، به گونه‌ای که در رده‌های میانی مدیریت در وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی، علوم و بهداشت شاهد حضور مدیران دهه ۶۰ و ۷۰ هستیم که کاملا با نگاه نخبگانی فعالیت می‌کنند.
وی ادامه داد: علاوه بر آن آیت الله رئیسی در حوزه‌های صنفی و رسیدگی و توجه به نخبگان نیز دغدغه‌مند بود و در جلسات، همواره اولین سؤالشان در خصوص وضعیت نخبگان کشور این بود که فضای نخبگانی کشور، چه کارهایی می‌تواند انجام دهد.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور افزود: به خاطر دارم مساله شرایط پزشکان، پرستاران و کادر درمان را با ایشان درمیان گذاشتم و کمتر از دو هفته با تمام مؤثران این حوزه جلسات فشرده برگزار کرد و یک جلسه که به مدت ۳ ساعت در خدمت ایشان بودیم، منجر به تدوین ۱۲ راهکار عملیاتی شد..
به گفته وی، آیت‌الله رئیسی در این جلسات به دنبال توصیه نبود، بلکه به دنبال راهکارهای عملیاتی بود و تاکید آیت‌الله رئیسی بر «راهکارهای علی الارض» بود.
دهقانی فیروزآبادی تاکید کرد: اگر آخرین استوری صفحه ایشان را مشاهده کنید، دستور ایشان به من در شورای عالی فضای مجازی برای تشکیل کمیته‌ای به منظور حفظ و نگهداری و تقویت نیروی انسانی نخبه کشور در حوزه‌های فضای مجازی و حوزه‌های نرم بوده است.
دهقانی فیروزآبادی اظهار کرد: تاکید آیت الله رئیسی این بود که بزرگترین حمایت از جریان نخبگانی کشور، ایجاد زمین بازی برای تأثیر گذاری آنها در همه عرصه‌ها از ارائه مشاوره تا حوزه‌های مدیریتی است، ضمن آنکه توجه ویژه‌ای به نخبگان داشت و همین توجه ویژه بود که ارتباطات ما را با نخبگان ایرانی خارج از کشور توسعه داد.
وی تاکید کرد: افتخار می کنم که طبق آمارهای سامانه‌های جذب و به کارگیری نخبگان، سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، همکاری هایمان با ایرانیان مقیم خارج از کشور، ۳ برابر شده لست. همچنین بازگشت نخبگان از ۲۰۰ دانشگاه برتر دنیا به کشور، ۱.۸ برابر ارتقاء یافته است.
رئیس بنیاد ملی نخبگان این ارتقای آمارها در حوزه نخبگان را حاصل توجه ویژه رئیس جمهور شهید به امور نخبگان عنوان کرد.
وی یادآور شد: در سال گذشته عده‌ای نخبگان ایرانی که سال گذشته به کشور بازگشتند، به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه ها مشغول به فعالیت شدند و برای عده ای از آنها که قریب یه ۳۵۰ نفر می شود، فرصت ایجاد شرکت های دانش بنیان فراهم شد و بخش دیگری از آنها به عنوان نیروهای متخصص در شرکت های تراز دانش بنیان، فرصت همکاری پیدا کردند.
وی افزود: نگاه دیگری که آیت الله رئیسی به حوزه نخبگانی داشت، این بود که ایرانیانی که در خارج از کشور هستند، اما به هر دلیلی که نمی‌توانند به کشور بازگردند، ولی علاقه‌مند به خدمت در کشور هستند، بچه‌های کشور هستند؛ از این رو در سال گذشته بیش از ۲۰۰ مورد پروژه‌های راهبردی با این افراد که خارج از کشور بودند، تعریف کردیم.
وی ادامه داد: این ۲۰۰ پروژه در خارج از کشور اجرا شد و خدمات آن در کشور مورد استفاده قرار گرفته است.
حمایت‌ها برای توسعه بازار دانش‌بنیان‌ها
دهقانی فیروزآبادی در پاسخ به این سؤال که مهمترین حمایت رئیس جمهور شهید از فناوری چه بوده است، گفت: مهمترین نکته ای که ایشان بارها به من تاکید می‌کرد این است که بزرگترین کار این معاونت، به خط کردن همه دستگاه‌ها و دولت برای استفاده از محصول و خدمات شرکت های دانش بنیان. اینکه می گویم آیت الله رئیسی یک فرد فکور راهبردی بود، به همین دلیل است.
وی افزود: من به جرات عرض می کنم که طی سال‌های گذشته بزرگترین حامی فکری و گفتمانی و سیاستی جریان دانش بنیان کشور، حضرت آقا و بزرگترین حامی اجرایی فرامین مقام معظم رهبری برای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان، شخص آقای رئیسی بوده لست یعنی آیت‌الله رئیسی شخصا داعیه دار توسعه بازار دانش بنیان ها بود و بارها تاکید کرد که به هیچ وجه اجازه داده نشود که کالا و خدمتی که در کشور وجود دارد و شرکت های دانش بنیان می توانند آن را تامین کنند، از خارج تهیه شود و این امر برایشان خط قرمز بود.
معاون علمی رئیس جمهور با بیان اینکه آیت الله رئیسی در جلسات هیات دولت بارها تاکید می کرد که کالایی که در داخل تولید می شود، نباید از خارج وارد شود، گفت: ایشان هم هوشمندانه هدایت می کرد و هم شخصا مدعی حمایت از بازار دانش‌بنیان ها بود.
دهقانی فیروزآبادی اضافه کرد: این رویکرد منجر به رخدادهای شگرفی در سال گذشته شد، اینکه شرکت‌های حوزه نفتی از ۱۰۰ شرکت به ۶۰۰ شرکت ارتقاء می یابد و اینکه وزارت نفت امروز بیش از ۱.۸ میلیارد دلار قرار داد با دانش بنیان ها منعقد کرده، نتیجه حمایت‌های رئیس جمهور شهید است.
وی فروش ۵۳۰ همتی شرکت‌های دانش‌بنیان در سال گذشته را از دیگر دستاوردهای توجه و حمایت رئیس جمهور شهید از این حوزه دانست و گفت: سال گذشته دانش بنیان ها ۵ میلیارد دلار ارز دولتی دریافت کردند و در مقابل ۲.۵ میلیارد دلار صادرات داشته‌اند که ارزش متوسط صادرات آنها نسبت به کالاهای صادراتی برابر بوده است. باید توجه شود که همه محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان، دانش محور نیستند و کالاهای غیر دانش‌بنیان هم در سبد تولیدات خود دارند.
دهقانی فیروزآبادی اظهار کرد: مساله اصلی اینجاست که معادل ۲۰ میلیارد دلار محصول و خدمتی که شرکت‌های دانش بنیان در کشور به فروش رساندند که عموما ۶۰ تا ۷۰ درصد نسبت به قیمت نمونه خارجی ارزش دارد، صرفه جویی ارزی به همراه داشته است، به این معنا که این شرکت‌ها ۵ میلیارد دلار ارز دریافت کردند و ۲.۵ میلیارد دلار صادرات داشتند که این عدد ۳ برابر میزان صادرات ۱۴۰۱ است.
به گفته وی صادرات دانش‌بنیان شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱ سه برابر شد و در مقابل قریب به معادل خارجی ۳۰ میلیارد دلار کالا و خدمت به کشور ارائه دادند.
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور تاکید کرد: دارویی که باید ۱۸۰ میلیون دلار در سال برای خرید آن هزینه می‌کردیم، صرفا با ۲۰ میلیون تومان تامین ارزی، در کشور تامین شد و مردم احساس نکردند که ما تحریم شدیم و بزرگترین حمایت آیت‌الله رئیسی همین بود.
به خط شدن دستگاه‌ها برای بهره‌گیری از توان دانش‌بنیان‌ها
دهقانی فیروزآبادی، نمونه دیگر همکاری دستگاه‌ها با خرید داخل را وزارت نیرو عنوان کرد و گفت: حمایت این وزارتخانه از دانش‌بنیان‌ها ۴ برابر شده است. سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ تعداد قراردادهای بار اول معاونت علمی با دستگاه‌های دولتی ۴.۸ برابر شد.
وی با تاکید بر اینکه توسعه بازار، بزرگترین حمایت رئیس جمهور شهید از دانش بنیان‌ها بوده است، خاطرنشان کرد: برای رشد پایدار شرکت‌های دانش‌بنیات اتفاق دیگری در دولت رئیس‌جمهور شهید رخ داد. بودجه معاونت علمی هر سال رشد داشته است و اعتبارات معاونت علمی در سال گذشته نزدیک به ۷ هزار میلیارد تومان بود و سال ۱۴۰۳ که در آن هستیم، با وجود همه مسائل و مشکلات کشور، ظرفیت بودجه‌ای معاونت علمی در حال حاضر بر اساس قانون برنامه هفتم و قانون بودجه، بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان است.
دهقانی فیروزآبادی با اشاره به منابع تامین مالی بودحه‌های این معاونت، توضیح داد: یکی از منابع آن بودجه مستقیم معاونت قریب به ۴ تا ۵ همت با رشد ۲۰ درصدی است. منبع دیگری که رئیس جمهور شهید در جلسه سران قوا تاکید داشت و با کمک ایشان تصویب شد، بسته ۷ هزار میلیارد تومانی برای سال ۱۴۰۳ و یک بسته ۸ هزار میلیارد تومانی برای سال ۱۴۰۴ است که برای معاونت علمی با کمک دستگاه‌ها از طریق تعریف پروژه‌های پیشران در اقتصاد دانش بنیان تامین خواهد شد.
معاون علمی رئیس‌جمهور این پروژه‌های پیشران را پروژه‌های فناورانه‌ای دانست که از سوی دانش‌بنیان‌ها اجرایی می‌شود و دستگاه‌های اجرایی بهره بردار آن خواهند بود و از سوی دیگر مردم مستقیما اثرات آن را در زندگی خود مشاهده می‌کنند.
وی اضافه کرد: منبع دیگر تامین اعتبارات معاونت علمی، قانون جهش تولید دانش بنیان است که منابعی را در قالب تبصره ۶ بودجه ۱۴۰۳ برای این معاونت علمی در نظر گرفته و پیش بینی می شود که اعتبارات معاونت علمی بیش از ۲۰ همت بالغ شود و قانون تاکید کرده که سازمان بودجه موظف است به صورت یک دوازدهم تخصیص دهد.
