به گزارش شهرداری نیوز،طی 10 سال گذشته تهران با وجود کمبود آب به عنوان یکی از سرسبزترین شهرها با موقعیت جغرافیایی مشابه به حساب می آید. مدیریت شهری در دوره اخیر سعی کرده با تملک باغات قدیمی و احداث بوستان در مناطق خشک پایتخت، چهره شهر را سبز نماید.

بوستان ها به ‌عنوان بخشی از فضای سبز شهر با اهدافی همچون ایجاد اکوسیستم های فعال طبیعی در فضاهای شهری، زیباسازی سیمای شهر و فراهم کردن تسهیلات برای شهروندان ایجاد می‌شوند.

بدون تردید بوستان ها به دلیل آنکه بخش قابل توجهی از سطح آن ها را پوشش گیاهی تشکیل می دهد می توانند نقش موثری در کاهش آلودگی ها از جمله آلودگی هوا، آلودگی بصری و آلودگی صوتی داشته باشند. گیاهان علاوه بر جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن توانایی جذب مقادیر متنابهی از عناصر مضر و ذرات معلق موجود در هوا را دارند.

نباید فراموش کرد که نسبت تاثیرگذاری فضای سبز بوستان ها بر کاهش آلودگی ها به شرایط محیطی، مقادیر آلاینده های تولیدشده و منابع آن و شرایط اقلیمی بستگی دارد. در شرایط وارونگی هوا در فصل زمستان با حجم زیاد آلاینده های تولیدی از منابع گرماساز و اتومبیل ها، طبعا این اثرگذاری کمتر خواهد شد. بنابراین نباید انتظار داشت که بوستان ها به تنهایی و در هر شرایطی بتوانند وظیفه سنگین کاهش آلودگی ها را به عهده بگیرند. اما بدون شک تاثیر غیرقابل انکاری دارند.

در حال حاضر بوستان های محله‌ای، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شهر تهران به عدد 2هزار و130رسیده است. این در حالیست که طی 10سال گذشته توسعه فضای سبز تهران با رشد قابل‌توجهی ادامه یافته است.

اولویت مدیریت شهری توزیع عادلانه فضای سبز در جنوب شهر است

تلاش سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران در راستای افزایش سرانه فضای سبز شهری و متعادل کردن نسبت سطح فضای سبز به فضای سخت (بتن، آسفالت و...) منجر به افزایش بوستان های محله ای، ناحیه ای، منطقه ای و فرامنطقه ای در تهران شده است. بوستان های جنگلی داخل محدوده، رفیوژها، میدان ها، لچکی ها، حواشی بزرگراه ها و درختان معابر نیز از دیگر فضاهای سبز درون شهری هستند که در سطح پایتخت پراکنده بوده و میزان توزیع این فضاها در سطح شهر نمی تواند یکنواخت باشد.

همچنین توسعه فضای سبز برون‌شهری نیز همزمان مورد توجه مدیریت شهری قرار گرفته است، به گونه ای که در سال84 کمیسیون زیربنایی هیات دولت طرحی را به تصویب رساند که در آن مقرر شد، پایتخت دارای 50هزار هکتار کمربند سبز شود. طرحی که از سال65 مطرح شده بود و عملیات اجرایی آن نیز از سال69 در اطراف تهران به اجرا گذاشته شده بود اما در دهه سال اخیر تحولی شگرف یافت.

اگرچه در طول 15سال اجرای طرح جنگل کاری پیرامون شهر تا سال84 تنها 20هزار هکتار به اجرا درآمد، اما از سال84 این روند رشد بیشتری یافت، به طریقی که در طول 9سال این طرح پیشرفتی بیش از 74درصدی داشته است. تاکنون حدود 38هزار هکتار جنگل‌کاری در قالب کمربند سبز به اجرا درآمده است و در سال‌جاری نیز بالغ بر هزارهکتار از اراضی اطراف تهران در قالب طرح کمربند سبز درختکاری خواهد شد. در واقع در طول 9سال گذشته به‌اندازه 15سال آغازین اجرای این طرح درختکاری در اطراف تهران انجام شده است.

در این میان البته در بعضی از مناطق مرکزی شهر که دارای بافت نسبتا قدیمی و متراکم هستند اصولا سطح فضاهای سبز محدودتر و امکان دستیابی به فضاهای باز یا بلامعارض جهت تبدیل آنها به بوستان ها و فضاهای سبز محدود است. در همین راستا اسناد فرا دست شهر تهران از جمله طرح جامع و طرح تفصیلی شهر تهران و پهنه ها و کاربری های مشخص شده که اسناد فوق به عنوان منشور اجرایی مد نظر بوده اس. در همین راستا به منظور دستیابی به توزیع عادلانه فضای سبز اولویت پروژه های توسعه ای با مناطقی است که از فضای سبز کم بهره هستند که می توان مناطق 7 ، 8 ،9 ، 10 ، 11، 12 و 17 را نام برد.

تملک و تجمیع بافت های فرسوده در جهت افزایش سرانه فضای سبز

تملک بافت فرسوده جهت اجرای طرح تجمیع در مناطق پرجمعیت و دارای بافت متراکم و آزاد سازی زمین جهت افزایش سرانه های خدماتی به ویژه فضای سبز در این مناطق در اولویت قرار دارد. به هرحال علیرغم آنکه در مناطق مرکزی و جنوبی ظرفیت های توسعه محدود بوده است، اما طی 10 سال اخیر سطوح گسترده ای به ویژه از مناطق جنوبی شهر تهران به عرصه بوستان ها و فضای سبز تبدیل شده که از آن جمله می توان به بوستان بزرگ ولایت، بوستان بزرگ آزادگان، بوستان بانوان نرگس، بوستان پردیس بانوان و ده ها بوستان بزرگ دیگر اشاره کرد.

افزایش سرانه فضای سبز درون شهری تا پایان سال 93

سرانه فضای سبز درون شهری با توجه به مساحت بوستان‌های درون‌شهری در ابعاد محله‌ای‌، ناحیه‌ای‌، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، بوستان‌های جنگلی داخل محدوده، رفیوژها، میدان‌ها، لچکی‌ها، حواشی بزرگراه‌ها و درختان معابر محاسبه می‌شود که با احتساب جمعیت فعلی پایتخت، سرانه فضای سبز داخل محدوده شهری تا پایان سال1393 برای هر نفر 15.5مترمربع بوده است.

البته هر سال طبق برنامه مدون پنج ساله شهرداری و تکالیف مقرر آن و براساس بودجه و اعتبارات مطروحه نسبت به شناسایی اراضی مناسب و مستعد جهت احداث بوستان های جدید اقدام می شود. به طوری که از سال1384 تاکنون با اعمال مدیریت جهادی در شهرداری تهران به طور متوسط سالیانه 93 بوستان در پایتخت به بهره برداری رسیده است.

در حال حاضر منطقه4 شهرداری تهران با داشتن سرانه 24.5متر فضای سبز برخوردارترین منطقه تهران به‌ لحاظ فضای سبز شهری است و منطقه10 شهرداری تهران به علت تراکم بافت مسکونی با داشتن 2.4مترمربع کمترین سرانه فضای سبز شهری را در تهران داراست. همچنین بیشترین بوستان‌های شهر تهران در منطقه4 شهرداری جای گرفته است که به رقمی در حدود 247بوستان رسیده است. کمترین بوستان‌های تهران نیز در منطقه9 قرار دارد که تعداد بوستان‌های منطقه 9 شهر تهران در حدود 25 بوستان است که دلیل این هم همانند منطقه 10 همان تراکم بافت مسکونی است. با این حال مدیریت شهری تلاش کرده تا از هر فضا و فرصتی برای استفاده ساکنین این مناطق از فضایسبز مطلوب اقدام کند.

هم اکنون سرانه فضای سبز شهروندان تهرانی 15.6مترمربع رسیده و مدیریت شهری در تلاش است تا پایان برنامه 5ساله اول شهرداری تهران و تا سال95 سرانه فضای سبز شهر تهران را به 18متر افزایش دهد، این در حالیست که براساس تقسیم بندی فضای سبز 6منطقه میانی شهر تهران کمترین سرانه فضای سبز ‌را داراست که تلاش می شود با تملک و تجمیع بافت فرسوده سرانه‌های فضای سبز در این مناطق توسعه یافته تا به حد استاندارد برسد. ظرفیت توسعه فضای سبز در مناطق مرکزی و جنوبی محدود است به گونه ای که طی دهه اخیر سطوح گسترده‌ای به‌ویژه مناطق جنوبی به عرصه‌های بوستان‌ها و فضای سبز تبدیل شده که از آن جمله می‌توان به بوستان بزرگ ولایت، بوستان بزرگ آزادگان و ده‌ها بوستان بزرگ دیگر اشاره کرد.

تبدیل بیش از 300کیلومتر از طول حاشیه بزرگراه‌های پایتخت به فضای سبز

طی ده سال اخیر بدنه و حاشیه بسیاری از بزرگراه‌های شهری به طول بیش از 300 کیلومتر در مسیر رفت و برگشت تبدیل به فضای سبز شده‌اند.

با توجه به نقش چندگانه وجود بزرگراه‌های سبز در محیط‌های شهری، به عنوان عناصر زنده و کارا، در افزایش کیفیت‌ امکانات زیست‌پذیری شهر، علاوه بر جنبه های زیستی و عملکرد فضاهای سبز بزرگراهی به عنوان دالان های اکولوژیک در بستر شهری و نقش مؤثر آنها در مدیریت آبهای سطحی، سیلابها و جلوگیری از فرسایش خاک، فضاهای سبز یاد شده می توانند در اتصال جاذبه های گردشگری و ارتقا کیفیت بصری نیز مفید باشند. در همین راستا طی ده سال اخیر بدنه و حاشیه بسیاری از بزرگراه‌های شهری به طول بیش از 300 کیلومتر در مسیر رفت و برگشت تبدیل به فضای سبز شده‌اند.

طی همین مدت با هدف ایجاد تعادل و توازن در توزیع فضاهای سبز در سطح شهر تهران و بهبود سرانه فضای سبز نسبت به احداث فضای سبز، در بدنه بسیاری از بزرگراه های نیمه مرکزی و جنوبی شهر نیز اقدام شده است. بزرگراه های امام رضا(ع) در منطقه 15، امام علی (ع) در مناطق 14 ، 15 و20، شهید شوشتری و شهید رستگار مقدم در منطقه 15، شهید دوران و شهید باقری و شهید یاسینی در محدوده منطقه 12، آزادگان در محدوده منطقه 15 و 18، یادگار امام (ره) در منطقه 10 و محدوده اطراف بهشت زهرا (س) از جمله این بزرگراه هاست.

مقایسه سرانه فضای سبز درون شهری درطول زمان

* سرانه فضای سبز درون شهری تا پایان سال 1365 در حدود 2.1 متر مربع بوده است.

* سرانه فضای سبز درون شهری تا پایان سال 1383 بالغ بر 9 متر مربع بوده است.

* تا پایان سال 1393 سرانه فضای سبز درون شهری به 15.5 متر مربع رسیده است .

بهترین گونه های گیاهی در بزرگراه ها

گونه‎های گیاهی مورد استفاده در بدنه بزرگراه ها تماماً از گونه‎های مقاوم و با نیاز آبی حداقل و سازگار با شرایط اقلیم شهر تهران و قابل کاشت در زمینهای شیبدار انتخاب می‎شوند . همچنین با توجه به کمبود منابع آب ، جایگزینی چمن کاری ها با گیاهان پوششی با نیاز حداقل به آب و درختان و درختچه های مقاوم و ماندگار در دست اجراست .

کمربند سبز پیرامون شهر تهران

کارنامه مدیریت شهری پایتخت نشان می‌دهد عزمی جدی برای حفظ و گسترش فضای سبز در شهر تهران وجود دارد. فاز اول اجرای طرح کمربند سبز پیرامون شهر تهران با هدف کاهش اثرات آلودگی هوای شهر تهران و جلوگیری از ساخت‎وسازهای غیرمجاز در دامنه جنوبی البرز و هم‎چنین ایجاد فضای تفرجگاهی جهت استفاده شهروندان از سال 1365 آغاز و تا سال 1384 حدود 22000 هکتار از اراضی محدوده طرح تحت پوشش عملیات جنگل‎کاری قرار گرفته است.

فاز دوم ازسال 1384 آغاز شده است. به نحوی که در حال حاضر مجموعاً بیش از 37600 هکتار جنگل کاری در دامنه جنوبی البرز و محیط پیرامون شهر تهران وجود دارد . سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران براساس احکام برنامه پنج ساله دوم شهرداری تهران سالانه توسعه 1000 هکتار جنگل کاری را در دستور کار خود قرار داده است.

حفظ و صیانت از حریم شهر تهران خصوصاً در دامنه جنوبی البرز یکی از مهم‎ترین کارکردهای این طرح محسوب شده و عملاً امکان تعارض و دست‎اندازی به اراضی ملی و بالای خط تراز 1800 متر را از سودجویان گرفته است. به طوری که از مناطق مهم دامنه جنوبی البرز که توسط سازمان بوستان ها و فضای سبز شهر تهران جنگل‎کاری شده است به ترتیب از سمت شرق به غرب می‎توان به مناطق: سعید‎آباد، ترقیون ، خجیر، غزال ، شهدای گمنام ، پادگان انصارالحسین ، تلو، دانشگاه امام حسین (ع)، سوهانک ،قوچک، سایت البرز ، شهید محلاتی، دارآباد ، مسیح دانشوری ، رحمان آباد ، ارتفاعات اردوگاه شهید باهنر ، جماران فاز اول ، تله‎کابین توچال، فرحزاد، دانشگاه آزاد ، کوهسار، سولقان ، حصارک کن ، پیرداوود ، حرا ، لتمال کن ، شهید باقری ، آلاسر و وردآورد در سه فاز ، شهید شهرام فر و . . . اشاره کرد.

گونه‎های مورد استفاده در طرح کمربند سبز تماماً از درختان و درختچه های بومی و یا مقاوم و با نیاز آبی حداقل و سازگار با شرایط اقلیمی شهر تهران انتخاب می‎ شوند و جهت آبیاری نهال‎های کاشته شده از روش آبیاری تحت فشار استفاده می‎شود که این روش استفاده بهینه از منابع آبی و هم‎چنین کاهش هزینه آبیاری از طریق حذف تانکر آبیاری را به‎دنبال خواهد داشت.

* میزان جنگل کاری و توسعه کمربند سبز پیرامون شهر تهران تا پایان سال 1365 در تهران 3637 هکتار بوده است .

* میزان جنگل کاری و توسعه کمربند سبز پیرامون شهر تهران تا پایان سال 1383 در تهران 22000 هکتار بوده است .

* تا پایان سال 1393 نیز 1020 هکتار جنگلکاری در دامنه جنوبی البرز و دیگر مناطق پیرامون شهر تهران به بهره برداری رسید و مساحت کمربند سبز پیرامونی به 37632 هکتار رسید .

اجرای طرح جهادی احیاء ، ساماندهی و بازپیرایی بوستان جنگلی یاس به مساحت 1400 هکتار واقع در اراضی اطراف بزرگراه شهید بابایی(پیرو فرمایشات مقام معظم رهبری( مدظله العالی) در تاریخ 17/12/1393 ) جهت استفاده شهروندان در روز طبیعت 1394 در طول مدت 24 روز از دیگر اقدامات مدیریت شهری در خدمت رسانی به شهروندان بوده وهدف از اجرای این طرح افزایش سرانه فضای سبز ، تبدیل سایت به یک بوستان عمومی و تفرجی ، احداث زیرساخت های لازم جهت افزایش بهره وری می باشد .

افزایش کتابخانه ها، فرهنگسراها و توجه به سلامت پایتخت نشینان

کمک به ارتقا سرانه مطالعه با بهره برداری از 400کتابخانه

خواهرخواندگی مناطق شمالی و جنوبی و کم کردن فاصله میان اقشار کم درآمد و پردرآمد از حیث استفاده از امکانات و خدمات شهری را باید از مهم ترین اهداف محمدباقر قالیباف در دوره اخیر مدیریت شهری نامید. این را به راحتی می توان از احداث بزرگ ترین و مجهزترین بوستان ها، افزایش فرهنگسراها، بزرگراه ها، تعداد سینماهای شهر و... آن هم با رویکرد توجه به مناطق کم بضاعت تر پایتخت متوجه شد. به طوری که امروزه حتی بسیاری از مردم شمال شهر برای بهره مندی از امکانات موجود به جنوب تهران سر می زنند.

توجه به اماکن اجتماعی و فرهنگی به منظورگردهمایی، آموزش و مشارکت هر چه بیشتر شهروندان در مدیریت شهری از ارکان اصلی توسعه اجتماعی است. بر این اساس شهرداری تهران در 10 سال اخیر مصمم تر از سایر سازمان ها و ارگان های مسئول در حوزه اجتماعی و فرهنگی به ساخت اماکن فرهنگی و اجتماعی همچون کتابخانه ها، سینماها، فرهنگسراها، موزه ها، خانه های تئاتر و... روی آورده است.

تاکید بر انجام اقدامات فرهنگی در راستای ارتقای سطح زندگی شهروندان از سوی شهرداری تا بدان جاست که در مقابل 38 کتابخانه ای که در تهران از سوی نهاد عمومی کتابخانه های کشور اداره می شود، شهرداری به تنهایی مسئولیت مدیریت 400 کتابخانه را برعهده دارد که بخش عمده ای از این کتابخانه ها در جنوب پایتخت واقع شده اند.

علاوه بر تلاش مدیریت شهری در راستای تقویت زیرساخت های توسعه علمی و آموزشی در شهر، در 10 سال اخیر عزمی جدی به منظور بهینه سازی اوقات فراغت به ویژه برای اقشار کم برخوردار نیز صورت گرفته است. به این معنی که در گذشته موضوع اوقات فراغت تنها به معنای گذران زمان شهروندان در فصل تابستان بود. این در حالی است که امروزه از نگاه تصمیم گیران در حوزه مدیریت شهری اوقات فراغت بهترین زمان برای پربار کردن زیست شهروندان و ارائه انواع خدمات آموزشی با کمترین هزینه است. در همین راستا، در سال های اخیر شاهد احداث تعداد زیادی از فرهنگسراها در تهران به ویژه در مناطق جنوبی و کاربردی تر شدن آموزش ها هستیم. علاوه بر این در این دوره از مدیریت شهری برای نخستین بار موضوع سراهای محلات و ایجاد همبستگی محلی برای مشارکت شهروندان در اداره محل سکونت خود در دستور کار مسئولان شهری قرار گرفت.

احداث بیش از 10 فرهنگسرا در 10 سال

براساس آمارهای موجود در حال حاضر حدود 35 فرهنگسرا در تهران فعال است. از این تعداد بیش از 10فرهنگسرا همچون فرهنگسرای امام(ره)، رسانه، رویش، رضوان، مهر، تهرانسر، مترو، اخلاق، خاتم (ص)، رازی و تهران در دوره مدیریت محمدباقر قالیباف احداث شده اند و تمامی این فرهنگسراها جز فرهنگسرای امام(ره) در مناطق جنوبی قرار دارند. علاوه بر این فعالیت فرهنگسراهایی که در دوره های پیشین مدیریت شهری راه اندازی شدند، گسترده تر از همیشه شده است. به طوری که در حال حاضر فرهنگسراها میزبان اجرای تئاتر، نمایشنامه خوانی، انجام برنامه های خیریه و کلاس های آموزشی مطابق با نیازهای روز است.

افزایش 5هزار صندلی به ظرفیت سینماهای تهران

راه اندازی پردیس سینمایی تماشا در منطقه 18، رازی در منطقه 11، ملت در منطقه 3 و راگا در منطقه20، ملت در منطقه3، زندگی، کیان و سمرقند از دیگر اقدامات شهرداری تهران طی 10سال اخیر است که از ابتکارات این دوره از مدیریت شهری به شمار می روند. در کنار اینها باید سینما آزادی که با کمک شهرداری بازسازی شد و ایوان شمس را هم مدنظر قرار داد که در مجموع حدود 5هزار صندلی به ظرفیت سینماهای تهران افزوده کرده اند.

احداث موزه ها و خانه موزه ها

احداث موزه ها و خانه موزه ها از دیگر اقدامات فرهنگی است که در دوره سکانداری محمدباقر قالیباف در شهر تهران مورد توجه مسئولان شهری قرار گرفته است. افتتاح باغ موزه هنر ایرانی و موزه دکتر علی شریعتی در سال 85، موزه استاد شهید مرتضی مطهری در سال 86، موزه دکتر چمران در سال 87 و خانه موزه بازار در سال 93 از جمله اقداماتی است که در راستای تقویت هویت ملی و دینی شهروندان از سوی شهرداری تهران انجام شد. در کنار این موارد باید به افتتاح باغ موزه قصر هم اشاره کرد که توجه و البته تحسین همگان را به همراه داشت. زندانی که در سال 91 بر اساس برنامه های توسعه فضاهای فرهنگی شهر تهران به موزه و تفرجگاهی برای شهروندان تبدیل شد. همچنان که باغ موزه دفاع مقدس که عملیات اجرایی ساخت آن از سال 84 آغاز شد و در سال های اخیر به یکی از نمادهای فرهنگی تهران تبدیل شده است تا خاطره هزاران شهید را در دل مردم شهر همیشه زنده نگه دارد. مرکز تئاتر صبا، باغ کتاب، گنبد مینا و... نیز از دیگر مواردی است که با احداث آنها در حوزه فرهنگی اجتماعی گام های قابل توجهی برداشته شده است.

تولید هر فصل یک آلبوم برای استفاده صدا و سیما و شهروندان

با توجه به نظارت شهرداری تهران بر ارتقای کیفی فضاهای فرهنگی و ارائه انواع خدمات آموزشی در این اماکن، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران همواره به موضوع موسیقی و تاثیر موسیقی فاخر بر جامعه تاکید داشته است. بر همین اساس معاونت هنری سازمان موظف است که هر فصل یک آلبوم برای استفاده صدا و سیما و شهروندان تولید کند.

رپایی کلاس های آموزشی با کیفیت بالا و هزینه پایین

کلاس های متعدد زبان ، آموزش خانواده ، قرآن آموزی، خط، نقاشی و درک زندگی تنها نمونه ای از اقدامات فرهنگی در فرهنگسراهاست که شهرداری به کلاس ها یارانه می دهد تا مردم بتوانند در آنها شرکت کنند. البته شهریه پرداختی پایین توسط شهروندان به معنای سطح پایین کلاس ها نیست بلکه چون هدف کسب درآمد نیست و ترویج فرهنگ است، این هزینه ها کم درنظر گرفته می شود. به عنوان مثال در حال حاضر کلاس قران در فرهنگسراها رایگان است تا کودکان به قرآن و مذهب علاقه مند شوند. در راستای همین تفکر، دارالقرانی که به تازگی در فرهنگسرای بهمن افتتاح شد در شروع کار خود همزمان 5 کلاس برای دختران و پسران در دو مقطع خردسال و بزرگسال و مادران برگزار کرد.

تحول در نظام سلامت جسم و روح شهروندان

از آنجایی که مطالعات نشان می دهد فعالیت های فیزیکی در کاهش بیماری ها و هزینه ها- به دلیل پرداختن هزینه های درمانی- تاثیرات بسزایی دارد، شهرداری تهران در ده سال اخیر با هدف ارتقای سطح سلامت جسمی و روحی در جامعه، در جهت ترویج فرهنگ ورزش همگانی و فراهم آوردن زیرساخت های لازم برای روی آوردن خانواده ها به انجام فعالیت های ورزشی اقدامات قابل توجهی انجام داده است. به طوری که با ایجاد فضاها و ایستگاه های ورزشی در پارک ها، برپایی مسابقات ورزشی در محلات ، ارایه خدمات و گسترش آنها درسطح شهر سعی در جهت ترویج ورزش در میان خانواده ها دارد. در همین زمینه با گسترش مجموعه های ورزشی تلاش کرده تا فضای لازم برای بهره مندی عموم مردم از امکانات ورزشی در سطح شهر فراهم آید. به طوری که تعداد سالن های ورزشی تحت پوشش شهرداری تهران طی سال های 93 و 94 به 313 سالن افزایش یافته است. ضمن اینکه با توجه به خواص ورزش در آب برای ایجاد مقاومت ، سبک سازی بدن ، کم کردن فشار وارده بر مفاصل، افزایش قوای جسمانی، بهبود وضعیت تنفسی، کاهش اضطراب و افسردگی و ارتقاء فعالیت جسمی بیماران به ایجاد سالن های ورزشی آبی اقدام کرده که در حال حاضر 58 مجموعه آبی در تهران توسط شهرداری در اختیار شهروندان قرار داده شده است.

از آنجایی که شهروندان تمایل زیادی به استفاده از سالن های ورزشی چندمنظوره نشان داده اند افزایش مجموعه های ورزشی چندمنظوره ای که در آن ورزش هایی از قبیل (توپی، رزمی، بدنسازی، ایروبیک و ...) انجام می شود، نیز در دستور کار سازمان ورزش شهرداری تهران قرار گرفته است و در حال حاضر 158سالن ورزشی چند منظوره در سطح شهر به شهروندان خدمات دهی می کند.

توجه به ورزش بانوان

ورزش بانوان، مساله‌ای مهم است که پیرامون آن بحث های زیادی شده است. زنان به عنوان مدیرخانه و مسئول نظم و تربیت کودکان خود، برای حفظ نشاط ، شادابی و سلامتی باید به ورزش بپردازند. مدیریت شهری با در نظرگرفتن این مسائل به ارتقای ورزش بانوان توجه ای ویژه داشته است. به همین منظور سازمان ورزش شهرداری تهران مجموعه های ورزشی ویژه بانوان در نظر گرفته است. مجموعه های ورزشی الزهرا (س) در همین راستا به بهره برداری رسیده است که تا سال 93 در سطح تهران 63 مجموعه راه اندازی شده است.

ایجاد زیرساخت های ورزش قهرمانی از محلات

یکی از عوامل مهم در ورزش قهرمانی تزریق استعدادهای ناب به تیم های ملی است. به عبارت دیگر با ایجاد تمهیدات لازم برای استعدادیابی در سطح محلات می توان ملی پوشانی را تحویل ورزش قهرمانی داد که کارآمدی لازم را داشته اما شناخته نشده اند.

در همین راستا هم در سطح محلات شهر تهران زمین های چمن مصنوعی و طبیعی متعددی توسط سازمان ورزش شهرداری تهران ایجاد شده تا زمینه توجه به فوتبال محلات فراهم یابد به طوری که تا سال93 مدیریت شهری 604زمین چمن مصنوعی و 29 زمین چمن طبیعی ایجاد کرده است.

در کنار همه این موارد تشویق شهروندان برای انجام ورزش همگانی نیز از موضوعات مدنظر مدیریت شهری طی دوره اخیر بوده که توانسته در مجموع در پارک های و فضاهای سبز موجود در شهر 1400 ست ورزشی تعبیه کند. همچنین با ایجاد حدود 2812 میز شطرنج در بوستان ها و پارکها در سال های اخیر و نیز 1654میز فوتبال دستی و نصب 2184 سبد بسکتبال و تورهای والیبال و بدمینتون گام موثری در بهینه سازی اوقات فراغت شهروندان برداشته است.

اهمیت به سرگرمی و ورزش کودکان و نوجوانان

کودکان و نوجوانان آینده سازان فردای این مرزوبوم هستند. بنابراین لازم است تا توجه ویژه ای به سلامت جسم و روح آنان شود. این موضوع مهمی است که شهرداری پایتخت با فراهم آوردن زمینه لازم همواره مدنظر داشته است. بنابراین 1720زمین برای بازی کودکان در نظر گرفته و البته در سال های اخیر توجه به ورزش های مهیج در پارکها و بوستان های تهران هم صورت گرفته و15 زمین بازی های مهیج مانند (بانجی جامپینگ، کارتینگ، موتور 4 چرخ و 2 چرخ، راپل و...) احداث شده است.

آلودگی هوا یکی از مشکلات کلانشهر بزرگی مانند تهران است که لازم است تمام سازمان و نهادها در جهت کاهش این مشکل اقدامات لازم را صورت دهند. سازمان ورزش شهرداری تهران نیز در این زمینه با ایجاد 386 مسیر دوچرخه سواری، 3پیست بزرگ دوچرخه سواری،2000جاده تندرستی و 47پیست اسکیت تلاش کرده تا در جهت بهبود وضعیت تنفسی شهروندان گامی هرچند کوچک بردارد.

همکاری با آموزش و پرورش

سازمان ورزش شهرداری تهران به منظور ترویج ورزش بین دانش آموزان اقدام به ایجاد ست های بدنسازی در 700مدرسه دخترانه کرده است. همچنین 374خانه ورزش محلات در سطح شهرتهران در دسترس عموم قرار گرفته است.

راه اندازی 354 خانه سلامت در محلات طی 8سال گذشته

تاکید بر امر پیشگیری از بروز بیماری ها که در ذات خود با ارتقای سطح دانش پزشکی شهروندان و خودمراقبتی همراه است طی دهه های اخیر ارگان های بسیاری به ویژه شهرداری تهران را بر آن داشته تا با رویکردی علمی و البته مشارکت جویانه تحقق توسعه پایدار در حوزه سلامت جامعه را دنبال کنند. به طوری که در دوره اخیر مدیریت شهری، برنامه راهبردی 5 ساله شهرداری تهران در حوزه سلامت شهری شامل چالش ها، اهداف، راهبردها و برنامه ها در نیمه دوم سال 1384 تدوین گردید و برای اجرای این برنامه ها و ماموریت ها، « اداره کل سلامت » با رویکردی کاملاً اجتماعی و فرهنگی در معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران تشکیل شد.

اداره کل سلامت از ابتدای کار خود پیگیری اهدافی چون بهبود و ارتقای سلامت شهری با توسعه رویکرد شهر سالم ، مهار و کنترل عوامل تهدید کننده سلامت شهری ، بهبود کیفیت زندگی و رضایتمندی شهروندان و توسعه فعالیت های شهری بر اساس شاخص های سلامت پایدار را با تاکید بر توسعه آموزش های همگانی و محله محور در اولویت کاری خود قرار داد. البته، در این میان سنجش مستمر شاخص های سلامت شهری و انجام مداخلات لازم جهت ارتقاء آن ها، بهبود دسترسی عادلانه شهروندان به خدمات جامع سلامت ، برقراری نظام جامع اطلاعات سلامت شهری، توسعه رویکرد شهر سالم با نگاه محله ای، کنترل و کاهش عوامل خطر ساز سلامت شهری شامل بیماری ها و حوادث و عوامل تهدید کننده محیط زیست نیز با جدیت از سوی این اداره پیگیری شده و می شود.

بدون شک، پیشگیری و جلوگیری از بروز امراض نیازمند آموزش های همگانی و تعامل مستقیم میان آموزش دهندگان و شهروندان است. بر این اساس، شهرداری تهران از سال 86 طرح راه اندازی خانه های سلامت در تمامی محلات شهر اعم از مناطق برخوردار و کم برخوردار را در دستور کار خود قرار داد. بر اساس آمارهای موجود، تاکنون که کمتر از 8 سال از اجرای طرح می گذرد، تمامی 354 محله تهران مجهز به خانه های سلامت شده اند.

دستاورد اداره کل سلامت تنها به این مورد ختم نمی شود چرا که علاوه بر شکل گیری گسترده خانه های سلامت، طی 8 سال اخیر ساخت 240 خانه اسباب بازی در محلات، راه اندازی 22 مرکز آموزش مهارت های رفتاری کودکان، تشکیل 254 کانون مادر و کودک، راه اندازی کانون سالمندی در مناطق 22گانه و فعالیت 174 پایگاه شورای سلامت محلات توسط اداره کل سلامت پیگیری شده و به سرانجام رسیده است. البته، به این موارد باید فعالیت 1924 شبکه سلامت یاران شهر تهران، راه اندازی 22 باشگاه چاقی، عضویت هزاران نفر در کانون های داوطلبین اهدای خون، تشکیل کانون پزشکان محله، کانون پیشگیری از دخانیات و اجرای طرح بهداشت و ایمنی مساجد را اضافه کرد.

نکته مهم این است که شهرداری در امر سلامت شهری تنها به ساخت سازه هایی همچون خانه های سلامت یا راه اندازی کانون های سلامت بسنده نکرده است. به این معنی که در این مورد بیش از اینکه موضوعات کالبدی مورد توجه قرار بگیرند، نیازهای اقشار مختلف جامعه به ویژه اقشار ضعیف در راس امور قرار گرفت. به همین دلیل هم فعالیت های خانه های سلامت هیچگاه با رویکرد انتفاعی انجام نشده و در بسیاری از موارد تلاش بر این بود تا با ویزیت رایگان بیماران، ارائه رایگان خدمات مشاوره، آموزش کودکان، معرفی بیماران به پزشک، ارائه آموزش های خودمراقبتی، برگزاری تورهای علمی و برنامه های شاد و مفرح مرهمی بر دردهای ساکنان محلات گذاشته شود.

البته، در سال های اخیر با راه اندازی طرح شبکه سلامت با هدف شناسایی و ساماندهی نیروهای مشارکت جو درسطح محله و استفاده از پتانسیل نیروهای داوطلب در جهت خدمات رسانی سلامت به شهروندان تمامی اهداف مورد نظر به صورت فشرده و یکباره در اختیار جامعه مخاطب قرار می گیرد. در واقع، در این طرح شهر تهران به بلوک های جمعیتی 2000 نفر تقسیم و مسئولیت ارائه آموزش های سلامت به ساکنین هر بلوک بر عهده یک نفر به عنوان سلامت یار می باشد.

شناسایی 70 شاخص سلامت در محلات تهران

بر هیچ کس پوشیده نیست که پیگیری امور درمانی برعهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و در این بین حضور شهرداری تهران نه از باب دخالت در امور درمان که با تاکید بر توانمندسازی و ارتقای آگاهی شهروندان انجام می شود.

بررسی ها در چند سال گذشته نشان می دهد که نیازهای شهروندان در محلات مختلف با یکدیگر متفاوت است. بر همین اساس، چندین شورا از جمله شورای سلامت محلات برای شناسایی بیشترین مشکلات حوزه سلامت در محلات شروع به کار کرد. ضمن اینکه، با اجرای 2 دوره طرح سنجش عدالت در شهر نیز بالغ بر 70 شاخص سلامت در محلات شهر تهران سنجیده شد و اولویت های محلات مشخص شد.

براساس این گزارش مبتنی بر اولویت های هر منطقه، 10 کانون با مضامین مختلف راه اندازی شده است. یکی از کانون های پویا، کانون معلولان است که در تمامی 354 محله شهر فعالیت می کند. یکی از ویژگی های مثبت کانون ها این است که تنها با مشارکت مردم فعالیت می کنند و با ارگان های مختلف از جمله آموزش و پرورش، مساجد و ... در ارتباطند.