پس از این توافقنامه بود کهشرکت‌های بوئینگ و جنرال الکتریک به‌عنوان دو غول هواپیماسازی آمریکایی، مجوز وزارت خزانه‌داری این کشور را برای صادرات قطعه هواپیما به ایران ‌اخذ کردند.

به هر حال در توافقات هسته‌ای ایران درباره صنعت هواپیمایی و قطعات هواپیما تفاهماتی انجام شده بود و پس از توافقات ژنو ایرلاین‌های داخلی تقاضاهایی برای شرکت‌های سازنده هواپیما فرستادند.‌

به صورت تخصصی‌تر می‌توان گفت در برنامه اقدام مشترک ایران در مذاکرات ژنو، آنچه تعیین شد بندهای مختلفی داشت که یک بند آن در حوزه حمل‌ و نقل هوایی بود.

‌در تفاهمنامه 1+5 یک بند در قالب دو مفهوم در مورد صنعت حمل‌ونقل هوایی نوشته شده مبنی بر اینکه مقرر شد: «مجوز بازرسی از هواپیماهای ایران در حوزه ایمنی صادر شود، ضمن آنکه قطعاتی که با موضوع ایمنی در ارتباط است به شرکت‌های هواپیمایی ایرانی داده شود».

در این راستا بر مبنای این یک تاریخ آغاز تعیین شد ‌که سی‌ام دی‌ماه 92 بود، مقرر شداجرای این برنامه به مدت 6 ماهبه طول بیانجامدکه تا 20 جولای 2014 (29 تیرماه 93) ادامه دارد و اگر روند مذاکرات مثبت بود، در گام بعد موضوع مجوز خرید هواپیما نیز بررسی می‌شود.

بنابراین گزارش پس از این مورد بود که چندی پیش، وزارت خزانه‌داری آمریکا به کمپانی‌های بوئینگ و جنرال الکتریک اجازه فروش برخی از قطعات هواپیما را به ایرلاین‌های ایرانی، صادر کرد.

البته این مورد ظاهراً چندان عملیاتی نشده است اما شرکت‌های هواپیمایی در خواست‌‌های خود را ارائه داده‌اندو باید منتظر بود و دیدآیاتا 1.5 ماه آینده این موضوع به صورت کامل و رسمی اجرایی می‌شود یا خیر.

‌در این راستا، به سراغ یکی از دست‌اندرکاران ارشد صنعتحمل و نقل هوایی کشور رفتیم و از وی در این‌باره جویا شدیم.

وی اظهار داشت:‌ در برنامه اقدام مشترک ایران در مذاکرات ژنو آنچه تعیین شد بندهای مختلفی داشت که یک بند آن در حوزه حمل‌ونقل هوایی بود.در این راستا شرکت‌های هواپیمایی داخلی، از همان ابتدا پیگیر این مباحث شدند.

شرکت‌های هواپیمایی چه پیگیری‌هایی در این‌باره داشتند؟

بخشی از این کار بین شرکت‌های هواپیمایی برای دریافت قطعه، مشترک است زیرا نوع هواپیماهای آنها مشترک است، ضمن آنکه بخشی از قطعات هواپیما هم بین ایرلاین‌ها مشترک نیست، یعنی یک ایرلاین، هواپیمایی دارد که دیگر شرکت‌ها ندارند، به هر حال در حوزه فنی به طور کامل کارشناسان ایرلاین‌‌ها این موضوع را مجدانه پیگیری کردند، البته برخی ازشرکت‌های هواپیمایی با سابقه داخلی، ارتباطات قدیمی خود را از گذشته با سازندگان قطعات هواپیما داشته‌اند اما‌ به هر حالکمپانی‌‌های بوئینگ و جنرال‌الکتریک در گام اول، برای فروش قطعه هواپیمابه ایران از این فرصت استفاده کرده و اعلام آمادگی کردند.

به نظر شما دلیل عملیاتی نشدن این موضوع تا کنون چه بوده است؟

به هر حال حدود 60 درصد از شرکت‌های سازنده قطعات هواپیمااز این موضوع استقبال و اعلام آمادگی کردند اما در برنامه «اقدام مشترک» قید شده است که فروشندگان باید از اداره خزانه‌داری آمریکا مجوز اخذ کنندو اخذ این مجوزها زمان‌بر است.

در حال حاضر حدود 4.5 ماه از 20 ژانویه که همان 30 دی‌ماه در قرارداد اولیه بود،گذشته است و آنها هم پیش‌بینی کردند که اخذ مجوز ممکن است چند ماه به طول بیانجامد.

غیر از بوئینگ و جنرال الکتریک کدام یک از کمپانی‌های سازنده دیگر برای فروش قطعه به ایران اعلام آمادگی کردند؟

غیر از دو کمپانی مذکور، دیگر کمپانی‌های سازنده هماقداماتی برای اخذ مجوز داشتند، مثلاً «کمپانی ایرباس»، «کمپانی سازنده ارابه خروج»، «کمپانی سازنده لاستیک هواپیما»، «کمپانی تأمین موتور» و از این قبیل هم درخواست‌هایی برای اخذ مجوز از وزارت خزانه‌داری آمریکا برای فروش قطعه به ایران داشتند، البته در این بین ‌کارخانه سازنده بوئینگ نیزمجوز فروش قطعات را از وزارت خزانه‌داری آمریکا اخذ کرد.

محور‌های اخذ مجوز‌‌جنرال الکتریک از وزارت خزانه‌داری آمریکا در چه حوزه‌ای بود؟

جنرال‌الکتریک یکی از کمپانی‌هایی استکه ارتباط خوبی برقرار کرد، تعداد زیاد از هواپیماهای ناوگان هوایی کشور، موتورهای جنرال الکتریک دارند‌ و آنها نیز از این موضوع مطلع هستند.

‌کمپانی جنرال الکتریک موفق شده است بخشی از این مجوزها را از اداره خزانه‌داری آمریکا اخذ کند، مثلاًدر مورد بازرسی برخی از موتورها و تعمیر موتور، مجوزهایی اخذ شد.

این در حالی استکه مجوزی که از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکاصادر شد دارای شرایطی است که بخشی از آن سخت‌گیرانه است و لحاظ کردن همه آن شرایط شاید کار آسانی نباشد؛ایران بهکمپانی جنرال الکتریک اعلام کرد‌ که انجام این کار با این مجوزها در این دوره کوتاه یعنی تا 20 ژولای (29 تیرماه)ممکن است امکانپذیر نباشد و باید تسهیلات مقداری افزایش یابد که قرار است آنها این موضوع را از اداره خزانه‌داری آمریکا پیگیری کنند.

شرایط سختگیرانه وزارت خزانه‌داری آمریکا در این‌باره‌ چه محور‌‌هایی را شامل می‌شود؟

شرایط سخت‌گیرانه‌ای که به آن اشارهشد شامل مواردی نظیر انتقال پول، محدودیت زمانی، مشکلات بیمه و از این قبیل است؛ باید مشخص شود که چه میزان پول برای چه کاری و برای چه قطعه یا هواپیمایی هزینه می‌شود و این جزو شرایطی است که عنوان شده است.

قطعاً این شرایط سخت‌گیرانه است زیرا نظارت و کنترل بر آنها قطعاً زمان‌بر است و چون ما محدودیت زمانی داریم موجب می‌شود چندان نتوانیم از این مجوزه استفاده کنیم.

احتمال می‌‌دهید اخذ برخی از مجوز‌های لازم برای فروش قطعه به ایران، بعد از 20 جولای عملیاتی شود؟

در نگاه خوشبینانه ممکن است بخشی از این کار تا 20 ژولای عملیاتی شود ولی به کمپانی جنرال الکتریک اعلام کردیمبخشی از این کار و مجوز صادر شده‌ قبلاً در ایران انجام شده است و‌ به بخشی از این مجوز‌ها چندان نیاز نداریم زیرا قبلاً این کار را انجام می‌دادیم اما بخشی که ما انجام نداده بودیم و مجوز آن صادر شده است، احتمال دارد در صورت رفع موانع تا 20 ژولای عملیاتی شود.

خرید قطعه از کمپانی بوئینگ در چه مرحله‌ای قرار دارد؟

در مورد کمپانی بوئینگ نیز مجوزها از سوی اداره خزانه‌داری آمریکا صادر شده است واین کمپانیارتباط را با ‌ایرلاین‌های داخلی برقرار کرده است‌؛ حدود مجوز هنوز مشخص نیست و رسماً هنوز به ما اعلام نشده است.

شرایط فعلی صنعترا چگونه ارزیابی می‌کنید؟

‌در مجموع می‌توان گفت در حوزه کاری صنعت حمل و نقل هواییبعد از مذاکرات سال گذشته،جو روانی علیه این صنعت،تا حدی آرام و ارتباطات با کمپانی‌ها برقرار شده است، بسیاری از کمپانی‌ها مایل هستند ارتباط خود را با ما ادامه دهند و آنها همه درخواست‌‌های خود را در این مورد به اداره خزانه‌داری آمریکا برای اخذ مجوز ارائه داده‌اند.

‌امیدواریم در آینده نزدیک تعداد دیگری از کمپانی اصلی تولید و یا تأمین‌کننده قطعات هواپیما،بتوانند مجوزهای خود را از وزارت خزانه‌داری آمریکا اخذ کنند و تا پایان مهلت 6 ماهه بتوان از این مجوزها استفاده کرد؛ البتهامیدواریم این فرصت تمدید شود و بتوان این فرصت را به سایر حوزه‌های صنعت تعمیم دهیم.