شبکه متروی تهران با ۲۷۱ کیلومتر و ۱۵۰ ایستگاه ، بزرگترین ناوگان ریلی زیر زمینی کشور است که قرار است این شبکه تا پایان سال جاری توسعه یابد به گونه ای که این آمار می تواند تا پایان امسال به ۱۶۲ ایستگاه و حدود ۳۰۰ کیلومتر مسیر ریلی برسد . البته با احتساب خطوط جدید و اتمام ایستگاه ها و مسیر باقی مانده در خطوط۶ و ۷ ، طول کلی شبکه متروی تهران در نهایت به ۵۰۴ کیلومتر مسیر ریلی و ۳۰۵ ایستگاه خواهد رسید.

 

براساس استاندارهای جهانی و برای داشتن شبکه‌ای کارآمد در حوزه مترو ، سرفاصله حرکت قطارها باید به ۲ الی ۲.۵ دقیقه برسد و ناوگان متروی تهران برای رسیدن به این استاندارد در حال حاضر ۲۱۵ رام قطار کم دارد؛  یعنی باید به شبکه متروی پایتخت حدود ۱۵۰۰ واگن دیگر( ۲۱۵ رام قطار ) اضافه شود تا سرفاصله حرکتی ۲ الی ۲.۵ دقیقه را برای سیر استاندارد قطارها در همین ۷ خط موجود شاهد باشیم.

 

متروی تهران در سه دهه اخیر همواره روند توسعه ای داشته است و طبق اعلام مدیران شهری به زودی علاوه بر تکمیل نواقص خطوط هفتگانه موجود، عملیات اجرایی ساخت ۴ خط جدید نیز آغاز خواهد شد که با احتساب خطوط جدید ( ۸ تا ۱۱ ) و اتمام ایستگاه ها و مسیرهای باقی مانده در خطوط ۶ و ۷ مترو می‌توان در نهایت به ۵۰۴ کیلومتر مسیر ریلی و ۳۰۵ ایستگاه رسید که البته خطوط جدید نیز مثل خطوط هفتگانه فعلی، نیاز به ناوگان کافی دارند. در واقع اگر خطوط جدید  ۸ تا ۱۱  ساخته شوند، کلا ۴۴۳۱ واگن  یعنی ۶۳۳ رام قطار برای ۱۰ سال آینده نیاز داریم تا سرفاصله حرکتی قطارها به استاندار جهانی ۲ تا ۲.۵ دقیقه برسد.

 

و اما؛ در این میان مشکلات تحریم و تامین واگن های مترو از طریق شرکت های خارجی باعث شد متولیان امور صنعتی کشور و همچنین مدیران شهری با تکیه بر ظرفیت و توانمندی شرکت های داخلی و دانش فنی متخصصان ایرانی ، به فکر ساخت قطار ملی مترو بیفتند و حالا مدتهاست که مسأله ساخت قطار ملی  مطرح شده است. در این میان چند مجموعه دانش بنیان و تخصصی با نظارت و همراهی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گرد هم آمده اند تا قطار مترو ملی ساخته شود و آن گونه که گفته می شود، باید همین روزها و تا پایان ماه جاری منتظر حرکت اولین قطار ملی مترو بر روی ریل های شبکه متروی تهران باشیم.

 

محسن هرمزی مدیرعامل متروی تهران در گفت وگو با ایسنا،  در مورد آخرین وضعیت پروژه طراحی و ساخت قطار ملی مترو می گوید: یکی از پروژه های مدرن و اساسی در حوزه حمل و نقل عمومی، ایجاد و توسعه خطوط مترو در کلانشهرها است. شبکه متروی تهران با ۷ خط مصوب به طول ۲۹۸ کیلومتر که در حال حاضر ۲۷۱ کیلومتر آن اجرا شده و ۱۷۶ ایستگاه که تا به امروز ۱۵۰ ایستگاه آن به مرحله بهره برداری رسیده، فعال است. همچنین ۴ خط جدید جمعاً به طول تقریبی ۱۷۵ کیلومتر با حدود ۱۳۰ ایستگاه قرار است ساخته شود و با این اوصاف در حال حاضر شبکه مترو تهران دارای رتبه پانزدهم در رده بندی متروهای جهان است.

 

وی با بیان اینکه طبق قانون برنامه ششم توسعه، برای شبکه متروی کلان شهرهای کشور ، تامین ۱۰۵۰ دستگاه واگن به ارزش بیش از یک میلیارد یورو به عنوان اولویت نخست مورد نیاز است که این امر باید ظرف مدت ۵ سال آینده محقق شود، می‌افزاید: تاکنون با وجود تأمین بیش از ۱۵۰۰ واگن برای شهر تهران، حداکثر بومی سازی صورت گرفته در ساخت و تولید واگن های موجود، حدود ۳۳ درصد بوده است. تا پیش از این در تمام پروژه‌های تأمین واگن های مترو، طراحی به صورت کامل توسط طرف خارجی انجام می شده و اسناد فنی مربوطه به صورت بسیار محدود و ناقص ارائه شده اند که این موضوع ضمن ایجاد وابستگی، مشکلات متعددی را در تعمیرات اساسی واگن‌ها ایجاد کرده و قیمت تمام شده تأمین واگن را افزایش داده است.  

 

مدیرعامل متروی تهران ادامه می دهد: در راستای اجرای ماده ۵۴  قانون برنامه ششم توسعه، شهرداری و شرکت متروی تهران ساخت قطار ملی مترو را با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و به منظور بومی سازی آن با عمق ۸۵ درصد مدنظر قرار داده است تا  طراحی و ساخت تجهیزات ناوگان مورد نیاز صنعت حمل و نقل ریلی شهری در داخل کشور محقق شود که این امر سبب رفع انحصار و وابستگی حداکثری به شرکت های خارجی، استفاده از حداکثر ظرفیت‌های تولیدی داخلی، توجه به موضوع تعمیرات و نگهداری واگن ها و تهیه اسناد فنی منطبق بر استانداردهای روز دنیا با تلاش مهندسان و صنعتگران داخلی  می‌شود. 

 

به گفته هرمزی، با تحقق پروژه طراحی و ساخت یک رام قطار ۷ واگنه مترو که یکی از سریع ترین پروژه های طراحی و توسعه محصولات پیچیده و با فناوری بالا در کشور است، تولید انبوه قطار ملی مترو هم امکان عملیاتی شدن پیدا می‌کند.

 

وی در مورد فرآینده ساخت قطار ملی مترو ، با تاکید بر اینکه ۲۵ شرکت دانش بنیان در پروژه مذکور مشارکت داشته اند، می‌افزاید: در این فرآیند ضمن دستیابی به اهداف تعریف شده که به آنها اشاره شد و همچنین بومی سازی فناوری ساخت قطار مترویی، با به کارگیری ۲۵ شرکت دانش بنیان و چهار مجموعه بزرگ صنعتی شامل شرکتهای واگن سازی تهران (تأمین کننده بدنه فلزی، سیستم تهویه، سیستم اطلاع رسانی و همچنین مونتاژ و تست قطار ملی)، جهاد دانشگاهی(تأمین کننده سیستم رانش کامل و سیستم کنترل قطار)، شرکت مپنا ریلی ( تأمین کننده سیستم بوژی ) و شرکت تیوان ترمز (تأمین کننده سیستم ترمز و درب ) با تمام توان پای کار آمدند تا یک افتخار ملی شکل بگیرد.

 

 

مدیرعامل متروی تهران با تأکید بر اینکه در فرآیند طراحی و تولید قطار ملی مترو،‌ ثمرات و برکات متعدد و بزرگی حاصل شد به گونه ای که تولید تمام زیر سیستم های قطار مترویی مطابق با آخرین استانداردها و تأییدیه های بین المللی محقق شد، تاکید می‌کند: احراز توانمندی اجرای پروژه‌های اینچنینی به صورت کلید در دست، اعم از زیر ساخت ها، سیستم های کنترلی، دانش فنی ساخت انواع قطارهای مترویی و برقی از قبیل قطارهای برقی پرسرعت و قطارهای مترویی با آرایش های مختلف برای دیگر کلانشهرهای کشور، مدیریت و اجرای پروژه های پیچیده و چند وجهی ریلی در کمترین زمان ممکن همگام با پیشگامان صنعت، ایجاد ۲۵ هزار شغل پایدار و مستقیم با استفاده از ظرفیت‌های کارخانجات واگن سازی و زنجیره تأمین قطعات ساخت داخل فقط در سال اول تولید انبوه قطار ملی ، کاهش حداقل ۲۰ درصدی هزینه تامین ناوگان و تقلیل ارزبری پروژه‌ها تا ۸۵ درصد در مرحله تولید انبوه ، از ثمرات این پروژه ملی است.

 

هرمزی در مورد زمان ورود نخستین نمونه قطار ملی به شبکه متروی تهران ادامه می‌دهد: در مورد قطار ملی مترو ، کلیه تست های ترمزی، تست های ایمنی و راحتی سفر با موفقیت انجام شده که بخشی از این تست ها توسط تأمین کننده چک شده و بخشی نیز توسط آزمایشگاه مرجع  یکی از کشورهای خارجی تأیید شده و خوشبختانه همگی موفقیت آمیز بوده است.

 

وی با تاکید بر اینکه هنوز خطی برای فعالیت اولین قطار ملی مترو به طور قطعی تعیین نشده است، می گوید: دو تست جزئی قطار ملی باید انجام شود و به امید خدا با اتمام تست های نهایی، از اواخر مردادماه، قطار ملی آماده سیر در شبکه مترو خواهد بود.