عصر ایران: ترخون با نام علمی Artemisia dracunculus L گیاهی چند ساله از خانواده آفتابگردان است و به طور گسترده به عنوان طعم دهنده، عطر و دارو استفاده می شود. این گیاه طعم لطیفی دارد و به خوبی با غذاهایی مانند ماهی، گوشت گاو، مرغ، مارچوبه، تخم مرغ و سوپ ترکیب می شود.
حاوی انواع مواد مغذی مفید، کربوهیدرات محدود و کالری پایین
ترخون کالری و کربوهیدرات کمی دارد و حاوی مواد مغذی متنوعی است که می توانند برای سلامتی مصرف کنندگان مفید باشند. تنها یک قاشق غذاخوری (۱.۸ گرم) از برگ های ترخون خشک شده ترکیبات زیر را در خود جای داده است:
- کالری: ۵
- کربوهیدرات: ۱ گرم
- منگنز: ۶ درصد از ارزش غذایی روزانه (DV)
- آهن: ۳ درصد DV
- پتاسیم: ۱ درصد DV
منگنز یک ماده مغذی ضروری است که در حفظ سلامت مغز و کمک به رشد، متابولیسم و همچنین کاهش استرس اکسیداتیو در بدن نقش دارد. علاوه بر این آهن عنصر کلیدی تنظیم عملکرد سلول ها و تولید خون است. کمبود این ترکیب مهم ممکن است منجر به کم خونی و در نتیجه خستگی و ضعف شود. پتاسیم نیز یک ماده معدنی ارزشمند است که برای کارکرد صحیح قلب، ماهیچه ها و اعصاب از اهمیت بالایی برخوردار است. از طرفی دیگر تحقیقات نشان داده اند که این ترکیب می تواند فشار خون را کاهش دهد.
هرچند مقادیر این مواد مغذی در ترخون چندان قابل توجه نیست، اما این گیاه هنوز هم می تواند برای سلامت کلی ما معجزه گر باشد. لازم به ذکر است تمامی نکاتی که در خصوص ترخون مورد بررسی قرار می گیرند، از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دستیابی هستند.
اثر شگفت‌آور این سبزی بر اشتها و قند خون
1- بهبود حساسیت به انسولین و کمک به کاهش قند خون
انسولین هورمونی است که به انتقال گلوکز به سلول ها یاری می رساند تا بتوان از آن به منظور تولید انرژی استفاده کرد. عواملی مانند رژیم غذایی و التهاب می توانند منجر به مقاومت به انسولین و در نتیجه افزایش سطح گلوکز خون شوند.
در مقابل ترخون به بهبود حساسیت به انسولین و نحوه استفاده بدن از گلوکز کمک می کند. برای نمونه عملکرد شگفت انگیز عصاره ترخون روسی در راستای جلوگیری از مقاومت به انسولین، اختلال عملکرد متابولیک و تجمع چربی در ماهیچه ها و کبد موش ها به تایید رسیده است. علاوه بر این، در یک مطالعه تصادفی 90 روزه محققان به بررسی تاثیر ترخون بر حساسیت به انسولین، ترشح انسولین و کنترل قند خون در 24 فرد مبتلا به اختلال تحمل گلوکز پرداختند. افرادی که 1000 میلی گرم ترخون قبل از صبحانه و شام دریافت کردند، عملکرد قابل ملاحظه ای را در متعادل نگه داشتن سطح قند خون خود طی روز نشان دادند.
2- بهبود و تنظیم الگوهای خواب
خواب ناکافی با پیامدهای متعدد سلامتی مرتبط است و می تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مانند دیابت نوع 2 و امراض قلبی- عروقی را افزایش دهد. تغییر در برنامه کاری، سطوح بالای استرس یا سبک زندگی پر مشغله همگی می توانند کیفیت خواب را تحت تاثیر قرار دهند.
در این میان گروه گیاهان درمنه که شامل ترخون نیز می شود، به عنوان دارو برای درمان اختلالات متفاوت از جمله بد خوابی به کار می روند. در یک پژوهش روی موش های آزمایشگاهی، مشخص شد که گیاهان درمنه دارای اثر آرام بخشی هستند و به تنظیم الگوهای خواب کمک می کنند. با این حال همچنان به تحقیقات بیشتری در مورد استفاده از ترخون برای خواب به ویژه در انسان نیاز است.
اثر شگفت‌آور این سبزی بر اشتها و قند خون
3- افزایش اشتها به کمک کاهش سطح لپتین
از دست دادن اشتها می تواند به دلایل مختلفی مانند سن، افسردگی یا شیمی درمانی رخ دهد. اگر این اختلال درمان نشود، می تواند در ادامه منجر به سوء تغذیه و کاهش کیفیت زندگی شود. عدم تعادل در هورمون های گرلین و لپتین نیز ممکن است باعث کاهش اشتها شود. این هورمون ها برای تعادل انرژی مهم هستند.
گرلین به عنوان یک هورمون گرسنگی در نظر گرفته می شود، در حالی که لپتین را در قالب هورمون سیری می شناسیم. هنگامی که سطح گرلین افزایش یابد، باعث القای گرسنگی خواهد شد. در مقابل، افزایش سطح لپتین احساس سیری ایجاد می کند.
یک مطالعه روی موش های آزمایشگاهی نقش عصاره ترخون را در تحریک اشتها بررسی کرد. نتایج نشان دهنده کاهش ترشح انسولین و لپتین و افزایش وزن بدن بودند. این یافته ها حاکی از آن هستند که عصاره ترخون ممکن است به افزایش احساس گرسنگی کمک کند. با این حال، چنین نتایجی تنها در ترکیب با یک رژیم غذایی پرچرب به دست آمدند. از این رو تحقیقات بیشتری در انسان برای تایید این اثرات لازم است.
4- خاصیت ضد باکتریایی و پیشگیری از مسمومیت های غذایی
امروزه تقاضای فزاینده ای از جانب شرکت های تولید کننده مواد غذایی در راستای استفاده از افزودنی های طبیعی به جای مواد شیمیایی مصنوعی برای کمک به حفظ مواد غذایی وجود دارد. اسانس های گیاهی یکی از جایگزین های محبوب در این زمینه هستند.
به طور معمول افزودنی هایی به غذا اضافه می شود تا به حفظ بافت غذا، جلوگیری از تغییر حالت و مهار رشد باکتری هایی مانند E. coli که باعث بیماری های ناشی از غذای آلوده می شوند، کمک کنند. یک مطالعه قدیمی به بررسی اثرات اسانس ترخون بر استافیلوکوکوس اورئوس و E. coli؛ دو باکتری که باعث بیماری های ناشی از غذا می شوند، پرداخت. برای انجام این تحقیق به پنیر سفید ایرانی 15 و 1500 میکروگرم بر میلی لیتر اسانس ترخون افزوده شد.
نتایج نشان داد که تمام نمونه های تیمار شده با اسانس ترخون در مقایسه با دارونما تاثیر ضد باکتریایی معناداری روی دو سویه باکتریایی مذکور داشتند. محققان به این نتیجه رسیدند که ترخون ممکن است یک نگهدارنده موثر برای مواد غذایی مختلف مانند پنیر باشد.
