به نظر می رسد فضای احساسی در این زمینه بیش از بحث های عقلی حاکم گشته و بی توجه به منافع ملی کشورمان پیش می رود. مهمترین نکته در این زمینه این است که اصولا حج متعلق به  عربستان سعودی نیست و تاکید بر اینکه رفتن به حج مساوی با کوتاه آمدن از ارزش ها و خواسته های به حق و ملی ایران است می تواند این تلقی و فکر غلط که خواسته سعودی نیز هست را بیشتر جا بیندازد که رفتن به حج مساوی با رفتن به عربستان است در حالی که چنین تفکری از طرفی خطرناک و از سویی اصولا اشتباه است تا جایی که خود سعودی نیز چنین ادعایی را در انظار عمومی ندارد .

 

شاید نزدیک ترین مثال در این زمینه مقر سازمان ملل در آمریکا باشد به صورتی که حضور سازمان ملل در آمریکا نیز حقی بر سازمان ملل و اعضای آن ایجاد نمی کند به همین شکل رابطه عربستان با حج نیز صرفا میزبانی و خدمت مناسب است و نه بیشتر.

 

از سوی دیگر همانطور که حضور ایران در مجامع و نهادهای بین المللی یک اصل بوده و می تواند صدای کشورمان را در طبقات و سطوح مختلف به کشورهای دیگر برساند، در صورت حفظ عزت و امنیت حجاج ایرانی، فرصت حج به عنوان یک نهاد بزرگ مردمی در جهان اسلام فرصت مغتنمی برای ایجاد رابطه ملت ها بوده و می تواند مورد استفاده جمهوری اسلامی ایران برای ارتباط با مسلمانان جهان باشد.

 

عدم حضور ایرانیان در این کنگره بزرگ و باشکوه غیر از دور شدن مردم کشورمان از سایر بخشهای جهان اسلام،عایدی دیگری نداشته وصرفا باعث کم صداتر شدن پیام ایران در دنیای اسلام می گردد . همچنین توجه به این مسائل و اصول در روابط بین الملل، نافی حفظ عزت و امنیت زائران ایرانی نبوده و باید مورد توجه دست اندرکاران و مذاکره کنندگان کشورمان قرار بگیرد و همانطور که ما در هر سازمانی به هر قیمت حاضر نمی شویم در این مورد هم باید توجه به اصول اساسی کشور مدنظر باشد اما قطعا زیر سوال بردن کلی حج و دادن زمین و قافیه به رقیب سعودی در عرصه روابط خارجی ما در منطقه و جهان اسلام به هیچ وجه به مصلحت نبوده و تامین کننده منافع ملی جمهوری اسلامی ایران نخواهد بود.